Catalog

Emek Kalitesi ve diyanete ayrılan kaynaklar Prof. Dr. Muhteşem Kaynak (*) unyada meydana gelen gelışmeler ve uluslararası rekabet, ureümı bügıye bagımh hale geürmışür Yenı teknolojık gehşmelerle bırhkte nıtehk duzeyı duşuk ışgucune talep azalırken, nıtelık duzeyı yuksek ışgucu nun uretım ve ıstıhdamda onemı artmışür Bu nedenle nıtehidı ışgucune, kalıtelı emege duyulan ıhtıyaç yukselmektedır Işletmeler, çok çeşıtlı mal ve hızmeü, zamanında ve ka lıtelı olarak uretmek zorundadırlar Dolayısıyla, teknolojıyı anlayan, uygulayabüen, venmlı ve kalıtelı mal ve hızmet uretebılen ışgucune olan ıhtıyaç eskısınden daha da fazla artmışur Fırmalann ve ulkelenn rekabet gucunu sahıp olduklan ratehklı ve yaratıcı ışgucu belırlemektedır D Diyanet Tubitak Dış Işleri Tarım 173 trilyon TL 7 8 trilyon TL 114 trilyon TL 136 trilyon TL Hedef tutturulamadı Bu bağlarnda. VII. Beç Tıllık Kalkuuna Planı'nda, Tuıic ınsan gucunun uluslararası alandakı rekabet gucunu artırmak uzere egıtım duzeyının yukselülmesı hedeflenmışse de, bu hedef yetermce gerçekleştınlememıştır 1990 nufus sayımı sonuçlanna gore, çalışan ışgucunun % 78'ı ılkokul veya alü, % 7'sı ortaokul, % 10'u hse ve dengı okul ve % 5'ı yuksek egıtım duzeyınde egıüm almışür DE tarafmdan Nısan 1999da yapılan Hanehalkı Işgucu AnkBö sonuçlanna gore de, çalışan ışgucunun % 70'ının ılkokul veya altı, % 10'unun ortaokul, % 13'unun hse ve dengı okul ve % 7'sının yuksek egıüm duzeyınde oldugu saptanmıştır Kamulş e uye ışyerlerınde çalışan ışçılenn % 56'sı ılkokul ve alü, % 12'sı orta okul, % 30'u lıse ve % 2'sı yuksekokul mezunudur (1) Bu verüere gore ısühdam edılen ışgucunun temel ozelhgı, hâlâ duşuk egıtımh ve ratelıksız olmasıdır Çeşıtlı fabrıka ve ış yerlennde uretım, buyuk olçude egıtım duzeyı ılkokul ve altı olan kışüerce gerçekleştırilmektedır Ureülen mal ve hızmetler de buna gore olmaktadır Eğer Turkıye uluslararası alanda rekabet etmek ısüyorsa verımhhgı arürmak ve kalıtelı mallar uretmek zorundadır Kalıtelı mallar ıse kalıtelı emek tarafin danuretılır hıp oldugu buyuk mıktardakı genç nufus ıse bu gucu daha da vurgulayan bır unsurdur 1990 Nufus Sayımına gore, Turkıyede 35 yaşın altındakı nufusun, toplam nufus ıçındekı payı % 71 'dır Bır başka deyışle, Turkıyede yaklasık 40 mılyon kışıhk 35 yaş alü nufus vardır ve bu ekonomık gelışme bakımından buyuk bır guç anlamına gelmektedır Turkıye'de uretken yaştakı nufus hızla artarken, dogurganlık duşmektedır Yapüan kımı çalışmalara gore, uretken yaştakı nufusun hızla artmakta oldugu fakat buna karşüık dogurganhgın duşuk oldugu ve nufusun henuz çok yaşlanmadıgı ulke ve donemlerde eger, ışgucune uretkenlıklenru ortaya koyabıleceklen ısthdam olanaklan saglanırsa ekonomının performansı çok yukselebılmektedır Istatisüksel analızler 19701ı ve 1980'h yıllarda bunun bırçok ulkede boyle oldugunu gostermıştır (3) Turlaye'nın kogreüm okulu ohnak uzere toplam 53 988 okul vardır (5) Ulkemızde ınsan gucunun yeüşürılmesıne yetermce onem venlmedıgı ve okul sayısı artınlamadıgı gıbı ışyen sayısının çogalnlmasına da gereken onem verılmemektedır Or negın, 1997 yıh