Katalog

Tiirkiye'ye şeriatın gelmesinde en biiyiik etken sağ partiler' •ANUSA1MAN "Çafdaf yuntaf yrt^ıirnw* mcrkc/lcri olarak 19321951* dıincnıinc dunıuusıni vuran I lalkcv lcri'ndc egitim gorcn yuksck mîfnstrmühındis vc jeofizisyen Ya|ar Dumaa, Yunııs Nadi Ödulö'nÜ ka?andıgı aruştınnasında. "terfat* unı^masma ışık lutuyor. Dünyadnki gdityiıclere parcılcl olanık Osmanh Devlcti'ndtn hugiinc kadar şcriatçılıgın yukseüş neıknlcrini ortaya koyan Duman, hıı geriyc gidigin onlcnmcsi için şiddet dcgil, egitîm vc kültur Üzcrinde dıtrulmaat, Ahrt0rk devrimferint inanan imanlarm jrtliftirilıiMri"gcrckti£tni vıırguhıyor. "12 Eylfil HMO'rirn Sonnı Şeriatçıbfcın YthNİ|Nc<fenlrrr hatfıklı çalişmasıyla sotyal bilimicr dahnda Yunus Nadi Ödtilfl'ne dcğcr görülcn Ya$ar Dıunan, sorulanmızı şöyle yanıtladı: Araftmna konunuz neden priat? Geçmi* vc gelccck içîn şeriat konuaunun Turk lurihinde önemli bir ywi var. Turkiye'nin aşagı yukan 150 scncyi uşkın bir Batılılaşma çabası var. Çagdaşlaşma, Uatı uygariıgını yakalama çahalanna kanp feriat bir diıenç oiarnk çıkmıttır. Bunlann, "dbd konımak, «Hn baria ahmda" gibi aOytanlerin ardındu laınamen "çıkarve llcant" anucı vardir. Çagdoşlaşma yoluııda adım aliıgııııızdan bcri cpcy yol almışız. l9S0Uen bcri çok partîli tayala geçtfle demokrasi gclîyor. TürkiyeHc . demokratîk koşullar oluyanuunıv. Dmokraaînin oluşması için gerckli n e m l koçullann 2 ögcsi var, buıjuvazi ve işçi «nift. OvnanlıVİB bfiyle bir gelişim olmamıv I923dcvrimiyle cumhuriyct kurulmuş, altyapı hazirlanmı*. Bu iki aınıfin, sendikalann olmaması, toplumdakl kflltur birikimi. gclir dağılımı ve egitim duzeyınin yctcrsiz olması ncdcniylc demoknsi kunüdugu zaman biıiaktm prublcmleri de yantnda getırmiftir. Bir yozlo^ına başlıyor ve 60 ihtilalini geüriyor. Başka finemli bir şcy dc diniıı kamu alanı dı^ına alınnuuıdır. Dinin, loplum yaşamının dışına çıkarılmaıı, 500 scnclik bir olguya dayanır. ü günün ^artlannda, o günun yönetimi, Atatürk, böylc bir şeyî yerteştircmezdi. Detnoknuinin gelt«memeainin bt^ka nedcni, 19S0Uen itibarcn sağ partiler devatnlı iktidarda kalmm, hep «unu îllemîıler HKaHuıuna nuuUdir" Uaraj yapalım, yol yapalım. Aıııu kültur, felaefe, egitinı yozlaşmışiır Toplumun yanıtıcı gficu bir kcnara ililmijştir. Bu. bugfın de devam cdîyor. Geldiğimiz noktadu bunun sıkıntılannı görflyoruz. KÜJtür H.ık:tNfıgı, Mîllı hftıtim Bakanlıgı var, atna gevnıiştcki Ilasan Ali YüceTlcri gctiremiyuruz. Son Ktralenle irtka kumıtundakJ tam^malar gkkrak deıinkfiyor. v GcnrikurnMy Başkanlı£ı nın vcnügi irtlca briflngL darb^şeriat tnHfnudaıu. Bunhuin, şcrfat homnunu Hdlkevleri'nde yetişcn Duman, araştırmasıyla Türkiye'de şcriatm boyutlannı ortaya kayuyor S smanlıMa olan ikili sisteme dofiru bir gidis var. Kuran kursları, imamnatip okullan, bunlann vurtlan, vakıfları. özcl okuOarı; bvınılarda hirtakım insanları, "demokrasiyc, ğda^hga. Atatürk n :elerıne karşı yetiştiriyorlar ve