Katalog

Cumhuriyel 15 EKıM 1977 ATATÜRK ÖN O ZAMANKI ADIYLA CUMHURIYET HAL* PIRKASl'NIN IKINCI KURULTAYINDA (15 EKIM 1927) OKUDUĞU BÜYÜK SÖYLEVIN (BUYUK NUTUK) 50 YILDONUMJDUR TURK SIYASI TARIrilNIN EN ONEMLI BELGELER.NDEN BIRI OLAIM BUYUK SOVLEV DE ATA TURK. 1919 DAN O GUNE KADAR GECEN ZAMAN DıLIMINDE YAPTlK LARINiN GEREKCELI HESAB Nl PAR Tl UYELERINE VE ULUSUNA VER M ŞTIR TURKIYE CUMHURIYETTNIN BUTUN OZELLIKLERI ULUSAL KUR TULU5 SAVAŞJ'MIZIN KENDINE ÖZ GU NITELIĞI BU BELGEDE BÜTUN GUCUYLE YANSIMAKTADIR YALNIZ OLAYLAR DEĞIL. OI.AYIARA YÖM VEREN KIŞILER DE ATATURK'UN D I. USTALIĞINI BELGELEYEN BJVUK SOYLEVDE AYRINTILAR, /LA D LE GETIRILMIŞTIR CUMHURIYET GAZETESİ YALNIZ O GLNLERI BELGELEMEKLE KALMAVIP GUNUIvMJZUN SIYASAL CIZGISINE DE AYD'NLIK GETİREN BU O I A"IN 50 Y'LDONUMU DOLAYISIYLA TüRK OKURLAR'NA BIR ÖZEL EK s ıNMAKT/DlR OZEL EKTE KENDI DAILAPINDAKİ ARASÎIRMA INCELEME >'E YORUM LARIYIA TANINAN BILIM VE EDE BIYAT ADAMLAR NA SOYLEVI AYRl AYRI ACILARDAN DEĞERLENDıREN YAZILAR YAZDIRILMİŞTIR B'J NAZILARDA ATATURK U VE ATA TURKCULUĞUN CESITLİ YONLERİNI DUNOEN BU3UNE VARAN UZANT! S N\ BELGE VE BILGILERt DAYA NARAK ORTAYA KOYUVOPUZ OZfcL EMMIZOE YER ALAN YAZI LAR TURKIYE CUMHURIYETI NIN KURULUŞUNDA YASATU.MASINDA ETKEN OLAN OĞELERIN NITELIĞ1NI B!ZE AÇIKLIKLA VERMEKTEDIR BUYUK SÖYLEV İN 50 YILDOM I MI'NDE GAZETET/IZ BU EKLE ATA TURKU Vt ATATURKCULUĞU NES N£L VE BILıMSEL CERCEVE ICIN r.AN Sl VE DADiR. INANCIN OZEL EK Atatürk'ün Büyük Söylev'inin 50. yılı ATATÜRK, 0» İKINCI KURUH4YINDA 8UYÜK JOYUV'INI OKURKEN. BAJKANUtC KURSUSJNDE ISMET INONU, VE K&TIPUK OINOf K KRfF (S01D4) GORdlUYOR. CUMHURIYET BITMEYEN SOYLEV Atatürk, birbirinden kopuk davranışlar olarak başlayan Türk Kurtuluş Savaşı hareketini birleştırmis ve belli bir amaca yönelmesıni saglamıştır. Alcfurk On bir fopllıöı tnrıh ynpnn bır öiner oMtcıîu kartar tonh bıiıncıyle duşunup davranan bır oiTier de o usudur O npdpnls Kurtt lıış Savaşınoan anrak rjört y l snnro dono ^ovas du/qulonmn kullenmesın^ yoterek /omon bıie o=cmpflen, Atoturk torof ola r^k ıcmdp veroldıâı bır s c o s ı n torıhıni bır tanhçı sermkanlı'ığıyla yozobılmıştır Yaşodıgı ve bj/ük ölcude yön verdığı olaylara dışardon da bakabıleceğını gostermışlır Yalnız dışardon degıl gec^ış'en bakmıştır Kurtuluş Savaş no. ge'ecekten bakmıştır ve yaşonan donemın toplumsal koşul crı açısındar bakmıştır Soylev, boyle bır kmsenın yczdıgı bır büyuk torıh kıtabıdır Ama yalnız gecmışı değerlendıren ve yosanan gunleı anlatcn degıl. ge ecegı de gosteren bir tarıh kıtobı... Bır sıyasol partı toplantısına stnulmak LZPre hazırlanmış olmasıno karşın polemık uslubundan koçınan. oloylorn sıcaklığı sona ermeden vazılmış olmasına karşın ellı yıl sonra da değe rını ve geçerlılığınl koruyan ve koruyacak