Catalog

BİLGİSAYAR VE CERRAHİ Ekran ile tertemiz ameliyat Organların ekrana yansıtılan üç boyutlu ve renkli görünümleri cerrahlara çok kritik ve zor ameliyatlarda büyük başarı oranı sağlıyor. Asuman Yanıan boyutlu bilgisayar görüntüleri beyin cerrahlarının işini büyük ölçude kolaylaştırmış durumda. Böylece bir kısım karmaşık ameliyat çok daha başarılı bır şekılde gerçekleştirilebiliyor. Ameliyat öncesinde hastanın beyni Magnetik Resonans (MR) yöntemiyle taranıyor ve beynin her doğrultuda 35 mm'lik kesltlerinin görüntüsü alınarak bu bilgi bilgisayara aktarılıyor. MR röntgen, tomografi gibi bir tür görüntuleme yöntemi ve dokuların magnetik titreşimlerinin kaydedilmesi esasına dayanıyor. Bu yöntemle kemik, damar, beyin dokuları birbirinden ayırt edilebildiğı gibi, bu dokulardaki oluşumlar da (tumör, kıst vb gibi) ızlenebılıyor Çıkartılması gereken bu oluşumun biçimi ve yerleşimi de bilgisayar yardımıyla üç boyutlu olarak belirleniyor ve tam bir modeli oluşturuluyor Böylece ameliyat öncesinde cerrah hangı yoldan girişimde bulunacağını, oluşumun yerıni, derinliğini kesin olarak bselırleyebiliyor Ustelik pek çok oluşum sağlıklı dokulardan gözle ayırt edilemediği için bu yöntem ek bir üstünlük sağlıyor. Bilgisayar destekli beyin ameliyatları en büyük yararı hastalara sağlıyor. Bu yöntemle çok daha az bır beyin dokusu zedelenıyor, beyındeki damarlar hasara uğramıyor ve böylece ameliyat sonrası komplikasyonlar azalmış oluyor. Beyin cerrahları bu yeni tekniğin uygulanması sırasında radyolar ve bilgisayar programcıları ıle yakın bır çalışma içindeler. Beyin ve omurilik ameliyatları öncesinde, MR ve tomografi aracılığıyla organların kesitleri alınıyor Iki boyutlu dijital kesitler bir ekrana aktarılıyor. Bu resimlerde deri, kemik, hava, omurilik sıvısı, beyındeki (arklı dokular ve şişlik (oluşum) ayırt edilebiliyor Daha sonra bilgisayar farklı dokuları ve oluşumları renklendirmeye başlıyor Hastanın dijitalize vucut kesitleri teker teker bilgisayardan geçiriliyor Bilgisayar gri tonları ve bunların bir önceki kesitteki yerlerin kıyaslayarak renklendirme ışlemini yapıyor. Bu bir anlamda eski siyahbeyaz fotoğrafların renklendirilmesi tekniğinebenzıyor. Sonuçta vücudun bır bölümunün (ör. beynin) üç boyutlu, renkli ve bire bir büyüklükteki resmi ekrana yansıtılmış oluyor. Eğer ameliyat edilecek oluşum beyideyse, ekrandakı resım döndürülerek oluşumun her açıdan görünümü elde edilebiliyor Böylece cerrah ekrana bakarak beyin ameliyatına girişiyor. Ekrandaki resim sayesinde ameliyatı en kısa ve en zararsız yoldan gerçekleştirebıliyor, çünkü beynin hangı derinlığıne nasıl ulaşacağını Pfeıffer(Fayfır) sendromlu genç bir kızda uyguladı Pfeiffer sendromu doğumsal (konjenita!) bir hastalıktır ve yüz kemiklerinde deformasyona (biçim bozukluğuna) yol açar, 14 yaşındaki bu kızın yuz kemiklerının yapısı estetik kaygıların ötesinde , kızın bazı işlevlerini engelleyecek kadar bozuktu (Fotoğraf B dlzisl). Göz çevresindeki kemikler ve gözler ileri derecede çıkık olduğu ıçin elmacık kemikleri geride kalıyor ve gözleri koruyamıyordu. Aynı zamanda alt çene kemiği, üst çene kemiğine oranla çok çıkık olduğundan yeme güçlüğü doğuruyordu. Bu nedenlerle kızın alın ve elmacık kemiklerinin ileriye alınması ve alt çene kemiğinin geriye çekilmesi gerekiyordu. Bu