ıübanyle, Turkıyede 10 ve daha fazla kışı çahştıran 11 373 ışyen vardır (6) Oysa, Turkıye'nın ureüm kapasıtesının yukselnhnesı dıger etkenlenn yanısıra sayıldnnın arünlmasına da bağhdır Işyen sayısı ne kadar çok olursa o kadar çok yerde ureüm yapüıyor, o kadar fazla sayıda kışı ısühdam edılıyor, bıhmsel ve teknolojık gehşmelerın ortaya çıkabüecegı o kadar çok alan bulunuyor demektır önem verilen: Uhrevî işler flgınçür, emek kahtesının yukselühnesıne, fabnka sayılannın çogalnlmasına, kısaca, ureüm kapasıtesmın nıcel ve nıtel duzeyının arünlmasına uzunca bır zamandır onem venlmeyen Turkıyede uhrevî ışlere daha fazla agırhk venlmış bu rur kurumlannın gehşmesıne daha buyuk ozen gosterümış ve bu kesımlere cıddı kaynaklar transfer edıhnışür Bır bakıma, Turkıyede, gorece maddı hayat ve ureüm bır kenara konarak, ornegın, 2000 yüı ıübarıyle, camı sayısı 75 001 'e yukselührken, 1997 yıh ıübanyle, 594 ımam haüp ortaokulu, 550 adet ımam haüp hsesı ve 6 308 kuran kursuna sahıp bır ulke halıne gelmışür (7) Bır tarafta, yuksek okulu da dahıl yahuzca 53 988 okul, dığer tarafta, 75 001 camı ve 9 236 ımam haüp okullanyla kuran kursu 1997 yıh ıübanyle Turkıyede, 605 441 ogrencı ımam haüp ortaokulu ımam haüp hsesı, kuran kursu ve hafızhk kursunda egıüm gormektedır Turkıyede toplumsal yaşamın duzerdı ve çagdaş normlara uygun bır şekılde ışlemesı ıçın oluşturu lan çeşıtlı devlet kunımlanna çok ufak butçeler aynhr, Içışlen Dışışlerı Sanayı ve Teknolojı Ba kanhgı gıbı oldukça onemh Bakanlıklara ıhüyaçlannın alünda kaynaklar tahsıs edıhrken Turkıye'mn bıhmsel ve teknolojık gehşmesmde onemh gorevler ustlenen unıversıtelere TUBİTAK a Gebze ve Izmırdekı Yuksek Teknolojı Ensütulenne son derece duşuk parasal kaynaklar verümekte adeta kendı kendılerıne yetmelerı beklenmektedrr Insan gucunun en lyı şekılde yeüştırılmesı ve egıülmesı brr bakıma nıtehk, yanı, kalıte ka"Uhrevi" aöırlıklı bir zandınlması, ukogretımden unıversıteye kadar bütçe payfaşımı söz çeşıüı egıtım ve ogreüm kurumlannm, yam konusu olunca, üretim, devletın oldugu kadar, aynı zamanda, aılelenn ekonomik refah ve ve ozel sektorun de gorevıdır Bu bakımdan, aıeğitimde kaliteye leler, çagımız koşullanna uygun rekabetçı bıgerek kalır mı? reyler yetışürmek, ış bulma sıkrnüsı çekmeyecek evlatlar yeüştırmek ısüyorlarsa, aüe butçelennden mumkun oldugu kadar fazla parayı çocuklarının de ışte onunde boyle buyuk bır olanak vardır ve yapılacak tek şey bunun ıçın daha fazla kaynak harcamakür Işgucunun daegıümlenne harcamalı şırket ve ürmalar da ınsan kaynakla ha uretken hale geünlmesı ıçın ılk, orta ve yuksek ogreüme nna yaürım yapmalıdırlar Gelışmış ulkelerde devlet kadar, hatta ondan da daha daha fazla kaynak ayırmak, bu kapsamda becen kazandına fazla araştırmagehştırme harcamasında bulunan sektor, ozel egıüm meslekı egıtım yeraden egıüm kadınlann egıümı vb sektordur Bu ulkelerde teknolojık gelışmeler ve buluşlan asıl alanlarda uzmanhk kurumlan gehşürmekür Aynca, mevcut ışyerlerıne yenılerı kahlmah, kısaca uretken yaünm ve ısühozel sektor finanse etmektedır dam alanları ıçın daha fazla kaynak aynlmalıdır