olan bır tarıh fcltabı... Turk Kurtuluş Savaşı, bır ulusun bağımsız'ı ğını korumok üzere verdığı bır savoş olmanın ote sıide. butün ezılen ve somurtlen uluslara da bağ msızlık veya kurtuluş yolunu acon ve gosteren bır savoştı. Tarıhsel gelısım surecınde tüm irsan I qın kotkısıyla oluşan cağdaş uygariığı tekellerıne almak ve somuru arocı gıbl kulıanmak isteV°n emperyolıst guclsre korşı, cağdaş uyga r hğı tjm ınsonlığın varorına acon, cağdaş uygarlığı evrenselleştıren bır savoş... Baöımsızlığı koruma horeketl olarok Turk Kurtuluş Savaşı. Anadolmun değış k yerlennde. bırbırleri'ioen Kopuk dovrcnışlar olarak kennılıgınden oaşlamıştı Ataturk bunun konıtlannı So,levınde »erır Ataturk'un bu harel ete en buyu' katkısı o bırbırınden kopuk davronısları bırleş'ı rereı' etkınleştrmesı ve Deılı bır onıaca voneıt rr'esıdır Bu oTiacso boJ'T'sızligı oson bır amac îır Boqımsızlıg n otesmoe ve bagımsızlıgı guven ce oıt ra alob'lmenın ve sureklı kılabıİTienın da ısosulu olarak cogdas b'r too um ve dsviet yap sı olusturmoktır bu amac Yalrı.z cagdcş da < c 1 ğıl. ılerdekı cag degışımlenne de uyobılecek ve katkıda bulunabılecek kadar dınamık bır too 'UTI ve devlet yapısı oiusturmak Bu anlamda. hıcbır zaman sonuclanmcvacak bır sureklı amac tı Atctürk'un belırledıgı amac . Suresmı do'durmuş ve gecerlıiığını yıiırmış bır toplum ve aevlet yapısını ve dun/o aoruşunu degıştırmeğe de yoneİTied kce bır kurtuluş sa vaşını kalıcı b r başonya ulcştırman n olaroksız lığını daha başından bılıyordu Atoturk O', sa dış gucıere «arşı bu savaşa katı anlordcn veya katkıda bulun"nlardon kımının bo/l° bır değışıklık eğılımlerı yrktu ve Ataturk un be nımsedığı os.l arnoca r'ogru nd rrlar otıMıkcn ^ T ! dışı kalmaıarı. hotta engellemeye kalkışTiciarı KO cmıUnozdı. Bıilent ECEVTT Bunun kaçınılmarlığını doha boslangıcto bllen ve ıcıne sındıren Ataturk Kurtuluş Savaşını, yolnız dış guclere karşı degıl. kımı ıc guclere kor şı da surdurmeyı. ve bellı oşana'oro kadar ya nında ,er alanları da bellı cşcmoiordon gectıkcs karşısnaa bulrrcyı veıa en azındcn. oyıelerın n de oesteklerınden katı< !ar ndan yoKSun Kalmavı goze almıştı Ataturk un cSo/lev»dekı anlatıştyla. «Wı.lı nucadeleye berober başhyan yolculardan bazıları .. Kendı lıkrıyat ve ruhıyatmın ıhotası nuduöu bıttıkce... Mukavemet ve muholefet»e.gecıyor du Ataturk, o yolcjları yu'eğ'nde büyük k rgınlık da du/maksızın aşıp veya etkısız duruma getınp yoluna de.am edı\ordu Cunku «Mılletn vıcdanında ve ıstıkbalınde» sezdıgı bu/u< qe lışme egılırnnı. kendı vıcdanndo «b r mıllı s r» aıbı taşıvarak, ad'm adım gercekleşîırmekle y j kumlu sayıyordu kendını .. O. «mılli sırsın bellı aşamalara kadat ortulJ kalon hsr yapragı ocıldıkca, kımı yolcular siiırı Vdt ve ruhıyaUlarının kovrayış sınırıno