Katalog

G Ü N L Ü K Salâh Birsel Henry Miller'dan Ahmet Mithat'a r Okumak üzerine birkaç satır gerı k.ılııı.ı/ l^ırı lııhatı, bu bııvıık vevıımen lek bır vabanu dıl bılııııyordur (, evııılcrını de gömıl lıı >a/ııı.ııılarının sözlu olarak vaptıklaıı ı,evırılc ıcdayanarak geı<,eklcşlınyordıır Ncdır, eskı (,.11 dılıne öylcsınc cgemcndır kı en ağıı ıııhlıı lonıan lar bıle onun elmde bır Iskendcr avnası olup çikı \01dur Mo jo, 1 111 (.u'nıııı <,cvırılerındcn Walter Snill un Ivanhne'sını, Chaıles Lamb'ııı Shakespeare'den Miisallur'ını. Shakespcarc'ın de Fırlına, llamlel vı Koıııeo ıle Julu'l'ım okumustur Ilk v<'iıgel altıgı çevırı de Amerıkaıı ya/aıı Rııloı Haggard' 111 KıaV ııı'ııı <>>kusıı adlı vapıtıdır Romanın ka dııı kışısı Mojo'nun gönul \elvelesıııı (Bıııada Vahya kemal'ın Çıktı Otranlo'ya purvelvele Ahmet Pa$a dızesı anımsanmıştır) aıtırmış vc onıı du/ayak etııııştır Haggard, Henry Mıller'ı da büyulemış bır yazardıı Onun Ayse adlı romanını okurken Ayşe' yı Truvalı Helen'deıı daha ustün bır ycrc oturtmuşlıır Vıllarca sonra bıle o romanı anımsadığında şöyle der Şu yıldızlı gokkubbe allında 1 rııvalı Hclcn domık bır aydaıı başka bır şey dcğıldır Bana hıı, bır zaman gerçek bıı yaralık gıbı görüıınıedı A>şe (Ha/ Muhammed'ın cşı) ıse gerçeğın de ötesııı dedıı Yu/ııııe kara çalııımış o gcrçekustu sözcıl ğüııün her anlamıyla gen,ekıısiıldur kılapobııılardan bırı dc Namık Kemal'dıı Olıı munden altı saal önce bıle Hugo'nun SfJillcr'ıvle evde yalak dö^ck valıvordur Odada be^ laıııba, on dori ııııım yakmiilardır kcmal, bır bölünıu okuduktan soıııa onun gıı /ellıgıııı ı,cvıesıııdekılerc anlaımı^ ve "Bıra/ dınlcncvım" dıyerek kılabı, yenıdeıı okumak ıı/ere, aı>ık olaıak yorganın üslünc bırakmıştır Bırakış o bırakıj Bayııı yaslığa dayamii, bır da lıa da dojrulıamamıştır lx'Iaıfı Rıvavat'ta ıse bol holo/lu ıılmcclere sah .ıldııiılıı Bıı vak'anın geı,iıgı sırada Kıanbul kadıııla rı oledcıı ben gıydıklcrı dökme pusknllu ve yaznid venıenılerle nıu/eyycıı mını mını teslerı leıke b,ışl.ıınısl,ınlı Yarını holo/laı yenı ınoda sayılıyordu Bıınlaısa elıalı oyalı alâ Kandıllı ya/ın.ıl.ıııııı lepclcn hızasından başlaııııın va sağ vevahul sol Lihelııif dogru kulaklarına kadar gayet •.analkarane bır surcltc, kıvııcıklı nlarak ığnelerle ılı^lırnıek leıı lesekkul cdcrkrdı Bunun altiıidaıı kakuller da hı "soknıa kâkııl' deııılen surcıle tanzım olunııı laıdı kı o dahı saçların on /ulutieııııı u/alabılcceklen kadar ıı/ataıak, sonra büküp bukup kıılakla 1 arkasına ılıslırmek suretıyle vııcuda gctırılırdı 1 ıa tışnıa bütıın bıılıınc höpurder Baba'da bır de kadıııla eıkcgııı bırbırlerınt, ta ılkteıı, dıısıııan oldukları tezı de ıslenmektedıı Nı ct/sche ovunıın I lansı/c.