Catalog

İNSAN VE DAVRANIŞI BİLİM TURU doğru yolculuk Klşinln üç temel varlığı yaptığında hoşlanmadığı bu durumla karşılaşır ve bu nahoş durumla bır daha Kışının mal, para ve ılışkıler olmak karşılaşmamak ıçın ıstenmeyen davranıuzere uç temel varlığı (asset) mevcuttur şı artık bır daha yapmaz olur 1) Mal varlığı: Otomobıl ev bağ bahçe çıftlık gıbı mallarının zamanında ve Etktlı olmaya onem veren bır baba ıseduzenlı olarak bakımını yapmayan genız once oğlunuzun ıstenmeyen davranıreklı onlemlerı almayan kışının mal varlışı nıçın yaptığını anlamaya çalışır, onun ğı değerını kaybeder paradıgması ıçınde dunyayı gormeye ça2) Para varlığı: Kazançla yetınmeyen lışırsınız Bu adımdan sonra, onunla koana parayı yıyen, ya da para kazanacak nuşur ve durumu algılayışınızın ne dereyetenek ve bılgılerı edınerek para varlığıce doğru oldugunu saptamaya çalışırsınız Bu ıkı adım sızın nı garantı altına alınsan olarak ona değer mayan kışının para verdığınızı gosteren bır Klşlnin mal, para ve HtşkHer durumu gıttıkçe kotudavranış olacağından ofenak Ozare üçtamal varlığı ye gider oğlunuzla ılışkınız sa3) Insan varlığı: dece bu adımları atKendısı ıçın onemlı makla daha sağlıklı bır olan ınsanlarla kuraşamaya gelecektır Üçuncu adım oladuğu ılışkılerın bakımını yapmayan onlarak bu davranısı nıçın ıstemedığınızı bır rı sureklı lyı ışler halde tutmayan sadebaba olarak sıze ve bır aıle olarak tum aıce bu ılışkılerın kendısıne vereceğı urunle uyelerıne ne gıbı olumsuz sonuçlar ge ler uzerınde duran ve bu urunlerı almak tırdığını anlatırsınız Oğlunuz sızınle hem ıçın karşıdakını tehdıt eden zorlayan kıfıkır olmayabılır ne var kı sızın onun davşı, esas kaynak olan ılışkıyı oldurur ranışını nasıl gorduğunuzu bılmesı gereBugunku karmaşık sosyal yaşam ıçınkır Dördüncu adım olarak bu olumsuz de ınsanlar mal ve para varlıklarını ınsan davranış yenıden ortaya çıktığında, hakılışkılerındekı etkılılıklerı oranında artırkanıyet ılkosı çerçcvesındo ne gıbı sonuçmakta ya da koruyabılmektedırler Yenılar ortaya çıkaracağını konuşur ve onunla den Insan Insana kıtabımda ınsan varlıbu konuda hemfıkır olmayı sağlarsınız ğımızın yaşamımızdakı önemını ve bızın Burada "hemfıkır olmayı sağlama"dan ıçın onemlı olan ınsanlarla ılışkılerımızın kastımız onun rızasını alma değıl, olum' bakımını" nasıl yapabıleceğımızı ayrınsuz davranısı yaptığı zaman ne gıbı sotılarıyla ınceledım Bu yazı dızımde etkılı nuçların kendısını bekledığını ve bu cezayaşamın temelındekı Gelışmış ınsan paların nıçın kendısıne verıldığını anlamasıradıgmasını ıncelıyorum Gelışmış ınsadır Beşincı adım olarak baba, oğlunun nın onem verdığı şeylerden en başta geonuruna saygı gosterdığını kendısının lenı kendısıyle ılıskı ıçındekı ınsanlarla sadece bu olumsuz davranışını sevmedıetkılı bır ıletısım olanağını surdurebılğını ama kısı olşrak CÜu'nO kCSL.'!*L.'Z mpktır sevdığını ve her zaman her yerde onu Gelışmış ınsan her şeyden önce kendı sevmeye ve desteklemeye devam edeceaıle uyelerlyle etkılı olmayı amaçlar Çoğını belırtır cuklarının sağlıklı. dengelı olarak doğal ılkelerın çerçevesınde gelışmesı onun Bu adımlar yerıne getırıldıkten sonra en onde gelen yaşam amacıdır Çocukoğlu olumsuz davranısı gosterdığı an hıç larını kalıplamayı /.değıl gelıştırmeyı affedılmez mutlaka evvelden kararlaştırıamaçlar lan sonuçla karşılaşGelışmış Insan bır ması sağlanır M« • * . . m . . ü . ı ı ı ml iş kuruluşunun yönetıSadece