Catalog

Müşterek deprem bahisleri üzerine... Depremle ilgili hiçbir yayını olmayanlar deprem bilimci olarak mikrofondan mikrofona koşuyor. Haluk Sucuoğlu S Sısmologlar bu karmaşık sınyallerı kullanarak deprpmde fay yırtümasının ve sısmık dalgaların üerledıgı oron yıllarda sıkça meydana gelen ve kentsel yerleşım tamlarm ozellıklerıru çıkarmaya çalışırlar Bu zor çozumle lerı etkıleyen Erzıncan, Dınar, Ceyhan depremlerınmelerı yaparken ıdeal ortamlar ıçın geçerlı olan dınamık den sonra yaşadıgımız buyuk Marmara depremı top modeller kullanmak zorunda kaldıklarından elde ettıklerı lumumuzun ılgısını uzunca sure deprem olgusu uzerınde sonuçlarrda onemlı yanılma payları vardır Bilen bilmeyen mikrofonda yogunlaştırdı Depremın nefesını artık surekü olarak enseDepremın yeryuzundekı şıddetının ve şıddet dagüı Marmara depremı sonıası deprem büım dunyamız sınde hısseden Turk toplumu bu sayede deprem büımıyle mının olçulmesı muhendıslık sısmolojısı olarak adlandırüan, pek parlak bır sınav vermemıştır Kendını deprem büımcı ve bılımcılerıyle tanışma fırsatı buldu sısmolojı ıle geoteknık ve yapı muhendıshgının kesıştıgı sayan herkes spekulatıf bılgıye doyumsuz medya ordusuElbette bu tanışma deprem bılımcısı olarak karşısına bolgede bulunan bılım dahnın alanındadır nun uzattıgı müaofonun cazıbesıne kapüarak büdıgı bılmeçıkan kışüerın dunyalarıyla sırurh oldu Toplumda deprem Oldukça genç bır bılım dalı olan mühendislik sisdıgı ne varsa dokturme yarışuıa gırmıştır endışesının yarattıgı ogrenme talebı, kımı zaman bügısının molojisinin temel aracı kuvvetü yer hareketı kayıt cıhazla Deprem bılımcısı olarak ortaya çıkan kişilerin bırsınırlannı bılen durust bılımcıler tarafından, kımı zaman ıse rıdır Bu cıhazlar bulundukları noktadakı yer hareketmm ıvkaçı hancmde bflyük ço$unlu$unun depremle ilgili kıymetı akademık unvanından menkul medyatık hrsatçüar me büeşenlerını deprem hareketı suresınce kaydederler hiçbir uluBİararası yayınına ve çalışmasına rastlatarafindan karşüandı Zaten saglam bır temel teknık egıtıme Kaydedüen yer hareketı o noktada bulunan bır yapıyı etkı mak mümkün değildir. Dunyada unıversıte pıofesoru ve ogrenme sıstematıgıne sahıp olmayan toplumumuzda leyen taban hareketıdır ve yapüarın dınamık analızınde veolmarun en kolay oldugu ulkelerden bırı olan Turkıye'de zaakülar ıyıce kanştı ya depreme dayaruklı tasarımında dogrudan kullarulır Bu ten kımsenın bunu sorguladıgı da yoktur Deprem bılımı pek çok bılım dısıphnının adeta bırleşnedenle zemın ve yapı muhendıslerı ıçın son derece onemLevha tektonıgı üe ugraşan yer büımcüer bır muştekesıdır Yelpazesı çok genıştır Hıçbır bdımcı depremın tum lı verüerdır rek bahıs yarışına gırmışlerdır Istanbul'u etkıleyebüecek dısıplınlenyle bırden ugraşmaz ya da ugraşamaz Ancak Ancak yerel zemın koşullarının etbsı ve hareketın bır Marmara Denızı depremı ıçın 3 ay 30 yıl 2 üe 20 yü gıdısıplınler arasındakı ılışkıler son derece onemlıdır Bılgı kaydedüdıgı noktanın fay duzlemıne gore konumu gıbı etbı kesın sureler bıçümış, hangı olasüık modelıyle hesaplan akışının saglıklı olarak sağlanması ıçın her dısıplındekı araş kılerle yer hareketının şıddetı dıgına ve ne kadar belırsızlık ıçerdıgıne asla degımlmemış tırmacı yakın dısıplınlerdekı gede son derece degışkendır tır Ustehk bu