ı ^evııısıııı okııdııgu va kıt bıı ııykıı hapı kaısısında ^apalakl.ısıııı^ ve Strındbcrg'e ya/dığı bır ınektupta, kadıııla cıke ğııı bırbıılerıne oldurcsıye bıı kın beslrdıkleıı gorüiunıln, kendısmm de bır düsüncesı oldugunu be lırleıek ıııcınnuııluğıih.ı bıldırmışlıı Malmu/el Jıılıe (HrOkcıı lıılıc) de Bahu gıbı kla sık bır Iragedvddıı Bııınusındc vu/bası, oyunun sonıında, delı gOmleJı gıvmck /oııında kalırsa, ıkıiKisınde de Jıılıe ııslıııayla kendı boga/ını kes mek cıkma/ıyla buruıı buııına gelıı \ıııa Malmıızel'de asıl haydalaıımak ıstenılcn scv, sovavckınıııı ınsanlarııı kalasını nasıl bulaııdndıgıdır Bır kontun kı/ı olan Julıe, bır yortu gecesınde, babasının evdc olmadığı bır saatte, cvın vakısıklı vc cınkata uşağıyla bır aşk lınınası yaşadıktan sonıa buyuk bır pıjmanlığa dııseı Usak ıse, scruvenın bıtme sıyle, kıza lisiurıUığunü kabul eltıı ım numaralarına yatar Ne var, kontun evc dönmesıyle, Julıe, soyavekını dıı/cnını korunıak 1 , 1 olııme gıdcrkcn, 1 1 1 o da eskı rııh gıysıleııııc bürünür Ruya Oyıınu (Afıf Obay ı,evuısı) Slrındberg'ın en vok değeı goslerdığı bır yapıtıdır kendı devı sınc göre bu oyunda rııyanın lularsız, anıa gorıl nıısle nıantıklı bıcımıne oykunmeye calısmiiiır Düşlerde heı se> ustalık g(*stcrır Valıır valnı kay nar Hcr >ey gcrvcğı andırır Oıda /aıııaıı ve u/am ortadan sılınmışlıı kısılcr ı,at, ıkıve boluııur, dc ııız kumu gıbı coğalır, kendılenııdcn gcı,er, SIM ha lıne gclır, 111.1 l.ınu vc de vcnıden olıışııı Anıa lo puııu üstün bır bılınc, kuutklaı () da rılva adanıı mıı, dıısı,unun bılıncıdır Onun 1 , 1 gı/, savıııkluk 1 1 1 yasa, utanma \e aılanma dıyc bır scy voktuı Dııs cü yargıda bulıınmaz Kımscyı de.ıklaıııaya ı,alıs maz Butün vaplığı rııya>ı strgılenıcktıı Hanı Baba ıle Malma/el de bır nıy.ı oyunundaıı başka bır sey degı! Buıılaıda da gcrvckle dus kaı sı karsıya gclıyor Bu ıkılemı Slıındbeıg de kendı yajamında ya^amıslır Kendımı ölmılş goıuyoruııı Yaiamım sankı başka bır dıınyada geyiyor Denılebılır kı, bıı savas, oyunlardakı kısıleıın ayaklarını ı,okluk yerdeıı kesıyoı l mıle /ola Baba iı,ın şöyle dctnışlır Kııh çözUmlemtlerının kısa lıılıılması bcnı tcdırgın eder Ben soyııilamalardan yana değılım kı şılerın ıı,lcnnc bızım havamı/ı cekımlcrını, loplıım tablosunda taın vcrlcrını almalarını, dııseklerınııı de dırseklerımı/c değıııesıın severım Ovsa Baba' dakı yüzbasıyla obür kışıleı aklın oılaya ı,ıkaıdığı yaratıklar Bana aıadıgıııı dııyıım yaşaınını bııtu ıııl\le vcrmcdıler Slrındbeıg'ın ovıııılarıııııı gccnııs vıll.ud.ı k.ılnııs bır yanı da \ar Ya/aı soylewı.tğını OMIIHIII kuı gusuyla, yapısıyla değıl, kışılcrınc ıı/ıın ıı/ıııı sıiv levler çcktırcrek aktarıyoı Kafka, gıınlUguııdc, Strındbeıg'ııı kıl ıplaıııı.