toplumda B Atatürkçü olmayan kitleleri cofialtıyorlar. Bu insanları kuDanarak, hatta bunlan belli bir parti, belli partilerin şemsiyesi altında koruyarak güçlcndiriyorlar riealnuuuzdactkkiohhiBiu? Şeriatçı gücOn çok iyi anlatılmasi, yok cdilmcsi lazım ki rehaf raliut yolumuza gideiim. O bakımdan çok enteraaan. Okuduftum turihî çahvmalanla hep bu konuda ibrct vcrici olaylan götdüm. Onun için de bu konuda bir îeylcr yapmuya çalıştım. Çagdagiaşma ^ ^ önOndeki engeii yenmemiz lazım. " T U \ d f c l l l de|trimliıiyonunu2? Dini siyasallattırma ıdıııa ufak bir taviz, baöka lavizlcri gefinniştir. 1950'dcn itibarcn hatalar yapilıp, oluımu/luklar ekibniş. Toplıım cktz yıllık egitim 1972'den bcri var oknasına rağmen uygulanmıyor Tüın buniarda siyasctçilerinıizin, siyasi nartilerimizin, aydınUnnuzın, üniversitelerimizin de sorumluluklan var. Turkiye'nin açmazı, kültür, sanat, uygarlık savasıdır. Atatürk bunu çok iyi görmüştür: MCumhuriyctin temeli kültürdür" demijtir. Butün kurum ve kuruluşlar, paniler, üniversiteler, aydınlar örgutlenmeli, bu yönde toplum ularak birey olarak, herkes görevini yapınalı. kannanlannda bîzdcnhizden olmayan, laiklaik karşıti bir olgu ortaya konulmuftur. Osmanirda olan ikili RİBtenic dognı bir gidif var. Kuran kurslun, imam*hatip okullan, bunlann yurtlan, vakıflan, ö/el okullan; •;" buniarda birtakım insanlan, "dımoknuiye, çafid>ibfta, Atatflrk Ilkderine" karşı yctijtiriyoriar ve toplurada Atatılrkçü olmayan kitleleri çogaltıyoriar. Bu insanlurı kullanarak* hatta bunlan \K\\\ bir paıti, belli partilcTİn şemsiyesi altında koruyarak gfiçlendiriyorlar. Budunım, I980askeri rejiınindcıı .sonrn dah.i da pafa^İHnch. Sivil loplum öfgutlcri kapatıhrkcn. dinî kurum ve kunıluflar korundu. Artık bugün cumhuriyct tchlikcdc, rejim tartifılır bir mıkiaya gehniylir. Parlilcrin» siyasi güçlcrimizin çok duyarlı olmadıgmı düvünüyorum. Bu konuda böyfik Nonıınluluklan var. Türkiye göruncc Mnınişlcr, sonra tekrar ayağa kalkmışlar. 1930'laıa gclindijlndc. i«ce Şeyh Sait, Anzavur, Konya isyanlan, Menemen olaylan... Cumhuriyeti korumak için halkımım anlatmamı/ lazım. Hıı ınsanlara, çagdaşl>$mayıv kfllturu, mcdcmycb, SUJIUII anlaunak ve sagiam temolc oturtmak gerekli. Auıturk, bunun için de Halkevlcri ve luilk odalanm. arkasintlın Turk Dil ve Türk Tarih lcunımlanm, Kfiy EnıtitOIeri'ni kurmu^rur Bunlann bfitfln amacı. kırsal kesimc kadar uzanmak, hııradaki mjcanlanı bu devriırü antatmak. I latta bcn kendîm halkevlerindc yelî^tiın. Bcypazan'ndn bir halkevi vardı. Onulu insanlara kitaplar verilir, konrcranslar vcrilir 1950'dcn sonra gclcn iktidariar halkevlcrini, Köy Enstituleri'ni sistcmli bir biçimde kapattılar. Sonra büydk hiznıetler yapan Türk Dil Kurumu, s bunlan apcak, ama daha uzun sure Turkiye bu aıkıntılun ya^ayacak. Bu ahntıhnıı ajılmaa i(in riıcr ncter yapdabffir? Bu, şiddeile, baskıyla olmayacak. Yapılan baakılaıdan sonra şeriaı dalu gOçlfl olarak ortaya