vararnK doküluyordu .. Ama onlar dokuldukca halkın desteğı ve kotkısı buyuyordu Kurtuluş Savaşını surdururken coğdaş bır toplum ve adalet ve devlet yapısı oluşturn o yolundakı ıç ve dış engellerı aştıkca, Alaturk. cagaaş uygorlıgı emperyalıst guclerın tekelınrien va somuru aracı olmaktan kurtararak tum ınsan'ığın yararına sunma yolunda da llerlemış oluyordu. Bu sürecl anlatan yonüyle. «Soylev», bır ul J sun kurtuluş scvaşımn O',kusu oiiıaktan ote cag aaş uygarlığı tum irsan'ıga acıp kazondırma va ınsanlığın buyük bolumune cağ degıştırme sava şının da oykusüdur Cağ degışımı ve uygarlık bır noktaya vorın Kolarrıyacağına sureklı olduğuna gore bu aniamdakı ve boyultakı bır kurtuluş savaşının da sureklı olması geek rdı Onun ıcm. «Soylev». Kurtuluş Scvaşın n sureklı ıgını vurgulayarak sona erer Daha dogrusu, sona ermış gıbı gorunu r Cu n kü tSoylevtın «son«unda uygarlık, bag'irsızlK ve ozgurluK uöruna sonsuza dek surecek ugıoş ların ve savaşlcrın tukenmez buyrugu yer odr Bu ocıdan. bır bıtmeyen söv'evdır Ataturk un el'ı once verdığı buyuk Soy ev .. r ıl Ataturk ıcın «son» voktur cunkü her oşarna bır yeni başlangıca gecfştır O nedenledır kı Atoturk Kurtuluş Savaşırı askeri alanda sonuclaidırocok hedefe «son ho def> dememış «ılk hedef» demıştır O ılk hedste utoştıktan sonro da. meydon sovoşlcrmda kazandığı osker unıformasını ckorarak bır yeni devlet kurııcusunun gı\sılennı gıyınmış odevlerı nl ustlenmıştır Hem de uygorlığı tekellerme almak ve soniurü aracı gıbı kullanmak ısteyen ulkelerden kımınde b r tokım sıvıl <;eruvsnc'İ9rın. c'evlet bosıno qec°r aecmez moıeşai unıîoınıJsı gıyındıklerı pır donemde... ANKARA KONGRESİ Ankara 15 Ekim (Bosyazorırnıjdan telgroflo) Kongre oçılıp sacımlerle Mgılı ılk torentien sonra Ga;i Hazretleıı Soylev'ını okumaya basladı Yer yer şıddetlı alk'slorla bır heyecan havasının çalkcntıları içınds bu Soylev bır yandan Turk U>usjni en degerli bır hayot doretnıın ei sodık hıkoyesıdir ote yandan g"c TII şın derslsnnı bııgı re hokım kjlon ven kuvvetlı propktor darbc'°nre bn zer toplu ışık demetlerı Inlırr's g»l°csge dahı uzayan boşl' basına b.r tanhtır Goz nın Soylevi doha b"«;lnrkon anlasılıyor kı, bıze Turk Istıklal Savosının buyuk oicfııou kocJor ke=.ın ((<>< rımlerde karc kıtan tcrıhıni bjt ıı .P mel'erı ve butun an'anyio nakledcc^k tır. Soyle» aynpn yayınlnnd'|t rnmon butun ulus bır gun sonunto ıı »ji tıgı ve bugun ıcnda bulunaoou kjrtuluş ve ıstlklo! sonucunun no ,\s,3ilık gunlerde ne şımsek fıki'İErle nazırlonmış ve gercekleştırılmıs o dugunu hoyret vs savmcle gorccektır Ulus gorecektır kı Mus'ofa Krmal ı. J sol kurtuluş ve ıstıkiciın gerceilcs bılmesı ıcin ulusun dısa.dnn en uick bır yordım bekley9mEyeceqı g bı ıc^r de soroyo dohı aslo doyancn"j,ooc3i nı ne zcman ulus