Katalog

P A Z A R I N PEIMCERESİIMDEIM Ayios Fanurios gününde Patmos ğustos'un 26'sı benim Fransı/ uyruklu 'Exacompta' ccp defterime görc "St. Natacha" günü. Oysa Patmos adasının halkı Ayios Fanurios'a adaklar adıyor. O gün Ayios Fanurios'a cdilcn dualar, adanan adaklar insanın sorunlarını eö/ümlemesini sağlar, gözüne görünmeyenleri âşikar kılar. Bir gün önce fırıncıya özel olarak ısmarlanmış. ekmckler, "Mcloi" olarak anılan, kentten uzak bölgede, bir tepenin üstündeki Ayios Fanurios Manastm'na götürüldü. Bu minicik tapınak, Sadreddin Ağa Han'ın katkısıyla inşa edilmiş. Burada yapılan törendc okunup üflenen, kutsanan ekmekler bir gece kilisedcbırakıldı. 26 Ağustos sabah 8.00'de dini bir törenden sonra bu ekmekler, niyeti olanlara.adakadayanlaradağıtıldı. Uzun süren tören sırasında mızmızlanan çocuklara bakıp Ayasofya'nın ikinci kalındaki balkonda bitmcz tükenmez Ortodoks ayinini izlemek zorunda kalmış Bizanslı çocukların, balkonun parmaklıklarına çiziktirdikleri şekilleri anımsadım. A peçetepetseta, ispirtospirta, salata saİate, yahni yakni, portakal portakalya, istiridye stiridyas, enginar anginares,dolmadolmades. Bize Yunan halk dansları öğreten Dafne'nin kasetındeki ilk parça: "Salasala"; dinliyoru/, eksiksi/ "Sallasana, sallasana mcndilini" .Yunancası nc diyormuş? Çeviriyorlar: "Biz oturma odasında(yani sala'da)o konuda anlasmıştık Sen beni alacaktın, bcn de seni Marusomu, bırak halık yansın; gcl de beni gör. Bcn de seni göreyim Bazen kara, bazen ak bazen de kı/ıl Kalbimi istersen sana vereceğim.." 21. yüzyıla geldik dayandık. Avıupa'da bizden başka anlaşma/lığını gidermemiş pek az ülke kaldı. Kelimeleri ortak, müziği aynı, yanılgıları bile benzer iki komşu ülkenin halkı sorunlarını ne zaman halledip aynı doğruda bir araya gelecekler? Aslında çıkarları birbirinin kuyusunu kazmak değil, her ikisi için yararlı olacak işbirliklerine giriijmektir. Ortak şarkılanmızın Grekçesinde dendiği gibi "Tavadaki balıkların cızırtısına" kulak asmamak, bir vcrde buluşmakgerek! Patmos'dakl Azte Yanl Manastırı'nda Aylos Fanurios günü: Kkm*kl*r kutsanıyor.. Üç gündür Patmos'dayız. Patmos, Kuşadası hi/asında yer alan bir Yunan adası, Dodekanez takım adalarının en kuzeyde kalanı, 35 kilometrekarelik bir ada... Girintili çıkıntılı kıyılarıyla her türlü havada demir atacak bir yeri bulunur... Hiliomidi, Kseropoyli, Sklava, Sklaropula, Aghiathekla, Kentronisi vb. on iki tane satellit adacıkları doğal dalgakıranlarını oluşturuyor. Niifusu 2500 kişiden ibaret. Çoğu, Italyanca adıyla "Skala" olarak anılan iskelesine yakın, bir bölümü ise yukanda, adanın en yüksek tepelerinden birinde yer alan Aziz Evangelist Yani'nin Manastırı'mn bulunduğu Hora'da oturuyorlar. Aziz Yani, Hazreti tsa'nın sadık izleyicilerinden, 95 yılında Roma Imparatoru Dominitian zamanında Patmos'a sürülrnüs.. Burada "Apocalyps" adlı ünlü dini eserini ya/mış. Dominitian ölüncedeçıkan bir aftan yararlanarak geldiği yere, Efes'edönmüş,. Patmos'un 