Catalog

S AÖLI K Oburlar 'kurtarılamaz' mı? Oburluk tedavlsi görenlerin önemli bir kısmı, yenlden eskl kilolarına dönüyorlar. Kesin çözüm nedir? Uygulanan yenl yöntemler, bağırsak ve mide ameliyatları ne derece başarılı? Derleyen: Eren Soley Kanser ve AIDS kadar önemli bir sağlık sorunu H er obur insanın içinde, kendini bu yağlardan kurtarması için yalvaran bir sıska bulunur. Bu kişiye el uzatacak pek çok uzman vardır: Endokrinolog, beslenme uzmanı, hatta operatör. Ama kurtarma operasyonu sanıldığı kadar basit değildir. Kanser ve AİDS gibi, oburluk da ciddi bir şekilde ele alınan bir sağlık sorunu. Oburluk, bir hastalık mıdır? Artan kilolar, beraberındeyüksektansiyon, (bir organizmanın 60 kg. için çalışması başka, 100 kg. için başkadır) kolesterol fazlası, şeker gibı sorunlar da getirir. Şişman ınsan spor yapamaz, hareketlerinde güçlük çeker, yavaştır, sevgi ve şefkat eksikliginin acısını çekebilir. Bir görüşe göre oburluk doğuştan değil, sonradan edinilen bir alışkanlık. Bireylerin yaşamlarının bir dönemlerinde yaktıklarından fazlasını yedikteri olmuştur ve bu dönemde kilolar birikmiştir. Genellikle bu kilo fazlası, kişinin şişmanlığa bağlı olarak daha az harete etmesi yüzünden atılamaz. Fazla şişmanlamanın gerçek nedenleri nelerdir? Buna ilk yanıt, Roma Üniversitesi endokrinoloji uzmanı Domenico Andreani'den geliyor: "Salgı bezlerinin şişmanlarda rolü büyüktür. Örneğin tiroid bezlerınin az çalışması, şekerin fazlalığı, böbreküstü bezlerinin fazla çalışması ya da daha çok beslenmeye gereksinme doğuran insülin fazlası, bunlardan bazı örneklerdir. Ama bunlar şişmanlığın ılk ve gerçek nedenleri olamazlar. Salgı bezlerinden kaynaklanan bir şişmanlık yoktur." yan çocukların anababalarının gerçek oburlar olduğu belirlenmistir. Çevre faktörü çok önemlidir. Bir obur ailenin, çocuklarını da fazlasıyla yedirmek tutkusu vardır. Çocuklar da böylece, yanlış bir beslenme eğitimi ile gelişirler. Zihinsel faktörlere gelince: Bu bir derdin, yitırılmiş bir kişinin peşinden oyalanmak için yemekle avunan kişilerin sorunudur. Bir de "beyinsel" neden vardır. Bu, beynin hipotalamus ve hipofiz, yani açlık/tokluk merkezlerinde oluşan bozukluklardan kaynaklanır. Bu durumda açlık durdurulamaz, tokluk hissi de beyne çok geç ulaşır. Bugüne kadar şişmanlamanın nedeni olarak, insanın harcadığından fazla yemesi gösteriliyordu. Ne var ki bunun yanlış bir sav olduğu kanıtlanmıştır. Avrupa'da ortalama bir insanın günde 3000 kalori alıp, bunun sadece 2200'ünü yaktığı hesaplanmıştır. Bu durumda her vatandaşın 6 günde 1 kilo, ayda 5 kilo, yılda ise 60 kilo alması gerekir. re edilmesi gerektiğini anımsatınca, enerji harcaması da düşer ve kilo kaybı güçleşir. Ancak yüzde 55 başarılı sonuç Parma Üniversitesi'nde profesör Strata, tedavisini yaptığı bin hastayı 47 yıl boyunca izledi. Elde edilen sonuçlara göre şişmanların % 12'si zayıflamayı sürdürürken, % 13'ü kilolarını aynen korudular. Hastaların % 30'u sonradan kilo almaya başladı, % 20'si sürekli kilo alıp verme arasında gidip geldi. Geriye kalan % 23 ise aynen eski kilolarına döndüler. Sonradan D«vamı arka sayfada Yapılan araştırmalar sonucu şişmanların "şevkat ve llgl" bekleyen bir yapıda oldukları anlaşıldı. Gövdedeki denge İşte burada Amerikalıların 'set point' dedikleri gövdedeki denge devreye girer, her bireyin kendi kilosunu olduğu yerde tutmayı başarır ve bunu bir ölçüde beslenmeden bağımsız olarak yapar. Denge, metabolizmayı hızlandırır ve gövdenin daha çok kalori yakmasını sağlar. Tersi bir durumda ise set point, metabolizmayı yavaşlatarak, alınan kalorinin gövdeye yetmesını sağlar. Bu yüzden de tüm diyet uzmanlarının da bildiği gibi, ilk kilolar hızla verilir ama arkası zor gelir. Organizma, giren