urune donuk cısıyse en lyl muştebaba Kalıplanmış ınsan rısıne yapılacak muaparadıgmasını etkılı ol IMIşlm sflnlOrebilmeNridir. meleyı, once kendı mayı amaçlayan baba gorevlılerıne yapar Gelışmıs ınsan paradıgmasını kullanmaktadır Gelışmış yönetıcı bılıı kı bır ınsanın elını Gelışmış ınsan paradıgmasını kullanan baba oğluyla satın alabılırsınız ama onun kalbını satın ılışkısını gelıştıreceğı ıçın oğlunun sadealmak mumkıın degıldır Bır kışının şevce bu olumsuz davranışıyla değıl onun kı ve sadakdtı kalbındedır Bır ınsanın yaşamının başka yenlerınde de oğlunu sırtını satın alabılırsınız ama onun beyetkıleyebılecek duruma gelır nını satın alamazsınız Onun yaratıcılığı ışbılırlığı kaynaklı oluşu (resorceful Uretım ılk ornektekı ış yerınde saat baness) beynındedır sına uretılen malzeme son ornek çocuFtkılılık uretım mıktarı ıle uretım kağun davranısında meydana gelısen depasıtesını devam ettırebılme yeteneğı ğışmedır arasındakı dengede yatar Boyle bır Uretım kapasıtesı ışçılerın ış veren yodenge sağlıklı olarak Gelışmış ınsan panetıcı ve ış yerıyle ılgılı tutumları stresleradıgması ıçın gerçekleştırılebılır Gelışrı çalışmaya karşı ne kadar ısteklı şevklı mış ınsan paradıgması daha once sozuolmalarıyla tanımlanır nu ettığımız ınsan temel ılkelerı ıçerdıEtkılılık uretımle uretım kapasıtesı arağınden ınsan doğasıyla ahenk ıçınde çasındakı dengede yatar Uretım sadece kı lışır ve yaşamın her yonunde olumlu sosa vadeye bakarken uretım kapasıtesı nuçlar venr uzun vadeyı hesaba katar Bu nedenle Onumuzdekı haftadakı yazıda Gelışmış etkılılık kısa vadelı olanla uzun vadelı ınsan paradıgmasını temel alan tutumlaolanı dengeler Bu formul ış ıdaresınde rı ıncelemeye başlayacağız çocuk yetıştırmede, yaşamın her yonunAktll dlnlemenln ayrıntılı Nr tartışımı Içln Y«de geçerlıdır nıden Insan insana (s. 185) bakınız Kalıtsal hastalıkların gen nakli tedavileri yaygınlaşıyor. Sırada hemofili var.. İsmcııl Murat erıde bıraktığımız mart ayında gen tedavısı alanında onemlı gelışmeler yaşandı Ingıltere de sekız aylık bır bebeğe gen nakll gerçekleştırıldı Gen naklı yapılan Carly Todd adenozln deaminaz ekslkliğinden ılerı gelen ağır kombıne bağışıklık noksanlığı ya da total alerjı sendromu adıyla bılınen kalıtsal bır hastalığın kurbanıydı Todd'un doğuştan yakalandığı kalıtsal bağışıklık noksanlığı kışıyı tum ınfeksıyonlara açık bır duruma getırdığınden bu hastalar genellıkle çocukluk çağında kaybedılıyordu Carly Todd un on dort ay buyuk ağabeyı de Carly doğmadan dort gun once aynı hastalıktan otmuştu Ancak kuçuk Carly nın ağabeyı ıle aynı yazgıyı paylaşmaması ıçın tek bır şansı vardı Adenozın deaminaz (ADA) enzımının yapımını sağlayan ADA genının gen naklıyle Carly nın kemık ılığıne yerleştırılmesı talıhsız bebeğın yaşamını kurtarabılırdı Londra Great Ormond Street hastanesınde kuçuk Carly'nın kemık ılığının bır bolumu alındı ve ılıktekı kok hucrelerıne ADA genı yerleştırıldı Hucreler dort gun sonra bebeğın kan dolaşımına verıldıkten sonar doğru yolu bularak kemık ılığınç ç.tt.U !,,g,!,7 .'6 fJOüdja1 uuk»j' l 2 r tarafından ortak gelıştırılen bu yontemın uzun donemde de başarıh olacağı umuluyor ABD lı araştırmacılar şımdıye kadar gerçekleştırdıklerı gen tedavılerınde yenı genlerı kemık ılığının kok hucrelerı yerıne normal kan hucrelerıne sokuyorlardı Bu nedenle gen tedavısının etkı suresı kan hucrelerının omru ıle sınırlıydı Dolayısıyla aynı tedavının ayda