Katalog

Y A 2 ö K T E M TARİHİN İLK KOMÜNİST DEVLETİ Birçok tarihçiye göre , tarihin ilk komünist devleti 17. yüzyılda Cizvit papazlan tarafından Paraguay 'da kurulmuştur. omünist ve Cizvit papa/lannın aynı başlık içinde yer alması garipscncbilir. Öysa birçok tarihçiye göre, tarihin ilk komünist devleti XVII. yüzyılda Cizvit papazları laral'ından Paraguay'da kurulmuşlur. Geçen yıllarda sinemalarda.daha sonra da televi/yonda oynatılan "Mission Görev" tllmi bu devletin kurulma aşamalarmda geçen olayları anlatmaktaydı ve büyük oranda gerçeklere dayanmaktaydı. Kurulan cumhuriyet bir anlamda sosyalisl düşünüticrin çoğunun kafasında biçimlendirdiği "dünya cenneti" ütopyasına uygundur. Bu devlet Batı'da değisjk alanlardaki sosyal bilimcilerin dikkatini çekmiş, Iransız Devrimi'nin düşünscl mimarlarına örnek olmuştur. Serüven 1608 yılında başlar. İki Cizvil papa/ı, başkent Asuciön'dan iç bölgelere doğrıı yola koyulurlar. Guaria'nııı Ix>reto bölgesinde küçük bir kcnt kurarlar. Civarda Portekizli köle avcılan ve ispanyolların elinden kurtıılan yerli Kızılderililer yaşanıakladır. Guarani denilen bu yerliler barışçı, iyi huylu, dost yapılı insanlardır; Cizvitlerin kurduğu kente yerlcşerek Hıristiyan olurlar ve Reduction adıyla anılan Güney Amcrika kolonilerinin ilk çekirdeğini olııştururlar. Kendilerinin inancı da tek tanrılı olduğundun Hıristiyan yaşam tarzına kolaylıkla adapte olurlar. Aynı yıl iki ci/vit papa/ı da yakm bölgede San Ignacio (ei/vit örgütünün kıırııcusuıuın adı) diye küçiik bir kent daha kıırar. Buraya 1612 yılında Roque (îon/alc/ adlı İspanyol bir papa/ gelir. Basjt yaşamı yeğleyen. basit bir sopayla loprağı belleycn, balıkçılık ve avcılıkla uğraşan yerlilere Cîonzale/ yapı ustalığı, nıarangozluk, karasahan kullanmayı öğretir. Böylcce blok evTer, okııl ve kilise inşa edilir. Kari/matik bir yapıya da sahip olan papaz kisa /amanda bu Reduction'un âdeta devlet hnşkam olur ve kısa bir zaman süreci içinde yeılilerin katılımıyla civarda 10 kent daha kurulur. Uygar ve mutlu bir yuşumın sürdüğü kentlerdeki geM^meyi kıskanan civar kabileler duruma tahammül edemezler, baskın yaparak Gon/alcz ve arkadaşla •• K rını öldürürler. Ancak 20 yıl içinde bu tür yuşum tarzı Paıaguay'dan Buones Aires'e kadar 5(K) km uzunluğunda bir alana sağlı sollu yayılmıştır. Artık birbirlcriyle ilişkiler kuran ve aynı tür yaşam tar/ını sürdüren kentlerin bir federasyonu kurulmııştur. Devletin adı "PARACUARIA'dır Koloniler büyür, güçlenir ve I740 yılında l'orto Alcgra, l'rinidad, San Cosmc, Santa Rosa gibi büyük kentler ortaya çıkar. Büyük kentlerde GrekoRomen mimari tarzı uygulanmış.tır. Dikdörtgcn bloklarla düz caddeler birbirleriylc kesişmekte ve zenıin düzgün bir şekilde düz taşlarla döşenmekteydi. Kcnt mcydanlarında görkemli bir kilise ve papazların kaldığı binalar mevcuttu. Kanalizasyon şcbekesi tnükemmeldi. F.vler yangına karşı kurumu önlemlcriyle donatıktı. Kentler arasında yapılan düzgün yollar, düzenli ulaşım ve iletişimc olanak sağlamaklaydı. Kolonilerde her ailenin özel yaşamını sürdüreccği bir cvi vc kiiçük bir arazisi vardı. Bunun dışında büyük tarlalarda üretim ortaklaşa gcrçekleştirilirdi. Payla^ılan ürünün bir bölümü hasta, sakat, dııl ve yctimlcre ayrılırdı. Koyun, keçi, büyük bas, hayvanlar ve atlar ortak mallardandı. Kent ve kasabalarda, köylerde cl sanatları, güzcl sanatlar bir hayli gelişmişti. Tahtacılık, oymacılık, marangozluk, heykeltıraşlık, el yazmacılık, müzik, rcsim gibi sanatlar üsl düzeydeydi. Bugün yöredeki müzelcrde Paracuaria sanatının örneklerini görmck olanaklıdır. Burada yaşayan bir papaz Avrupa'daki ailesine gönderdiği mektupta "Yaşadıgım yırde NıırenİKTg vc Augsburg'da yapılan ınii/ik aletlcri ve saatlcrdcn }>cri kalmayun nildiktc olanları yapılmaktadır" demektedir. Ekonomik düzen gruplasmalar şeklinde örgiitlenmişti ve her birimin başın.da bir yönelici vardı. Bu kişi açık oylamayla bir yıl için scçilmekteydi. Gruplar toplu halde eğlenirdi. Ortak oyunlar, at yarışları, festivaller ve sürek avlarıyla çaliijma dı^mdaki zaman geçirilirdi. Herkes aynı tipte giysi giyerdi. Pamuklu, geniş, rahat elbiselcr yeğlenirdi. Papazlar gelmeden önce yerliler, dikiş Donau, Dlllingar'daklfclllsanlnfresklnd* Ouaranl Rvductlon'undan cizvit papazı Sepp. dikmesini bilmediklerindcn çıplak geznıekteydiler. Yörcnin tropikal iklimi buna uygundu. Temel yeniek dana eti, sebze ve meyveydi; tatlı patates yörede en fazla yenilen yiyecekli. Yönctim tamamıyladeınokratik csaslara dayanmaktaydı. Her köy, kasaba veya kentin bir yasama meclisi vardı. Meydanlarda toplanılıp meclis üyeleri seçilirdi. Meclis üyeleri meclis başkanını ve onun yardımcısını atardı. Bunlar halkın memuru olarak yürütme işlevini yükümlenirlerdi. Aynca seçimle işbası na gelen danışmanlar, kolluk gücüyle yükümlü bir görevli, ınali işleri yürüten bir memur, bir kâtip ve bunlara bağlı asistanlar devletin değışik işlevlerini yürütmekteydiler. Seçim tarzı ve görevlilerin yetkileri bize ,Iean,Iacques Rousseau'nun doğrudan demokrasi anlayışını anımsatmaktadır. Özellikle görevlilerin büyük güçlerlc donatık vekiller değil de memurlar olması "halk egcmenliği" kavramını iyice vurgulamaktadır. Ancak tüm bu sistem lspanyol valinin DEHGİ 12 T E M M U Z 1 9 9 2 S A Y I 3 2 9 16 CUMHURİYET