Katalog

T JACOBO TİMERMAN denebilir ki, I ncil'i bir yana bırakırsak, ilişkin bclgeinsan yaşamınııı kutsallığını Birleşmış Millellet Bildirgesi ve buna ler kadar vıırgulu ve aeık scçik ortaya koyan bir başka mctin yoktur. Clelgelclim, Uluslararası Af Örgülü'nün Nobel ödulü kazanan ve 1984 yılıııda işkeneeye karşı dünya capında bir kampanya acmayı kararlaştıran Insan Hakları Grubu'nun yaplığı bir araştırmaya göre, "yaşama hakkı", Birleşmiş Millctlcr üyesi 152 devletten 90'ının hükumetlerincc sistemli bir biçimde eiğnenmektedir. Bu hükümetleri, altıııa itn/.a attıkları Birleşmiş Milletler insan hakları sözleşmelcrine uymaya /orlamak, bugüne kadar mümkün olmamıştır. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun, yurttaşların işkcnce görmelerini ya da daha başka "acımasız, insanlık dışı ve aşağılayıcı davranışlar'Ma karşılaşmalarını önlemeye yonelik bir kararına uyma isteğinde olduğunu tek yanlı olarak açıklayan ülkelerin sayısı 4O'ı bulmaımştır. Gerei sayının bu kadar az oluşu yeterince icler acısı bir durumdur; ama daha da kötusü, işkcncenin en yaygın uygulandığı ülkelerdcn dördünün, yani Şili, Irak, İran vc lilipinler'in de söz konıısu karara uyacağını aeıklayan ulkeler arasında bulunmasıdır. Hic de ic açıcı olmayan bu rakamlar alabildiğinc çoğaltılabilir. Ne var ki, dalıa da üzücüsü, yeryilzünün dört bir yanında işkence ve adaırı öldürmenin hükümeiler tarafından iv politikanın birer aracı olarak yasallaştmlmış olduğunu bilmemizdir. Genc de, uluslararası davranış olvütlerinin durmadan bozulnıası engellencbilir. Bu alandakı u/manlar, insan haklarının eiğnenmcsi olaylarının geniş bir bicimdc kamuoyuna yansıtılnıasının bu konuda mücadele etmcnin cn iyi koşullarını yaratlığında kesınlıklc bırleşmektedirler. Ve son olarak, kişi haklarını savunan örgütlerden gelen baskılar karşısında, Birleşmiş Milletler yargılaınaksızın idam ctme ve ortadan kaldırnıa olaylannt insanlığa karşı işlenmiş bireı sue sayaeak vc buna gore davranılrnasını sağlayacak bir yasa ustünde çalıjmaktadır. l)e\k'[ IOIOM/MII. lıahcı alına olaıukkı rının ve dünya eapında tepkinin bulıınmadığı bir orlamda boy vermiştir. Sovyetleı Birliği'nde düşüncelerinden dolayı tutuklanmış biri, bir psikiatri kliniğindc ölüp gidebiliı. Şili'de muhalif bir gazeteci, güvenlik güçlerinee tutuklandıktan sonra ortadan yok olabiliı. Pakistan'da ve Suudi Arabıstan'da adanıın biıi meydanın ortasında drtvülerek oldürülebilir. Irak vc Iran'da eocuklara işkenee yapılmaktadır. Uruguay'da, iskence kurbanları, tıpkı bir otelde kalımşlaıcasına hapishanede kaldık Yaşama hakkını yaşatma mücadelesi StYASET 84 11 A rjantınlı gazeteci Jacobo Timerman, Siyaset84'un neredeyse koşe yazarlarındHiı bırı oldu ciKtı Bir yerlerde Tımerman'ın bir yazısını gorduk mu. sızlere aktarmadan edemıyorıız Ulkesı Ar jantın'de, Vıdela yonetımı sırasında ^ahıbı oldugu "Opinion" ga zctesı "durup dururken ortadan kaybolan" ınsanların lıstesını yayınladıgı gerekcesıyle kapatılan Jacobo Timerman kendisı de uzun ve cetın bir tutukluluk donemı gecırdı Bir sure surgünde kalan. Arıantın'de yenıden demokrasıye gecılınce yurduna gerı donen Timerman sımdı ulkesı dışında ozellıkle "Newsweek"e yazıyor Aşağıda sunduğumuz yazısı da "Newsweek"ın 4 hazıran 1984 gunlu sayısından İnsan haklarının kararlı savunucularından bırı olan Jacobo Timerman. bu yazısında, bir yandan hıç de ıc açıcı olmayan bir gorunum cızerken. öte yandan dunyada ınsan haklarını savunma mucadelesınde alınan onemlı mesafe lerı dıle getırıyor Ş \( I l(,lll\ll Iruııı lluklan kıı nılıışldiıııııi ^ulı^ınıılıırı, dv\leı U'inııtntt \i\lenıle\ıirnif \<ılım<l<ıkı rcsıni tıiali\cılc ri gtın I\IKIIUI iikuriYiir. te işgal edilmış bölgelerde hi/met gornıevi reddcden ve "her seyin bir Mnırı >ar" grubunu olu^turan Israilli askeık'i Iste Buenos Aires kenıindeki Pla/a de Mayo'da toplanıp askeıler taralından kacuılun lorunlarını aıavan buyukaııiKİeı. Işte fransa'da govmcn ışçılerın haklarını %a\uııan gruplar. İnsan, bütün bunlara bakiı âında, ınsan hakları uğrunda mııcadelenin bereketlı vc çok renkli bir bivinule çıceklendığini görüyor. Insan haklarını ciğneyeııleıe karşı Birleşmiş Milletleı'de ve başka yerlerde acılaıı kampanya, bunların insaniıfa karşı MIÇ ışlenıış kışiler olarak ce/alandııılmal.ınııı \ılsıllklN||lılblk\ck dlll.lk l ' l ı ı.n;ı • ıı ları süre karşılığında paıa ödemek zorundadırlar. Totaliter devletler, ulkelcrindeki yasaların ve uluslararası sozlesmelerın yerini alan ulusal güvenlik doktrinlcri icaı etmiilerdiı. Düzmece haklı göstermelerin ve gi/li baskıların hukukun yerini almasıyla birlikte, insan haklarının çiğnenmesi, lopluma resmi bir uygulama olarak yarnanmıştır. Böylelikle, devlet teıorizmının doğal kılındığı toplumlar oluşrnuştur. Bu isleyiş, rasilantısal değildir. İyi yağlanmış ve aralıksı/ valısan bir kötülük makinesi, yasama hakkının çiğnenmesi işlerini ı;ekip vevırmektedır. Yaşama hakkını vıincyenler, kirli işlerini çevirdikten sonra, yasaları koyanlar ve uluslararası anlaşmaları ha/ırlayanlar ortaya cıkmakta, ama ayııı ıslcsiş gene de surüp gitmcktedir. Sovyetler Birliği'nde ideolojik nedenleılc, Iran'da dinsel nedenlerle, Güııcy Atrı ka'da ırkçı gudiılerle ya da Şili'de siya.sal nedenlerle insaııların öldurulnıesi, İkind Dunya Savası'ndan bu yana benimsenen uluslararası anla>malarla mahkuın edilnuş davranışlardır. 1945 Nurnbeıg savas sucları bildirgesi ile 1975'le Birlcjinıs Milletler Genel Kurulu'nda ışkenceyc karşı kabııl edileıı bildırge aıasındaki otuz yıl boyunca insan haklaıı savunucuları yoğun biı calışma yüıutnıuşlerdir. Ama 1980 eylıı lünde, suçun önlenmesi ve suç isleyenlerin ele alııtnı.iM usiııne \IIMKI Bıık'smi"» Mıl letleı KIMI'JU'M ( aıat.