Ornegın, AB D dekı araştırmagelıştırme harcamalan19601980 yıllan arasmda GSMH'dan egıtıme ayrılan nm % 63'unu ozel sektor finanse etmektedır Bu oran, Japonya'da % 74, Almanya'da % 61 'dır Turkıye'dekı araşurmage pay gelışmış ve gelışmekte olan ulkelerde ortalama % 5,3 ve bsurme çahşmalannın ıse ancak % 35'ı ozel sektor tarafmdan % 3,2 olarak gerçekleşırken, bu oran Turkıyede % 2,5 cıvannda olmuşrur (4) Dolayısıyla bugun Turkıyede emek kalıtefinanse edılmektedır (2) sınde yaşanan sorunlar tesadufen ortaya çıkmamışür Turkıye yülardır egıümı ıhmal etmekte ve bu sektore gereken yaünmlan yapma bakımından, gelışmekte olan ulkelerın dahı arkaDolayısıyla, Avrupa Bırhgı'ne entegre olma çabası ıçınsında kalmaktadır d e olan Turkıyede, uluslararası kalıtede mal uretme ıddıası Ûkogrehm, ortaoğretım ve yuksekogreümdekı her ogtaşryan ve ulkemızdekı teknolojık ılerlemeye katkada bulunmak ısteyen her Turk gınşımcısı, kısaca, ozel sektor şımdı rencı ıçın yapılan kamu harcaması OECD ortalaması olarak krnden çok daha fazla parayı araştirmagehstirmeye ve ınsan 2 980 dolar, 3 310 dolar ve 4 340 dolar ıken, bu rakamlar Turkıye ıçın 710 dolar, 510 dolar ve 3 460 dolardır Turkıyede kaynaklannı gebştırmeye ayırmak zorundadır Bır anlamda, egıüme yeterlı kaynak aynlmadıgı ıçın okul sayısı da artnlaozel sektor d e elını taşın altma sokma mecburıyeündedır mamışür 1999 yılı ıübanyle Turkıyede 47 365 ılkogrerrm, Turkıye ekonomısıne katkmm bır yolu da budur 2 412 genel hse, 3 212 meslekı ve teknık okul ve 999 yukseTurkıye, ınsan gucu bakımından zengin bır ulkedır Sa Diyanet "Malı götürüyor"! Buna karşıhk, bıraz sonra verecegımız bügılerden de anlaşüacagı gıbı Diyanet Işlen Bdşkanhgına gorece çok buyuk kaynaklar aynlmaktadır Ornegın, Diyanet Işleri Baskanhgı 1999 yıh ıçın yaklasık 173 rrılyonluk başlangıç odenegıne sahıp olurken, Cumhurbaşkanhgı, Anayasa Mahke mesı, Yargıtay Sayıştay Danıştay Dış Tıcaret Musteşarhgı, Denızcıhk Musteşarhgı, Tunzm Bakankgı, Çevre Bakanlıgı, Sanayı ve Teknolojı Bakanhgı, Enerjı ve Tabu Kaynak lar Bakanlıgmdan oluşan tam 12 bınmın hepsıne bırden ancak yaklasık 173 trıryon başlangıç odenegı venlmıştır Bır tarafta tek başına 173 tnryonluk başlangıç odenegıne sahıp Diyanet Işlen Baskanhgı, dıger tarafta yıne 173 rrılyonluk başlangıç odenegıne sahıp Cumhurbaşkanhgından Anayasa Mahkemesıne, Dış Tıcaret Musteşarlıgından Sanayı ve leknolojı Bakanhgına tam 12 kurum Yine bır tarafta tek başına 173 rrılyonluk başlangıç odenegıne sahıp Diyanet Işleri Baskanhgı, dıger tarafta, 114 trıl yon, 133 tnfyon ve 136,5 trıJyon başlangıç odeneklerıne sahıp Dışışlen Bakanhgı, Içışlen Bakanhgı ve 36 000 koyden sorumlu Tanm ve Koy Işleri Bakanhgı Açık Ogreüm Fakultesıne sahıp Anadolu Unıversıtesı dışında kalan en buyuk uç unıversıte olan, Istanbul, Ankara ve Gazı Unrversıtelenne tahsıs edılen başlangıç odeneklen ıse, sırasryla, 51 rnlyoa 38 trıryon ve 29 tnfyondur TUBlTAK'a venlen başlangıç odenegı ıse ancak 18,3 trityondur Gebze ve Izmır Yuksek Teknolojı Ensütulenne de ancak 3,6 ve 3,8 rrılyonluk başlangıç odeneklen venlmışür (8) Zengin ve genç!... 748/16