çıkıyor. Atatürk devrimlerini benîmseyen inaanı yaıatmak gerckli. Bu da cgiüm, kultOıie olabilir. AlarOrk, cumhuriyeli kunırken. cmperyalîznıe, Oamanlı sarayına ve dinişerialçı ccphcyc karşı savaş açmifür. Cumhuriyeti kurdugu göçkr eıki Osmanlt. Once onlarla savaşmı^ sonra anlaymıı. Bu gOçler belli bir baskı Tarih Kııntmıı M'HO ihlilalinde deviet daircsı hjlinc gclirildî. Atıltmlan frcnlcdiler. Aiütürk'ün dirvTİmlcrî kortııtıa. gclişliruit:. vagda^laştırma yöııündcki atıhmları, kndemc kadcınc kaldırılıyor. Ahfır taraftakı güç dc gelifiyor. lankathr, ^cnai «cyhlcri. Tflrkiye'dc hııgün 3 kufaklaıı loplum var llk kıı^ak. fctHİal sLslcınin u/anttlan llilgi çagıııı yukaluınuk itilcycn insanliirıınu vaı. Smıayi dc\rirnimi/ dc. fcndal sistem dc dc\am edîyur. Daha lulu. üuncydogu, I^fiu AnudoluUa agalar, şcyhlcr, tarikatlar var. Bir ıcyhin bir tane kftyü var. Uıadaki msanlar. ag^ılann hi/mctındc, hatta onlann İHtismannda. Bu iasanın demoknıtik yogunulu fl^gOrcc rey vcrmcsi, kfihflriuıu yaşaması imkanı olamıyor. Toplumdaki çatı«malar, bu dcgigik kiılclerin çıkar çatıvnası içinc girmckUNİir. Toplumda ejitcmcdi^miz insanlar var. Bu îmaniar. yduul, ejitilemaniş. di$lanmışv toplumda yalnız kâlmi|. Bîrtakım kigîlcr bunlara sahîp çıkmış, bunlan istismar cdiyor. En bâyflk aıkıniılanıııı/ılan birisi işte bu; dcgişik çagda yaşayan. aynı (rekanna olmayan inaanlann çntışınası. Kalkınmanın, irticayı önlcmcnin yolu. okullanmızın, Onivenuiclcrinıizîn, hcpsînin yeni baftan ele alınrnaaını gcrcktiriyor. Kuran kunslanna gidcnlerin, daha «ydın. daha fîkir yapılannı geliytiıen bir sîstcmın içine sokulmaiki lazını. 8 yıllık ejiiım l972Vlen bcri var olmaaına ragmen uygulanmıyor. Tflm buniarda aiyasetçilerimîzin, siyasi partîlerimizin, ayduılanmızın, universîtelerimızin de aorumluluklan var. TOrfciye'mn açmazı, kultur, sanat, uygarlık savaşıdır. Atatürk bunu «ok iyi görmflştflr: ^OnnhuriyNlıı temdİ kuhürdOr" demiçtir. BGtfln kurum ve kuruluflar, partiler, Oniverıiteler. aydınlar ArgOtlenmeli, bu yönde toplum olarak birey olarak, herkes görevini yapmalı. Bız kollektîf çalışma, yani sivil toplum Argtttleri olarak ortak çalişma içcrisinden gelmiyoruz. Demokrasi yerinden cıktığı yahut da demokratik güçler yolunu şafinp, hutalar yaparsa, bunlan denctleycn, yflnlendiren, yaptığmtz hatadır diyebilen güç yine halkın kcndisinden dogan sivil toplutndur. Türki>v1ckki anftrma poCaBfltycfini IWM1 buluyonunuz? 9tae yrttı lııte bOııudarafdnııafaıryapıhyormu? f Türkiye dc araştırmalaryapıhyor. DOıtyada bîlimsel araştırmalar, . yayunlanmış makale, yazılanfa Turkiyc'nin 38. oldugıımı okudıım. Gazctclerâe de dcgiş'ık konülarda yayımlunan araçtırmalan izliyorunv Cumhuriyet bunlann içindc en iyisî, en çok araştırma yapan bir gazete. Ara^tırmayla anştırmayı isteyen kitle arasında dcgerlendirmc lazım. Yctcrli olmaaıı. aja^tınnoyi da almak isteyenlerin çok olnıasıyla olur. Biz okumayı scvcn bir toplum degiliz.