kalori miktarının azalmasına alışmıştır. Bu yüzden, eğer bir kişi rejimden sonra yeniden kilo alır, yeniden diyet uygulamaya başlarsa, bu sefer göstereceğı çabanın 3 kat fazla olması gerekecektir. Kişi, başlangıçta kilo kaybeder, çünkü gövde, deposundakı yağları kullanır Ama set point devreye girıp de organızmaya giren kalorinin azaldığını ve ida Oburlukta şaşırtıcı benzerlikler Insanlarla fareler arasında Gerçek nedenler hangileri? O halde gerçek nedenler hangileridir? Çevre ve zihine bağlı kökenler saptanmıştır. Genetik nedenler bence sayılamaz, çünkü şimdiye dek şişmanlık kromozomu diye bir şey bulunmamıştır. Ama kromozomlarda bir değişiklik olması oburluğa yol açabilir. Amerika'da normal beslenen bir aıle tarafından evlat edinilen, ama sonunda şişmanla O Bugüne kadar şişmanlamanın nedeni olarak, insanın harcadığından fazla yemesi gösteriliyordu. Bunun yanlış bir sav olduğu kanıtlanmıştır. Bu durumda kişinin 6 gunde 1 kilo, ayda 5 kilo, yılda İse 60 kilo alması gerekir. burlukla şişmanlık genellikle bir arada ele alınır. Bunların bir arada ele ahnmasına karşı çıkanların çoğu da, ne yerlerse yesinler şlşmanladıklarını Iddla edenlerdir. Içtlklerl suyun blle kendilerine "yaradığını" ilerl sOren bu kişllerin bir bölumü savlarında haklı olsalar blle. bunun genellikle doğru oimadığı bir araştırmayla ortaya konmuş. ABD'de yapılan bir Incelemede, günlük yiyecek listelerinı bildiren ve yalnızca bunları yedlkleri halde kilo aldıklarını ileri süren klşllere. listelerindeki yiyeceklerin tümu verilince zayıfladıkları görülmüş Bir başka deyişle, suyun bile kendilerine yaradığını söyleyen kişilerin önemli bir bolümunün, kendilerine bile itiraf etmek istemedikleri "kaçamak" yiyeceklorJe kilo aldıkları anlaşılmış. Oburtukla şlşmanlığın bflylelikle bir arada ele alınması gerektiğini ortaya çıkardıktan sonra, özellikle "kılolu" kışılenn pek hoşlanmayacakları bir gerçeği dile getirelim: Şlşman insanlaria, yapay yoldan şlşmanlatılmış fareler arasında yalnızca yemek yeme alışkanlığı konusunda değil, huyları bakımından bile önemli benzerlikler var ABD'li bir sosyal psikoloji uzmanı olan Stanley Schachter'in yapmış olduğu oldukça ayrıntılı araştırmalarla ortaya çıkan tablo, bu savı kanıtlar nitelikte. Schachter, normalden yaklaşık %15 daha fazla kilosu bulunan insanlarta, beyinlerindeki yemek yemeyle ilgill bir bölgenin (hipotalamusta ventromedyal nükleus) iki yanlı hasaFlanması sonucu şismanlatılmış fareler karşılastırılmış. Bu tur amellyat geçlren tareler birkaç hatta gibi kısa bir surede, ameliyat geçirmemiş farelere (ve tabll kendi eski durumlarına) göre hızlı bir biçimde kilo almakta ve ağırlıkları yaklaşık % 50% 100 kadar arttığında, yemek adetlerlni bu yeni kilolarını koruyacak bir biçimde değlştirmekteler. Schachter, işte bu tür fareler ve şişman Insanları karşılaştırdığında ortaya ılginç bir tablo çıkmış Aşağıda, şişman fareler ve insanlaria, normal kilodakilerln yemek yeme ve daha başka konulardaki karşılaştırılmasından çıkan sonuçlar Azetlenmekte: Oburların özelllkleri • Şişmanlar normallere (normal kilodakllere göre) lezzetli yiyeceklerden daha çok yerier. • Şişmanlar, normallere göre, tatsız yiyeceklerden daha az yerier. • Şişmanlar daha az öğün yemek yerier, dolayısıyla öğün başına daha çok yerier. • Şişmanlar yemeklerını daha hızlı yerier. • Şişmanlar normallere göre daha az faaldirler. • Şişmanlar normallerden daha duygusaldırlar. • Şişmanlar hoşlarına gitmeyen (can sıkıcı) durumlardan kurtulmak için daha çok çaba harcarlar. • Eğer yiyeceği elde etmek için fazla çaba harcamaya gerek yoksa, şişmanlar normallerden daha çok yerier. • Eğer yiyeceği elde etmek için çaba harcamaya gerek varsa, şişmanlar normallerden daha az yemek yerier •