bır tekrarlanması gerekıyordu Eğer yenı yontem başarılı olursa gen tedavısıyle onarılan kemık ılığının kok hucrelerl sureklı olarak sağlam hucreler uretecek Yuzyılın tıp devrimine doğru G 3 gen daha duzenlı aralıklarla hemofili hastalarına verılmesı gerekıyordu ABD Ulusal Kalp Akcığer ve Kan Enstıtusu Başkanı Dr Claude Lenfant gen nakliyle kesın hemofili tedavısının artık uzakta olmadığını ıkı yıl ıçınde bu hedefe ulaşacaklarını belırtıyor Ustelık gen naklı, şımdıye kadar uygulanan pahalı tedavıler karşısında daha ekonomık bır seçenek oluştura* cak Mart ayının genetıkle ılgılı son gelış melerı ıse Huntlgton hastalığı, amlyotroflk lateral skleroz ve nörofibromatozls hastalıklarına yol açan gen bozukluklarının saptanmasıydı Olumcul gıdışlı Huntıgton hastalığmdakı mınık genetık hata, araştırrnacıların adeta karmaşık bır dedektıf oykusune benzeyen on yıllık çaba sı sonunda ortaya çıkarıldı ABD Ulusal Norolojik Hastalıklar Ens tıtusu Başkanı Murray Goldstein, Huntıgton genının bulunmasını, nörogenetık araştırmaların tacına yerleştırılen değerlı bır taşa benzetıyor On yıllık Huntıgton genı araştırması genetık mutasyonlar ve onları bulma konusunda muazzam bılgı bırıkımı sağlamıştı Huntıgton genı, bu rak tanınmasını sağlayacak Huntıgton hastalarını çocuklarına aynı hastalığın kalıtımla aktarılma olasılığı % 50 Hastalık 35 yaşından sonra belırtı vermeye başlıyor ve çoğunlukla 1020 yıl ıçınde ılerleyıcı bunama sonucu hastayı olume goturuyor Bır zamanların urunu folk şarkıcısı Woody Guthrıe de Huntıgton kurbanlarından Yalnızca Bırleşık Devletlerde 30 bın Huntıgton hastası var, bu hastaların aılelerınden 150 bın kışı de Huntıgton a yakalanma rıskı taşıyor Araştırmacılar Huntıgton vakalarının çok sık gorulduğu Venezuella nın kuçuk bır balıkçı koyunde Hunetıngton hastası olan 75 aılenın tumunde hastalıktan so rumlu genetık bozukluğunu bulduklarını açıkladılar Hatalı IT15 genı 4 numaralı kromozomun kısa kolunda yer alıyor ve çok sık yınelenen bır DNA parçası ıçerıyor Araştırmacılar bu durumu "genetlk kekelemeye ya da plak takılmasına" ben zetıyorlar IT15 genındekı bu hata vucut ta Huntıgton'a yol açan olayların başlangıç noktasını oluşturuyor Bu durum kırılganX, mıyotonık dıstrofı ve omurılıksoğancık kas erımesı gıbı kalıtsal hastalıklardan sorumlu mutasyonlarla benzerlık gostermekte Araştıımacılara gore IT15 genı, normal kışılerde Huntıngtın adı verılen bır proteını kodluyor Şımdı araştırmacıların amacı, soz konusu proteının vucuttakı normal ışlevının anlaşılması ve Huntigton hastalarında bu ışlevın nasıl bozulduğunun bulunması ğın GrKC" yaî^ia !\??OM: Oıâ Yüzyılın tıp devrimi Uzmanlar gen tedavısınde atılan adımların 21 yuzyılın tıp devrımını hazırladığını soyluyorlar Gen tedavısınde yaygın kullanılabılen etkın yontemler gelıştırıldığınde 4 bın kadar kalıtsal hastalığın tedavısı sağlanacak Erkeklerde gorulen ve durdurulamayan kanamalarla kendını bellı eden kalıtsal bır pıhtılaşma bozukluğu olan hemofili ıçın de gen tedavısıne umutla bakılıyor Yıne mart ayında ABD Ulusal Sağlık Enstıtusu, hemofilinin gen nakliyle tedavlsine ikl yıl ıçınde başlanacağını açıkladı Hemofili hastalarının hucrelerıne, bu hastalarda eksık olan bır pıhtılaşma proteınının yapımını sağlayan gen yerleştırılecek Gon naklı yapılan hucreler ıhtıyaç duyulan pıhtılaşma tedavısı gerçekleşecek Oysa bugune kadar, soz konusu pıhtılaşma proteınını ıçeren kan urunlerının 3165