Katalog

Ttirkiye topraklarında îlk parlan 130 iiyeli Meclisi Umumî'ye girebümek için en az 25 yaşında olınak, Türkçe bilmvk ve "az çok emlâk sahibi olmak" gerekiyordu. Türkiye topraklarında parlamento 23 aralık 1876 günlü Kanunu Esasi adını taşıyan ilk anayasa uyarınca toplandı. Bu ilk parlamento için seçimler 1877 yıhnda yapıldı. 1877'den günümüze kadar toplam 30 parlamento seçimi yapılmıştır. Bunlardandördü(1911, 1947, 1949 ve 1951) ara seçinıleridir. 1876 tarihli Kununu Esasi'de parlamentonun adı Meclisi Umumi olarak gcçer. Heyeti Ayan ve Heyeti Mebusan'dan oluşan Meclisi Umumi iki meclisli bir parlamentodur. Ayan meclisi üyeleri Padişah tarafından tayin edildiklerindcn, bu meclisin seçimle bir ilgisi yoktur. Mebusan meciisinin Kanunu Esasi'nin 65. mad desi uyarınca her 50 bin Osmanlı uyruğu erkek nüfusa bir temsilci seçilcrek oluşturulması öngörülmüştü. Kanunu Esasi seçimlerin gizli oyla yapılacağını belirtmiş ve seçimlerle ilgili bir Kanunu Mahsus (özel yasa) çıkanlması hükmünü getirmişti. Ancak ilk seçimler Kanunu Esasi'de öngörülcn seçim yasası çtkarılmadan yapıldı. Bir Talima(ı Muvakkate (geçici talinıat) çıkarılarak o yıl seçimlerin yapılması ve meclisin toplanması sağlandı. İlk kurallar Ülkemizde yapılan ilk siyasal seçimlerin hukuki dayanaklarını Kanunu Esasi, Talimatı Muvakkate ve Istanbul için uygulanan bir Beyanname oluşturur. Kanunu tsasi, oy vereceklerin yalnızca erkek olmasını öngörmüştür. (Bunun sonucunda seçilen temsilcilerin tiimü erkektir.) Mebus seçilebilmek için Osmanlı vaıandaşı olmak; yabancı devlet imtiyazına sahip olmamak; Türkçe bilmck; 30 yaşını tamamlamış olmak; seçim zamanında bir kimsenin hizmetinde olmamak; iflas etmiş ise itibarı iade edilmiş olmak; mallannı kullanmaktan men edilmişsc bu kararın kaldırılmış olması;medeni haklarıkullanmaktan yasaklı bulunmamak; yabancı devlet uyruğunda olmamak ve seçildiği vilayetin ahalisinden olmak koşullarını koymuştur. TUrkçe bilme koşulu, çok değişik etnik unsurları içinde barındıran Osmanlı Devleti Meclisi'nde dil birliğini sağlama kaygısından kaynaklanmıştır. tlk toplantı için uygulanacak seçim kurullarını getircn Talimalı Muvakkate, temsilcilerin Müslüman olmak uzerc asgari 130 olı bunların vilayetlere göre paylaştırılmasm ; rüyordu. Iş vehareketleriyle emniyet ve layık olmak, bunun için de ahlâkının vc tının temizliği ve dürüstlüğu ile tanınmış mebus seçüebilmek için aranan ilk şarttı şından küçuk olmamak; dcvletin resmi di çeyi bilmek; memleketinde "az çok em hibi olmak" aranan diğcr kosullar arasn ayrıca iki dereceli seçim usulü bcnimse Görüldüğü üzere, Kanunu Esasi ile 1 ı Muvakkate seçimlerle ilgili bazı farklı lar getiriyorlardı. Talimatı Muvakkate'ni yasası çıkarılana kadar ihtiyacı karşılarr Kanunu Esasi'den daha önce hazırlanmı sı, iki hukuki belge arasındaki ayrılık n rının nedenidir. tki dereceli ilk seçir tlk seçimler "tstanbul ve civan" ile taş ayrı bölumde vc iki dereceli olarak Talimatı Muvakkate taşra için geçerli sa; tstanbul ve çevresi için ayrıca bir beyann yınlandı. tstanbul'un "civan" sözcügüylı İI.K MKC'LİS 1877 Meclisi Mchusanı'nın Ayasofya'daki salonunda bir toplantı. Meclisi Mebıısan'da açılış günü 69 Müslüman 46 Gayri Müslim 115 temsilci hazır bulunmuş tu. Bu ilk parlamentonuıı buşkanını Padişah atamıstı. II. Abdülhamit'in iradesiyle, halkın sectigi meclisin basına geçen kişi Ahmet Vefik Paşaydı. I. Mesrutiyet döneminde seçilen 96 tem? SAYFA 4~' ' OJMJ