Catalog

TEKNOLOJİ Mikrodalga fırınların tehlikesi var mı? Amerikalıların yıllar önce geliştirip evterde kullanmaya başladıkları mikrodalga fırınlara Avrupalı hep kuşkulu gözle baktı ve bu teknoloji harikası, ancak 8 yılda Okyanus'u aşarak mutfaklarımıza yerleşti. Çeviri: Füsun Yasar ırın kapaklarından sızabılecek elektromanyetık dalgalar ınsan ıçın zararlı mı 7 Zararlı ıse bunu nasıl onlemelı' Nasıl korunmalı 9 1977 yılında Avrupa'da ılk kez Philips fırması, mikrodalga fırınları satışa sunduğunda, dığer yapımcı fırmalar gerı planda kalarak sonucu beklemeyı tercıh ettıler 1981 yılına kadar butun Fransa'da sadece 24 bın fırın satılmıştı 7 yıl sonra ıse mikrodalga fırın kullananların sayısı 1 mılyon 600 bıne çıktı Demek kı Fransızlar, bu yenı teknolojiyle bır mantık evlılığı yapmayı kabul etmışlerdı1 Buna rağmen, kulaktan kulağa dclaşan bazı soylentıler fırın sahıplerını rahatsız edıyordu, kapaktan sızabılecek dalgalar tehlıkelıymış Insan yanlışlıkla elını pışırebılır ya da kansere yakalanabılırmış Kımı satıcıların ıkna edıcı açıklamaları ıse bu alanda yenı bır teknoloji kullanılması nedenıyle yetersız kalıyordu Bu yazıda mıkrodalgaların fızık yapısını ve fırınların nasıl çalıştığını anlatmak ıstıyoruz F sının önce mekanık enerjı, daha sonra ısı enerjısıne dönuşumunu sağlar Bu dönuşum, ozellıkle yıyeceğın ılk san tımetrelerınde bulunan mılyarlarca su molekullerının her bırının polarılması esasına dayanmaktadır Aslında bır H?O molekulunde elektrık mıktarı her yerde eşıt şekılde dağılmamıştır Oksııen atomunun çevresınde negatıf elektrık fazlalığı, ıkı hıdrojen atomunun çevresınde ıse pozıtıf elektrık fazlalığı vardır Dınlenme anında bunlar her bır yana yönelmışlerdır, ancak elektrık devreye gırdığınde hıdrojen atomu yönune doğru gıtme eğılımı gösterırler Mikrodalga ışınlan elektrık alanının yonunu sanıyede 2450 kez tersıne çe vırmek görevını ustlenırler Bu sırada molekuller, ığnesı uzerıne mıknatıs yerleştırılmış bır pusula gıbı tıtreşımlerı ızleyebılmek ıçın kendı etraflarında dönmeye başlarlar Sonuçta, molekullerın duzensız çırpınmaları surtunme yoluyla ortamın ısınmasına neden olur Sayıları ıse yıyeceğın her mılımetrekubunde 125 mılyar kere mılyardan fazladır Bu şekllde elde edilen ısı enerjlsi lletkenllk yoluyla yiyeceğın tumune ulaşır. Pışırme ışlemınde çok yararlı olan bu ısı, uretımı, orneğın kaslar gıbı, su emmış bıyolojık dokularda da aynı etkıyı göstermez mı? Bu sorunun yanıtını şu teknık açıklama verıyor Fırının ıçınde dalgaların yayılma gucu santımetre karede watt duzenındedır, oysa cıhazın dışında olabıjecek kaçaklar ızolasyon sıstemı nedenıyle santımetre karede onda bır mılıvvatt bırımıyle ıfade edılebılır Bu mıktarda bır ısı gucunun yeterlı sayıdakı su molekullerını harekete geçıremeyeceğı, dolayısıyla fırının yakınındakı bır ınsanın bıyolojık dokularında herhangı bır yanmaya neden olmayacağı aşıkârdır Ayrıca, derı ıle