tür bir ameliyat son derece güç bir girişimdir ve geleneksel yöntemlerle (bilgisayarsız, MR'sız, tomografisiz) ancak birkaç dizi ameliyatla gerçekleştirilebilir Her ameliyat bir önceki ameliyatın sonuçlarına göre planlanır ve her iki ameliyat arasında haftalar hatta aylar süren kendini toparlama dönemı bırakılır. Altobelli bu vakada bilgisayara başvurdu ve radyolog Ferenc Jolesz ve Ron Klklns'le birlikte kızın kafasının üç boyutlu resmini çıkarttı Daha sonra resimdeki deri ve kas tabakaları sıyrılarak yalnızca kemikler kaldı. Daha sonra ekran üzerinde çalışarak hangi kemiklerden parçalar alması gerektiğini ve hangi kemikleri hangi yönde oynatacağını planladı. Yalnızca da bununla kalmayıp bilgisayar yardımıyla programlanan bir makineyle kızın kafatasının tıpatıp bir plastik modelini yaptı Böylece ekranda planladıklarını ameliyat öncesinde bu plastik model üzerinde denedi. Böylece aylarca sürecek bir ameliyat süreci tek bir girişime indirgendi. Robotkollu ameliyat Şımdı doktorlar bir adım daha ileri gidiyorlar. Johns Hopkins hastanesinden Jamea Zinrelch bu sistemi bir de robotkol bağlıyor Ucunda duyargası olan bu kol, cerraha ameliyatlar sırasında yol gösteriyor Ameliyat öncesinde hastanın kafasının ve beyninin üç boyutlu ve renkli görüntüsü ekrana yansıtılıyor. Buna ek olarak duyarga ve hareketleri ekranda izlenebiliyor. Böylece cerrah, robot kolu hareket ettirerek ameliyatı yapacağı noktayı, beyindeki oluşuma nasıl ilerleyeceğini ekranda izleyebiliyor. Böylece çevredeki diğer dokulara en az zararı veriyor. Ekranlı cerrahinin bir avantajı da örneğin tümörlerin kökten temizlenebilmesi. Gözle normal dokulardan ayırt edilemiyen tümör kısımları ekranda izlenebildiklerinden, robot kolunda yardımıyla normal dokudan fazla bir parça almaksızın temizlenebiliyorlar Ekranlı cerrahi bugün Kuzey Amerıka, Japonya ve Avrupa'da kullanılmakta ve özellikle karmaşık ameliyatların vazgeçilmez bir aracı haline gelmekte. Şekil (A) Bilgisayar cerrahın hizmetinde: Arbk cerrahlar bilgisayar yardımıyla beynin üç boyutlu ve renkli görüntüsünü ekranda, bire bir boyutlarda izleyeblllyorlar. Böylece ameliyatı yapmak içln beyne hangi yoldan girmelerl gerektiğini {şekil 1) işaretleyip, çıkartmaları gereken oluşumun (kırmızı) nerede olduğunu tam bir kesinlik tespit edllebillyorlar. (şekil 2) Plastik cerrahi % 100 bir kesinlikle görebiliyor. Bilgisayar yardımıyla yapılan bu ameliyatlar yalnızca beyin ve omurılıkle sınırlı değil. Bazı zor plastik amehytalarda ve yenidenyapılama (reconstruction) girişimlerinde bu yöntemin yeri doldurulamaz bir yararı var. Bu yöntem ayrıca bazı basit diz ve kalça ameliyatlarındada kullanılıyor. Boston çocuk hastanesinde cerrah Davld Altobelli bu tekniği büyük bir başarıyla Şekil (B): Karmaşık ameliyatlar bilgi sayar sayesinde ö'nceden aynntılı bir şekilde planlanıyorlar. Şekllde yüz kemiklerinin yerleri değlştirilecek bir kız çocuğunun kafasının dijitalize resmi görülüyor. 1. önce yüz karelere ayrılıyor. Dikkat edilirse çocuğun üst çenesi alt çenesine oranla daha geride. 2. Deri ve kas dokuları aradan çıkarılıp kemiklerin görünümü ekrana gellyor. 3. Üst çene kemiği (maxilla) öne doğru çıkanlıyor (koyu mavi). 4. Deri ve kas dokuları yerine konarak bu değişikliğin nasıl bir görunüme yol açacağı Izlentyor. 2397