ı^'la uıplaııdıüıııda. söz konusu anlaşmalar çoktan eskimış bulunuyordu. O sırada alınan bir kararda, kongrenın, "silahlı kuvvetler, >asalan u>jjulamakla yüküınlu kurumlar, öleki yönetiın organları, >arıasktri >u da siyasal gruplar tarafından siyasal muhalirierin ya da suvlu varsayılan kişilcrin >aygın bir biVİmde öldürulmesine ve idam edilmesine ilişkin raporlar karsısında deh>ele diislıığii" belirtilmekteydi. Gerçckte, insan haklarının hergtln durmadan vi^nenmesi olayına yeni bir şey eklenmişti. Örneğin, askerlerin egemenliğindckı Arjantin'de insaııların durup dururken ortadan kaldınlnıasının sall canıcc bir eylem olnıaktan cıkıp bir hükuınet kuruınu haline gokligi avıklığa k.t\ uşmu>tu. 1 \L"I , s ı s i ı i u l ı ı.lc\ l e l U ' U M ı / u ı ı n ı n iit'in'llıklv. eezasız kaldığına lanık olmak, bı/i karamsarlığa iıiyor. Ama insan haklarını savuluın grupların eylenıe geçerek buyuk bir dalpa pibi yukselmesi, akıntıyı icrsıne çeviriyor. Dmui verıeı ba/.ı belırtılcr var: 1. Dunyanın dörı bir yanındaki çok sayıda insan hakları örgutu arasındaki bilgi alışverışi. insan haklarını çiğneyenlerin kiınliklerinin beliılennıesıne ve avi§a çıkarılınasına olanak saglıvor. Nc kadar yetkinlikle örulmuş olurlarsa olsunlar, suskunluk dııvarları aşılabılıyor ve olaylar kamııovıına duyurulabılıyor. 2. Işkeıue kurbanları, eski siyasal mahkuınlar ve bir zamanlar düşüncelerinden dclayı lutuklananlar, ınsan hakları grııplaııvia gılv'lcrıni bırleştırdıler. Suıgılndc ve kendı ulkelerınde nnıcadeleyi suıdurııyorlar. Kınıse korkıııııvoı I'l Salvadoı 'da Baspıskopos Ostar Roınero'nun oldıııulmesi, Sovyeller Birlii'i'nde Andrey Saharov'un ic surguııe gondenlınesi, Ciüncy Alrika'da Nclson Mundıla'nıu hapse atılması, Uıuguay'da \Vilson Ferreira Aldunale"nin u/un /aınandır surgünde luiıılnıası gibi baskı cyleınlcrı, bu ulkelerde yılrutulen insan hakları ugrıındaki mııcadeleyi bastıranıadı. 3 Aıjaııtııı'dc Baskan Kaul Alfonsin'ııı dcmokıatik hükıimetınin gcccıı yıl i»ba >ına gtctnesinin ardından, insan haklarını çığncyenlerin cezalandırılmaya baslanmış ohnası, bııtün baskı rejimlerine bir uyarıda bulunuyor: Adalet ayaktadır. 4. Son on vılı aşkın bir /amaııdır insan haklarını savunan yeni orgütlerin ortaya çıkması, insan haklarını çiğneyenlerin dünya çapında lanetlenmesmc yol açabilecek yeni bir düsünce akımının göstergesidir. Iş oluşturmaya doğru gidiym. tgeı bu geıV'ekleşuse, dunya v'ap ır| da ce/alaııdıı ına, insan haklarının ayaklar alııııa alııırııasını ortbas edeıı ulusal gınenlık balıanelerinitı ve zanıaıı aşımı yasalaımm maskesini düşürebilır \e baskmın mimaıları o /a man artık başka ulkeleıe sıvasi mulied olarak Mğııuıın.ı\.ıbıli! lV\loı leınıı/ın. ~t\ lendiği karanlık köşesinden urktıtulup kaeırılabilır. SUUDİ İH ilUSI il\ Duvukla dnayet Işleyen devleı. UKU(il'A) '•Demiıe oııırtnuı". I ıitiıı Anıerika ılikuıKirlukleıiıuıı (ftıtnttıtııkt benzerleriııi' ihımuiı \e tırıııajlaııı... ; ı