Katalog

r Celâl Bayur efsanesi yine gündemde Kulis'ten Babanızı tanırdım r osyal Demokrasi Partisi'nin genel merkezi daha yeni açılmıştı. Erdal tnönu, kurucu uyeler ve gazeteciler genel merkez binasmın altmdaki salonda bir araya gelmifler, meyve suyu İçiyorlardı. Salon kurucu uyeler ve gazetecilerin dışında valandaflarla da dolmuştu. Bunlardun bir çoğu bedava gazoz içenlerdi. SODEP Genel Merkezi'nin karşısında "ımar affı helgesı" doldurmayu gelen vatandaşların hepsi saatlerdir kuyruk beklemenin yorgunluğıınu S(>l)EP'te kuru pasta yiyip, mevve ?uvu içmekle giderdüer. Konur sokağın tum esnafı da birden Sosyal Demokrat oluvermi^ti. Bu meraklılar ve gazozcularm yanısıra. politika duşkunu olanlar da Erdal Inonu 'nun çevresinde, i}ik gö'rmuş pervaneler gibi donuyorlardı. Kalabalığı varıp Erdal Inonu'nun elini zaptedenlerin çoğunun söyledikleri hemen henıen aynıydı: r/endım, ben sıztn babanızı çok severdım. Erdal Bey, paşanm çok yakın doituyum. Sayın tnönu paşayla çok lyı tanışırdını. Ama hayreftir, politika gereği, "Erdal bey, sız benım elıme doğdunuz" diyen çıkmadı. Yorgun savaşçının öngörüşü, akli dengesi, vcrdiği öğütler ölçülü olabilir. Acaba geçirdiği siyasal evrelerin çok rcnkli kompozisyonunun tümü benimsenebilir mi? T T Ike sıyasetınde yüz yılı aşkın yaşamı U ile artık Kemal Tahlr'in deyimı ıle "Yorgun Savaşçı" diyebileceğimi? bir Cclal Bayar vardır. Ama bu Celal Bayar acaba ne gibi aşamalar göstermiştır? Bunları sıralayacak olursak bir değil, bırkaç Cclal Bayar karşımıza çıkar. Ittihat ve Terakkı Fırkasının katibi mesulü Celal Bayar btfa Mustafa Kemal Paşa'nın buyruğuna girerek onun tktisat Bakanhğı'nı, tş Bankasını kuran Celal Bayar iki, 46 demokrasisinde muhalefet partısini kurarak, 1950'de ıktidara gelen Celal Bayar üç, 27 Mayıs askersel hareketiyle iktidardan düşen Celal Bayar dört, olaylan biraz atlayarak bugüne gelen Celal Bayar dört. Celal Bayar, siyasal yaşamımızın hep önünde görünmüştür. Bugün de gene önde gösterılmek ıstenmektedir. Bayar'a geçirdiği düşünsel açıdan baktığımızda, itlihatçılık döneminde partisinin gUdümüne uyarak silahlık cylemlerden yanadır. AtatUrk'Un güdümünde iken koyu (C umhuriytl, 19 temmuz 1946) Kayıp kurucu F uce Görev Partisi, programını, tüzuğunu bastırdı. Kurucu üyelerin sayısını 70 olarak saptadı. Herşey gerekli belgeler 6 llaziran Pazartesi gunti saat 9.30'da Içişleri Bakanhğına verilmek için hazırdı. Ne var ki, kurucu uye listesinde daha önce yer alan sonra ortadan kaybolan bir kurucu uyenin "ben geldım" demesi uzerine ortalık karıştı. Bu kurucu uye 5 Haziran Pazar gunu öğleden sonra genel başkan Baha Vefa Karatay'ı aradı. "Ben geldım efendım" dedi. Arayan muteahhittuccar Sedal Tıryakı idi. Tiryaki, ortadan kaybolmasının'' ' 'nedenim'' açıkladıktan sonra kurucu uye listesine acele bir him daha eklendi. Aranan kurucu uye bulununca ortaya bir sorun çıktı: Gazeteler ve ajanslar Yuce Görev Partisinin kurucu uye listesi 70 olarak yazmışlardı. Hemen gazetelere, ajanslara haber verilip "Son anda ortaya çıkan kurucu uyenın" adı verildi. A bir devletçidır. Muhalefet partisinı kurup, seçimlerle iktıdara geldiğinde liberal ekonomi yanlısı olduğu gıbı, demekratik hak ve özgürlükleri kısıcıdır. BugUnku Celal Bayar ıse geçerli yönetımin candan destekçısıdır. Celal Bayar, muhalefet yıllarında şunları söylOyordu: "Elverir ki iktidara gelebilelim, bulıın memleket sorunları altı ayda çoıumlenıı Altı ay sonra halkımız o/lemini duydugı> her şeye kavuşacaktır." Bayar, bu sözlerı söyledikten sonra iktidara geldı. On yıl da iktıdarda kaldı. Acaba halkımız özlemını duyduğu her şeye kavuştu mu? Memleket sorunları bırakınız altı ayı, on yıl ıçınde çözümlenebildi mi? Memleket sorunları çözümlenme şöyle dursun daha da karmaşık hale gelmedı mı? YUz yaşını aşkın Bayar, kimilerı için siyasal bir 'riyaret' gibi gorünmektedir. Yanda$ları her siyasal bunahmda onu öne sürerek siyasal bir mesajı yaymaya çalışmaktadırlar. Yorgun Savaşçı'nın öngörüşü, aklı dengesi, verdiği öğütler ölçülü olabilir. Acaba geçirdiği siyasal evrelerin çok renkli kompozisyonunun tümü benimsenebilir mi? Bunlar günümuzün değilse bile tarıhin tartışmasına açıktır. Bayar bugün tarihsel siyasal kalıtımm mirasçısı olan bazı yandaşlarından ayrılarak, kendıne özgü bazı öğütler vermektedir. Buna uyanlar olabilir, uymayanlar olabilir. Bayar, son olarak eski Demokratların titizce not ettiklerı ve tarihe bıraklık ları şu öğüdü vermiştır. "Bundan sonra ordu, millet dirlik ve beraberllgine daha çok ihtiyaç vardır. Zira iş bitmiş değildir. Binaenaleyh bugunku yönelim seçimlerden sonra idareyi si/e bırakacagu deseler dahi, hirim kendilerine sanlarak onları bırakmamız lazımdır. Binaenaleyh bugunkü yönetim kimi gosterirse ona yardımcı olacağım. Yapılacagın en dogrusu budur. Seçimlere dogru bir beyanat verecegim." Eski Demokratların not ettığı ve tarihe miras olarak bıraktıkları görüş budur. Elbette ki bu görüşü uyanlar ve uymayanlar çıkacaktır. Elbette ki Bayar'ın seçimler öncesinde vereceği beyanat \^e göstereceği doğrultu da önemlidir. Ancak seçmen Ustünde ne denli etkili, ne denli tutarlı olur, orasını kestiremeyiz. ^ İyi ama listelerdeki adayların çoğunu tanımıyorum!... Bundan bir şey çıkmaz hemşeri; onlar seni tanımazlarsa kötii!.. Yorgun savaşçı mı, taze savaşçı mı? CUMHURİYET/SEÇİM 8 3 İAYFA 8