tahmınlerden bır tanesı, saygınlıgını uluslaralışmelerı ızleyebılmelı ve kendı Ekteki çekilde Marmara deprası duzeyde kanıtlamış bır tektorukçı tarafından, hem de Adtpjzırı + T Doju BlUftn (Kjyılıl&tmın) dısıphnı ıçın gereklı olan bügüeremı dna şoku sırasında kaydetabloıd bır gazete aracüıgıyla yapılmıştır rı ozumleyebılmelıdır Bu genışdılen Izmıt Sakarya Duzce ve En onemlı gorevı ulkemızdeb deprem aktıvıtesını lıgı saglayamayan bılımcıler Çekmece kuvvetlı yer hareketolçmek olan bır kuruluş 7 4 degeruıı 6 7 üan ederek yakladeprem büımının genış dunyasıIzmıt+T Doju Btltftn (S«rtZ«mın) lerının faya paralel (dogubatı) şık 5 katlık bır hata yapmıştır Depremın tum belırsızlıklerına ancak at gozlugu ıle bakabıyonundekı kuvvetlı yer hareketı ne ragmen bunu açüdamak kolay degüdır lııler kayıtlannın farkı bu degışkerüıEn buyuk unıversıtelerımızden bırısının sısmolojı dalı Duzo« +T Oünay Bll«f«n (Ortj S«ltZ*mln) gın en basıt gostergesıdır başkanı, bu konuda kendısmden başka kımsenın bırşey büDeprem disiplinleri Ustelık kaydedılen kuvvetb yer medıgıru ıddıa ederek, bu başka tabloıd gazeteye başhk olDeprem dalgalarının yerın hareketlerının şıddetı, 7 4 bumayı başarmıştır altmdan ustune dogru ılerlemeyuklugunde bır depremden Bılım ddamlarının deprem gıbı sosyal yanı çok etkılı Çtkmtct +L Kuz*y Bll*f«n C'umuf Jk Ztmln) sını ızleyerek deprem dısıplınlebekleneran oldukça da altındabır konuda topluma sadece kanıtlanmış olan ve herkesçe rını de alttan yukanya sıralayabıdır Bu durumun açıklamasını kabul edılen bügıyı aktarması, belırsızlıklerın çok hakım ol lırız Depremlerın temel nedenı yapmak da sısmologlara duşdugu konuları ıse ancak belırsızlüderın olçusu ıle vermesı yer kabugunu oluşturan tektoruk mektedır bır erdemdır Bunun otesınde topluma kendını tanıtmak 0 10 20 30 40 ÎO 90 70 80 levhalann hareketı olduguna goZ4mjn (sjnlyt) gerçek bılım adamının amacı olamaz Deprem büımının en yukan katre, en altta jeolojinin bır dalı manında yapı muhendıslıgı var Büım dunyasında kendini kaıutlamanın yontemleolan levha tektonigi vardır dır Bu bılım dalının amacı depremde meydana gelen kuvrı ıse bellıdır YOK'un en olumlu çabası bu yontemlerı ışlet Tektoruk levhalan sınırlayan fayların tanımlanması, akvetlı yer hareketının şıddetıne karşı koyacak depreme dayameye çalışmak olmuş, ama ne yazüc kı çok etkılı olamamışüvıtesının belırlenmesı, fay duzlemlerınde deprem oncesınruklı yapüan uretmpktır Depremle ılgılı dıger bılım dalları tır Toplum olarak karşımıza büım adamı olarak çıkanların de kayma hızlannın olçulmesı, gerılmelerının tahmını levha na gore yapı mühendiıliğinde gozlem yapma olanagı gerçek kımuklerıru ve karutlannı sorgulayamadıgımız sure tektonıgının konulandır fazladır Laboratuvar ortamlarında deney yapmak mumce gelecek depremlere de hazırlıksız yakalanmamız Ancak gunumuz koşullarıyla tektorukte gozlem yapkundur Tum bu avantajlara karşın laboratuvarda test edüen, kaçınılmazdır ma ve verı toplama olanakları oldukça sırurlıdır Belırlı me kontrollu ımal edümış kanık modellerın uyarlanması da sınırlı durumlar ıçm gebır yapının deprem çerlıdır Geçmışe donuk gozlemlerın jeolojık oluşumlara davranışı üe hesapla Sılım ve Teknık dergısmın yapmış oldugu hızmetı takdır etmekteyız Sızlere yardımcı olmak gore oldukça kısa sureyı kapsayan