butun nuHod^sratını kend' elme o'arak yolnu ken iı kuvvet ve irade<;ırte doypr'C^ bır a zım ve hımmetle >,urrse c.r n vo rrutlu sonucun ancok o zaicn ~e ebıleceg'nı tfcho ılk q'nlerdrT ıtıoıcı en kesın bıcimrie tespıt eylem. srı rnkı hareket ve m. case'plTinın • p;ı '> ışle bu ılkeyı u\gulamaya ve bu c"ıjcı gercpkleşll.meye yon°lınışt [ Gazi diycr kı «Bu sonuco vrmok ıcın ılk gunden her gerc*qı n* r kese ve ozelllk'e kanmyo so, »nTv uygun degıldı Proq r am odım O>1ITI ır lenerek sırcsı geldlkce het orr'«='< hem soylenmıs, rıam duruma va yere hakım kılınmıştır » Gazınln Soylsvl ulusal Mur; JIUÎ ve Istıklalm ve dsvrımln ancak p=k kısa bir tanhdlr Yalni'' o bfr trsrıhtır kl bugun onu bıan soyleyon Hiın ve hotta bugun bızzat onu yoponciır BÜYÜK ! Ataturk. Kurultayı açış konuşmasında Buyuk Soylevin «onsoz»ü sayılabilecek su konusmayı yapmıstı: (Bu nıetın, Buyuk Sovlev'e alınmamıştır ) SÖYLEV'E BAŞLANGIÇ yebllirlz kl, bugun acmokla Svundüğüm korıgre de Sıvas Kongresınden sonra kuruluşlarımızın ıkıncı kurultayı oluyor. Gelecek Iç'n en uygun, ulkenln gereksemelerl ne en elvenşll kararlara ulasmaga calışacagız Ge lecek yıllardaki başarılarımızın Cumhuriyetcılık VP halkcılık yönelıml oltında yurda yeni mutluluklar, yeni şerefler kazandıracağma güvenim var. Geleceğı ılgılendiren tedbirler icin konuşma aç madan onca gecmıstekl olaylorı acıklamaya gırış mek ve yıllardan berl surup ge en colışmalorımız sonuçlarının ulusumuza hesabını vermek odevım olduğu konısındayım. Olaylarla dolu dokuz yıllık bır lurenln tarihine değınecek demecim uzun surecektlr Ama bu guc Is yerlne getlrilmesl gereken bır odev olduğuno göre sozu uzotırsam benl hoş karçıloyocağmızı ve bağı^loyacağınızı umarım » (Bugunun Dlliyle Ataturk'un Soylevlerl, Turk Dll Kurumu Yoyınları) cBaylar! Cumhuriyet Halk Partısınin Buyük Kurultayını açıyorum. Portimiz, geçen acıklc yıllar Içın de. ulusumuzun ozgur ve şerefll yaşayabılmek yolunda gosterdlgl yuksek Istemın temsılclsl olarak bundon dokuz yıl once ortoya çıkmıştı. Butun Anadolu yu ve Rumell'yl kopsomak uzere ilk genel kong remiz Sıvos ta toplanmıstı. Sıvas genel kongresın den once doguda vo batıda bolge kongreler! ds yapılmıştı Bunlardan blri benım katıldığım ve başkan lığını yaptığım Eraurum Kongresıdır Erzurum Kong resl saptodığı llkelerle ayrıca anılmoyo değer. Sıvos genel konoresinde konuşma konusu o ilkeler olmuştur Bu llkeler o kongrod» butün ulkeye yayılmı? ve ulusça benlmsenmlştlr. Gercl o zaman kullandığırmz adla bugünkü ad orosında bir ayrılık vardır Amo kuruluşlor, oslında olduğu gıbl kalmıştır ve bugun bir slyosol partl hallnde beliren varlığa başlannıc olmustur Hele yurdun ve ulusun diıilfllnl ve gönenclnl sağlamok ama cı defiifrnekslzin yürütulmuştür. Bundan doiayı, dl Yunus NADt