1088'de Bizans Kralı Alcksios Komncnos'un emriyle Hristodulos adlı bir din adamına verildiğini ve bu kimsenin, manastırın bulunduğu yerde C U M H U R İ Y E T D E R G İ 1 5 E Y L U L bir kilise ve çevresinde onu koruyacak yüksek duvarlar yaptırmağa başladığını biliyoruz. Ancak Hristodfilos'un kilisesi bitmiş mi, ne kadarı yapılmış? Bu konuda bilgimiz oldukça kıt! Duvarları sonradan yapılan eklemeler ve desteklersayesindehâlâayakta. Hristodulos, manastırın inşaatında çalışacak işçileri, ustaları Konstantinniye'denveTrabzon'dangetirmiş. Manastır, adını taşıdığı Evangelist Yani nedeniyle, hir de Hristodulos'un ve onu izleyenlerin katkılarıyla oluşmuş çok zengin kütüphanesi ve arşivi nedeniyle ünlüdür. Osmanlı dönemine ait (15231912) binüçyüz döküman ve bin ferman var bu arşivde. Osmanlı, adayı pek ilginç bulmamış; rivayete göre ücbeş memur oturmuş, vergi toplamış, ötesine karışmamışlar. Hora'da, yani manastırın yer aldığı mahallede birkaç eve ve yörenin en güzel bahçesine sahip olan İngiliz ressam Teddy Milligton Drake'in konutunda taştan ufak boyutlu birTürk mezar taşı sarığı gördük; Patmos'ta bulunmuş... Demek ki burada küçük de olsa bir Türk mezarı bulunuyordu bir zamanlar... Adanın evlerini geziyoruz. Duvarların birinde 1912 tarihli bir halk resmi var: Alman asıllı Yunan kralı Konstantin kılıcını çekmiş, beyaz bir ata binmis., koşuyor, ardında eli tüfekli askerleri, daha arka planda da pervaneli, dört ka2 8 8 natlı I. Dünya Savaşı uçakları var. Yani başında Bizans'ın son kralı Konstantin Paleologos. O da yağız bir ata binmiş.. Paleolog Konstantin, Alman Konstantin'e bir hedefı gösteriyor. Gösterdiği yerde camileriyle, minareleriyle tstanbulyeralıyor. . O devre ait bir duvar resmi daha: Koskocaman bir Ayasofya, minaresiz, tepesi istavrozlu... Bir yerde, rahmetli amcam Hasan Tahsin'in ortağı ve dostu Takopulos'un kızı ile karşılaştık: Altı yedi eylülden hemen sonra babası vefat etmiş, o da Yunanistan'a göçetmiş. Patmos'ta her şey tıpatıp Türkiye'deki gibi mi? Tabii ki hayır! Horada G.Vangelis'in lokantasının bulunduğu meydandaki kahvede sulandırılmış badem özü, "sumada" içiyor, Yorgos Katsaros'un müziğini dinliyoruz... İkisi de bizde mevcut değil! Dönerken üç şişe sumada bir de Katsaros'un plakından alıp götürmezsek bu işi eksik bırakmışız gibimegelecek! •< Ada konusunda turistleri aydınlatan kitapçıklann birinde Patmos'un mağaraları sayılıyor. Birininadı,"ArapMağarası". Zira, "Yudelos'ta bulunan bu mağaranın içi pek karanlıkmış" . Demek ki Yunanlılar da bizim gibi "Arap"larla "zendler"i karıştırıyorlar. Atina Üniversitesi emekli profesörlerinden Dr. A. J. Delikotpulos, 'Turistlere, öğrencilere, gemicilere ve diplomatlara" acele Yunanca öğretmek amacıyla bir kitap yazrni!}, Yunanlılarla ortak kullandığımı/ kelimelerin bolluğuçok şaşırtıcı: Tarağa "Stastsara" diyorlar. Aslı,"Saç tarağı". Sabunsapuni, Aziz Yanl Manastırı, Patmos adasının tepesinde... 15 1 9 9 1 S A Y I