tarıhsel verılere dayalı nan davranışı arasında açısından bazı kuçuk eleştınlenmızı anlayışla karşuamanaı duemekteyız 25 Eylul 1999 tanhlı Büım ve olması bır başka guçluk kaynagıdır Bu nedenlerle belırsızbüe onemlı farklar olaTeknık dergısınde ve daha onceh sayüannızın bazüannda Sismolog ve Jeofizıkçı meslek ısımlen yanlış lıkler konuya hâkımdır Burada tektonıkçının cevap bulması bümektedır kullanılmakiadır gereken soru, ıncelenen fayda gelecekte hangı buyuklukte Sısmolojı, Jeoüzığm alt daüanndan bırı olup, sismolog olmak ıçm once jeouzık lısans tahsıh yapbır depremın hangı sure ıçınde ve hangı olasılıkla olacagıVeriler belirsiz mak gerehr (cenah olmak ıçın once doktor olunması gıbı) dır Bunun ıçın fayın geçmış aktıvıtesıne ve tektoruk ozellık Dergınızın, dorduncu sayfası, uçuncu sutun, alttan sehzmcı satırdah ıfade 'herhangı bırsıslmolog lik içerir lenne uyan olasılık modellerının kullanılması gereklıdır veya jeoüzıkçı ' Bu makalenın konusu, yenn tıtreşımlen olduguna ve yenn tıtreşımlerı ıle uğraşan Yukarıdd çızmeBır aktıf fayda deprem oldugunda depremın buyuklujeoüzıkçıye sismolog dendığme gore, ıfade eddmek ıstenen aslmda tek meslektır ('nuans farla') Konu ye çalıştıgımız deprem gunun (magnıtude), merkezırun ve kaynak ozellıklerının he başlığı olarak )eoloji' seçılmıştır Konu, 'jeouzık'tır Turkıye'de ve dunyada hıçbır unıversıtede, Jeolojı tablosunun en fazla gosaplanması jeofizik büımının bır dalı olan sismolojinin programlannda, Deprem Büım (Sısmolojı) okutulmaz ze çarpan rengı depkonusudur Depremlerı çok uzaktan algılayan sısmografla Sayfa 16 da 'Sın İstMnbuI'da nu?' adlı yazıdan bır üade, 'jeologlar bır depremın zıncırleme yol rem büımuıı oluşturan rın ışletümesı, sısmograf kayıtlannın degerlendırılmesı «Uızlemesını ' ve yazının butununden depremlenn jeologlar tarafından ıncelendığı ızlenımı edınümekte alt bılım dallarındakı mologlann ışıdır Deprem jeologlar tarahndan ıncelenmez, deprem tahmınlerı de jeologlar tarafmdan yapümaz bulgulann onemlı beDepremın oluşturduğu faylar ve bunlann geneljeoloji üe üışkısı jeolojınm konusudur Ancak bu oldukça zor bır ıştır Zıra sısmograflar deplırsızlıkler ıçermesıdır Bu gıbı konulara dergınızın ozen gostermesı en buyuk düeğımızdır En basıunden, deprem bılım rem kaynagından yayüan sısmık dalgaların son derece heBu nedenle deprem bıüe ügüenmck ısteyen lıse oğrencılen hangı lısans programını ışaretlemek zorunda oldutdannı dogru terojen olan yer kabugunda hrılarak ve yansıyarak ılerle lımcüerın bulgularını bümek durumundadırlar mesı ve farklı dalga turlerının bırbırıne gırmesı (ınterferentopluma aktarırken son Prof Dr Ahmet T Başokur Bolum Başkanı Ankara Ünı, Fbn Fak JeoBzık Muh Bolumu Beşevler ce) sonucunda son derece karmaşık ve rastsal (random) derece dıkkatlı olmala06100 Ankara sınyaller kaydederler n gerekır Bır deprem sonrasında deprem bılımcüerın üerı ye donuk tahmınlerı endışesı ust duzeyde olan toplum tara ündan buyuk ügıyle karşüanır Toplum, bılımcının aktardıgı bilgideki belirsizli^i tartamaz oldugu gıbı kabul eder Büımcının bu ışlerden ne kadar anladıgını da büemez anladıgmı varsayar Gerçek bılım adamına çok daha fazla sorumluluk yukleyen bu durum, kendını büım adamı zanne denlere tehukelı ürsdtlar yaratmıştır SismologJeofîzikçi karmaşası 655/10