Katalog

S A 6 L I K Erdal Atabek R A S G E I E Raif Ertem Peptik ülseriniz var mı? Yemekten sonra mide bölgesinde yanmalar duyan, ekşimeler olan, ağnlardan yakınan insan sayısı artmakta. Bu yakınmalar azalıp çoğalarak, kimi zaman geçip yeniden ortaya çıkarak sürüyorsa, sindirim sisteminde problem var demektir... cvrcmı/dc mıdcsınden yakınan ınsanların sayısı mı atttı, bı/e nıı oylc gelıyor, karar veımck zoı K.ı^ısc1 hckıınlık gö/lemlerıme görc, son on yılıla sınılırııtı sısleıııı yakınmala ıı daha .11 llı Yemekten soıııa nııde bölgesinde (karnın ıısl orta bölürmı) yanmalaı duyan, eksımeler olan, ağnlardan yakınan ya da sadece yedıklerını sındırememıs de mıdesındc dııruyormuş gıbı hısseden ınsan sayısı gerçekten dc vok Yedığımız değışık bır yemekten sonra, alısı landan çok ıçkı ıçıldığı /aman duyulan bu ra hatsızlıklar, bır sure sonra geçer, bı/ de unutu ruz Ama bu yakınmalaı a/alıp çoğalarak, kımı zaman geçıp yeniden oılava çıkarak bızı rahat sız edeıse. "sındırım sısltıtıındc prohlem var" demektir Insanların çoğunluğu bu yakınmalara karşı eşten dosttan sorup öğrendıklcrı bır ılacı alarak bu süre rahatlamanın volunu bulur Aldı ğı ılaç, çoğu kcz bır "anliasit"tır Kmııleıı, ken dısıne dokunduğunu oğruıdığı bır \ıye<.eğı ye mcktcn vazgeçer ve ıahatlar Ne kı, ıslu lıcr zaman boylı. yoluııda gıtme/ Mıduıın hasta bu oUıvı lıep mıde dıye dusıınıır ratulsı/lıgı a/ala voğala suıeı gıder O zaman, bıı lııkıme gıdeı, duıumunıı .ınlatıı Hekımın oi'unmek ısteycccgı ılk sey, "RaImısı/hgııı ne /aıııaııdıın beri oldııgu ve nasıl bır scyır ı/ledıgı"dır Bu konuda hastamn doğru bıı anlatınıı s ok oncmlıdıı (ıcncllıklc hastalar kendı anl.ıtııklarından çok hekımın muayuıı. sındc bukluklarına ya da lontguı muayuıele Mevsim bitti tüfeklersustu evsım bıttı Tüfekler sustu Kanat gücünde özgürlük' Kapanışı gelecek yazımda anlatacdğım Bu ya7i, bır öncesı Şubatın ıkıncı yarısı Rahardan kalma bır gün Orhan Veli'yı ışınden eden Bızı de deh ettı' Haıalo)Jlu Cevdet, Saraçojlu Tiınur! Akşamdan kararlaştırdık Çatalca üzcrınden Balaban... Çatalca'dan benzın aldık Fırak Aykut'un kulağuu çınlattık Bay Baskan rasgele* Balaban'da sessızlık Umutsuzluk da dencbılır. Bu havadd ne olur.' Bızımkı arayış. Belkı de kaçış... Mehmet'e haber ulaşmış Bekler bulduk Sandal Terkos Golü. Terkos Gölü'ne bır haller oluyor dıttıkçe kabuğuna çckılıyor Gün gün düşuyor Umut, nısan yağmurlarında' Ka rada çulluk yok1 Havada ördek yok! Kal dık suya Mehmet'ın ağları atılı Bıı şeyler ı,ıkar Otak tuter Hev gıdı Mehmet Dayama cı Mehmet Sazan mevsımı gelıyor Ba laban dayamdsına ne dersııı' Nısan da' Ncysc Cöl yuzümuzü guldıırdu Turna, karabalık, sudak Ocdğı yaklık Balıkları temızlıyoruz Şu karabalık' Uo kuz canlı Inat cdıyor, ölmüyor Dcrısını yüzdük Parçaladık, tavaya koyduk Göbek atıyor Kızgın yağ "Banamısın" demıyor Her parçası ayrı tan Bas lır Cevdet' Tavadan kavmasın Haydı Cevdet Çatal (.omakla baslırıyor Şas kınlık elleımden dökuluyur "Bu da bır >ey ıııi" dıyoı 1 ımuı "Geçen hafla bana getirdller. Uolaba koydum. l'v gun sonra kapısını aclım. tıriadılar çıktılar dışan. Hanım çıglık çığlıga!.." Peşınden kovalamıslar sanırım karabalıkları zor toplamış ko>muş dolaba Neysc kı gülunce kızmıyor lımur Sereserpe yayıldık Tazc balı'v, soğan Suyun rengı ağardı Sozü Fikri Usta aldı "Nerde o tenekeyle kavnattıgımı/ kerevıtler..." "Hayal oldıı Fikrı l'sta, hayal oldu! Yer vrr dt* bıtırcmc/dık. Torbalarla evlere gutunırdıık. Yakııula bıı halıklar ıçın de konıışucagı/... Uığer nınlılar olmadan insanoj^lunıın \a^ayabıleeeğını sanıvoruz..." Oıaktan kıvılcımlar sıçradı Dumanın yönü dcğıştı Hava da degı\tı Suyun yu 7U buruştu Esıntı Ürperdık Akşam ayazı1 Gölde bır başka türlu çöker Kendıııe gelırsın roparlanırsın Dönıış başlamıştır Tutekler, torbalar Ocağa su Sönsün Oeağın sonerken (.ıkardığı *>es' Bır şeylerın bıtı>ını sımgeler Suskunluk v oker Burukluk Arabalara doluşuncaya dek Yeniden canlanırsın cvın. ışın Yenı tasanlar Kapanış a\ına' Rasgele'. 1 Ç lalar hekııne gıtmcdcn önce şu soruların doğ 111, 1yı tanımlanmış yanıtlarını düşünmclıdırler £ Duyulan rahalsı/lık nedir? Ağrı 1111, yaıı ma mı, sıskıııhk mı, bulantı mı, kazınma mı, vb ' 0 Ne /amandır bu yakınma surmekledir? Buna hastalar genellıkle "epeydır", "uzun zamandır", "bır surcdır", "ara sıra" gıbı açık anlamı olmayan yanıtlar vermcye cğılımlıdır Oysa, yakınmalarm suresı vok önemlıdır Bu so rııya açıkça tarıh ve sure belırterek yanıt verıl ınelıdıı 0 Kahalsı/lı&ın periyodık ozelligi var mıdır? Hastalık bır sure geçıp sonra yeniden mı baş lamaktadır9 özellıkle ılkbaharda ve sonbaharda ortaya çıkma, artma gıbı egılımlerı var mıdır' Uu soruya dıkkat ederek, duşuncrek, lyıcc anımsayarak yanıt vırmcnın dc hekıme tanı koydurmada onemı vardır Q Dokıınun vcmrkler >a da yıyecekler var mıdır'' Hasialaıın oldukça net yanıt verdıklerı bıı soıudııı bu Ilaslalar bu soruya "tvel, bıherlı yemekler M\emi>orum", "hvet, kı/artma laı dokıınııvor" gıbı vdnıtlar verırleı Cıcııc de, hastaların bu soruvu düsünerek, "dokunan >ıveceklerin lıslcsını" hıkııncgıtmcılcn onı.e ha /ırlamaldiı vc hekıme yaıtlımcı olnıalan doğ rııduı Bu soıııva vanıl veıııkeıı haslaların ı,ok sev dıkleıı vemıgı allam.ıldıı, hekımın sıgara ivmeyı \asakla\dLağı ıluşuncesıyle sıgaradan so/ ctmcmekıı, ıı,kı konusunda susmaları kcndılerı ıçın do^tu değıldır % llastalaıın, kendı hastalıkları konusundakı duşüiKelcı 1 nc olursa oUun, sındııım sıste mı\lc ügılı bır hasialık soz koıuısu ıst, bıılıın sındııım sıstemı ı>lcvleı 1 hakkında hekıme bıl gı YırmeİLiı dotıuduı Bu bakımdan, geğırme, ga7 vıkarma, ıshal olııu, kabı/lık ı,ekme gıbı sındırım sıstemı ozelhkleııııduı de "doğrtı tanımlarla" bılgı vcrmcILII hasialaı n, 111 önemlıdır I nlu bıı tıp klasığı, "Sındırım sıstıını muayenesı agı/la başl.