temas ettığı anda gelen dalga gucunun yuzd.e 7O'ı, bu doku canlı olduğundan, gerı yansır Pekı, gerıye kalan yuzde 30'u vucuda gırerek, hayatı organlara ulaşabılır mı dıye bır soru takılabılır akla Burada da çeşıtlı deneyler göstermıştır kı 2450 MHz frekansında dokulara nufuz etme olasılığı 0,3 cm'yı geçmemektedır Bu da mikrodalga fırınlar karşısında ınsanın tamamen tehlıke dışında olduğunu kanıtlamaya yeterlıdır Enzimler ve genlerde tehlike söz konusu değil Yanma tehlikesi bertaraf edıldıkten sonra, araştırmacılar, bu kez de dıkkatlerını, hucresel ya da dokusal yapı bozukluğuna yol açabılecek daha sınsı tehlıkelerı kestırmeye yonelttıler Yapılan ışınlama deneylerı sonucunda, 10 mW/cm2'den daha duşuk dalga gucunun enzimler ya da genler yonunden bozukluklara yol açmadığı saptandı Buna karşın, hücresel solunum ya da lonlk değiş tokuş gibi bazı fizyolojik mezanizmaDalga dagıtıcı Dalga yönlendlrlcl tüp Elektromanyetİk dalgalar grubu Mıkrodalgalar, kendılerınden başka daha altı çeşıt dalgadan oluşan elektromanyetık dalgalar grubunun bır parçasıdır Bunlar Radyoelektrik dalgalar (radyo, televızyon) enfrarujlar (ısıtma ve pışırme cıhazları), ışık, ultravıoleler (bronzlaşma lambaları), X ışınları (rontgen cıhazları) ve gamma ışınlan (tıp cıhazları)dır Butun bu dalgalar ıkı parametre ıle belırlenır Frekans (sanıyede tıtreşım sayısı) ve dalga uzunluğu (bır tıtreşım suresı ıçınde katedılen uzaklık) Demek kı tayfın her ıkı ucunda, kılometre ıle ıfade edılen uzunluklar ıçın bın hertzlık duzenınde radyofrekanslar ve mılımetre ya da mılımetrık kesır ıle olçulebılen dalga uzunlukları ıçın exahertz (1018 hertz) duzenınde gamma ışınlan yer alıyor Bu konuda bızı ılgılendıren kısım, enfraruj ıle radyofrekanslar arası ya da daha kesın olarak, 12,2 cm'lık bır dalga uzunluğu ıçın 2450 MHz'dır kı bunlar butun dunyada kullanılan mikrodalga fırınların ısıtma sıstemının merkezınden (magnetron) yayılan dalgaların ıkı belırtıcı değerlerıdır Bu jenarator, aldığı elektrık enerjısını EDF şebekesıne bağlanmış bır transformator yardımıyla mıkrodalgalara dönuşturur Bu dalgalar kılavuz gorevı ustlenen metal bır tup ıçınde demet halınde bır araya geldıkten sonra fırının merkezıne doğru yönlendırılır ve buradan ışınlarını salarak tepsıdekı yemeğı pışırırler Mıkrodalgaların yemekle teması elektrık enerjı Mlkrodalgalann yolculuğu Sadece teknık uzmanlann enşebıleceğı ve cıhazın kalbı olan magnetron, kıml zamansa kenarlar, kapak ya da zemınden dolaylı yansıyan ışınlardan aldığı elektrık enerıısmı mıkrodalgaya çevırır ve bu ışınlar tepedekı dagıtıcıetkı yaparak Teknık uzmanlar tarafından gelıştırılmış guvenlık sıstemlerıne parça vasıtasıyla butun fırının ıçıne dağılır Bu dalgalar fırının ıçıne konan rağmen, hasar görmuş ya da uzerınde aşırı yağ bırıkmış fırın kapaklarının yıyeceğe çeşıtlı yollardan ulaşır Kımı zaman dagıtıcı kısımdan doğrudan, kaçak yapmaları ıhtımal dahılındedır