ır, anusle bıter", der Boyle te, sındırım sıstunı muaveııesınde ağız boşlu ğu, dısler, (,011e gıbı vapıların dılın duıumımun ta^ıdığı oneme dıkkal (,ekılmıstn Dığer yandan, anııs bolgesı ve rektum da sındııım borusunun u\ bolıımu ol.ır.ık onem tasımaktadır Sındırım ıslevmın basııukm sonuna kadar ışleyısı, bozuk lııklaıı lahdlsı/lıkları ayn ayrı değerlendırıleccktll Bu bakımdan, doktora gıden hastaların dıs kılarıyla ılgılı, "Normal olmavan belırlılvr"ı unııtnıaması geıeklıdır Bunların basında, "dı^kıda kan" gorulmesı gelır Oerek dıskı u/eıın dekı kırmı/ı kan, gcrcksc dıskıııın sıvah renkte vikması ln.kıni(. anlalılmalıdır FSeı, sındııım sıstLinı vakınmalaıiNİa doktoıa basvuran bır lıasta, keiKİısınde duydııgıı lahatsızlıkları doğ 1 1 bisinule anl.ıimayı basarusa, hekımın ısını 1 kola\laştırmad>ı gerı.ekten \ardımcı olacaktır Bu da, gene ınsanın kendısıne yardımı demok tır Haftava Neden "peptik ulscr"' J M ııııe önem verırler Oysa sındırım sıstenıı has talıklarında "llaslalıgın kronolojık sevrının doğrıı anlalılması" hekımın vapaıağı rnuavı. nedcn çok daha önemlıdır Bu konuda klasık bır tıp kıtabı, "Anaınne/ her sc\dır, muavcne hiçbir sev" demektedır (Anarnnez, tıastalık hakkında hastamn aulaltıklaıı demek ) Bu tür bır sındırım sısleıııı hastalıgında, has Gençlerde sık görülen bir böbrek hastalığı lomerulonefrlt G yaşlarında dahadedığımız bobrek hastalığının "akutdıffuz" tıpı, ılk gençlıkçok 1yı çok gorulur Bobreklerın kısa sure ıçınde ve yaygın hastalanmasıyla kendını gosteren hastalık, sonrakı dönemlerı dıkkate alınarak sağaltılması gereken bır onem taşır Bır okurumuzun mektubu nedenıyle ele aldığımız konu, aslında bırçok kışının sık sık geçırdığı boğaz enfeksıyonları ıle ılgllıdır Boğazın streptokoklarla enfekte olmasından 23 hafta sonra bır dızı belırtı ortaya çıkar Idrar mıktarının azalması, renkte solukluk, başağrısı gıbı yakınmalar idrarın rengı dıkkat edılırse değışmıştır, kırlı sarı bır renk almıştır Hastalığın tanısı, hastanın muayenesı ve ıdrar analızı ıle konur Işın önemlı yanı, hastalığın 1yı sağaltımında lyıleşmenın yuzde 100 olması, buna karşın 1yı sağaltım yapılamadığı koşullarda böbrektekı hastalığın tam lyıleşmeyeceğı, zamanla da böbrek ışlevlerını bozacağıdır Bırçok "kronlk qlomerulonefrit"ın oncesınde lyı tanınmamış ve 1yı sağaltılmamış "akut nefrit"lerın bulunuşu, bu hastalığa buyuk bır onem verılmesını zorunlu kılmaktadır Sağaltım, tanı doğru konmuşsa guç değıldır Dınlenmek, hastalığın lyıleşmesınde onemlı bır rol oynar Bakterı enfeksıyonunun onlenmesı ıçın antıbıyotıklerın kullanımı, hekım tarafından duzenlenır Uygun bır dıyet, böbreklertn hastalığı atlatmasında yardımcıdır Proteını azaltılmış, tuzu azaltılmış, dıkkatlı bır dıyet böbrek ışlevlerını rahatlatır Sağaltımın değerlendırılmesı gereklı analızlerle yapılır Sık sık yapılan ıdrar analızı bulguları yol gosterıcıdır lyı sağaltılmış bır hastalıktan korkmak ıçın neden yoktur n 19