ı okumak ıçın yaklasın.ıdıgıııı da acıklıvor Onlaı 111 bagrına sığınınak, onlarla kaııııak ııısık olıııakmıs amaeı kıtaplaı da onıı, kuvıık bıı ı,oı.uk gıbı, ku cağına alıyormuş Ooohlı, kalVa da bıı hevkelın uslııııe lııncdıpını sanıyormus On kcz dııstLek y\ bı oluyormıış anıa, 011 hıııiKisııuk, kucaktakı vcııne lyısındeıı yerlcşıvormus Boylece, kendıııe gu venı artıyor ve de gorüs aı,ısı (.'cnışlıvormıış Şu var kı, kalka'nın okudugu kıtap Ayrı l)ıışenler. Pransı/cası Sipares Yanı benımkıler de ğıl Kalka bu ovun ıçın bır de şunu soylılyoı Ayrı Du>enler'dc ortaya konulan göruşı) an lamadım Strındberg'ın guzel dedıgı şcv bcnım ıçınıı ters pcrs cltı I I Ahmpt Mılhal Efendı bır neşelı paytondur Dogııısu ya/arlaı, kıtapUra kuldürkııme yakla şırlar Bır I ransız (Gabııel Boıssy) "Ben kıtap mclaklısı deSılım, kıtap delısı de değılım, kıtap yam yamıvım Ben kuaplarınıla bcslenırım" dıyeccklıı Amerıkaıı dcncmecısı Emerson (1803 1882) da aynı sazı valar Hınıc bıra/ para gc\crse kıtap alırım Fğer bırkav kurus aıtaısa onunla da yıyccek, gıyccek alı rırn Dıkkate değer kı, tüyü dökülmüş, kelkenez ve ııyuz kıtaplar da vardır Onlaı 111 yanından hulı hızlı veguıııllıılıı bır bıçımde uzaklaşmak geıekır Va 111, kınıı kıtaplar ııısanı, solıık almava, gülmeve, dıı>ııııınc\e. cvdc ayaklarını snak suya basnıaya, ıkınınaya vc tıkınnıaya bııakrnazlar C lıarles I amb kıl.ıp olmayan kılaplar da vardır Henry Mıller kıtapla yataı kılapl.ı kılkıı 14 Ocak 1989 Hcr yıl okumak u/eııııe bııkaı, salır yd/mazsam olurıım licnı bırde Heıııy Mılleı'ııı Yaşamındakı kıtaplaracllı arıılannddn uzun bovlu uzak kalnıak kaı makarışık eder Mıller gcrçck bıı tanouıdıır Kıtap kendısını çuvaldı/ pıbı soknıustur Onunla yalar, onunla kal kar Boyuna da okudııgıı vı okııın.ıdığı kılap vc ya/arlarla ılgılı lısiclcr du/cnlcr Kıtaplara aman atıı.ııı çckcıı ya/ın erlerınden bırı dt (, ınlı o/aıı Kuo Mo jo'dıır Memlekelımı/de hıt, lanınmayan Kııo Mo 10 da vasamovkusunu anla lırkcn vııreğını ovnalmış kıiaplanıı gıılııdcpıııı «a , laı Omırı pevesıııı açtıgı ılk vapıtlar arasında Yen Juokıu'nıın (I6'(> 1704) bıı ıiKilemcsı dc vardır Ya/ar bıı iın.cluntsındı. Meı Tso'nun elıııdeıı cık mıs larıh Kıtabı'vl.ı uıı.ı Javaııılaıak yapılan bır yuruııııı karşılasunvor vc ıkınusının ııvdıııııklugıı nu orlaya koyııyoıdııı Mıı |iı guııjıgının gcrcğı pııllaıın t,alıku^agı cdılmcsınden vokça lıoslandı ğı 11,1lı ya/ılanlaı keııdısını pek ctkılcmıştır Mojo'nun delıkaıılılıf ıııda devırdığı kıtaplardan bırı dc Scuma Isıcn'ın (I Ö 14590) Tarihsel Anılar adındakı aıııisal vapıııdır Kınıı (, 111 ulula nııın yaşamlarını oykıılcven holımıleıı yenıden ye nıdeıı lı.ıı 111,111i,ıııııMıı Cıcıçektc Isıen bu yaşanı ovkulcııııı bır allama lahlası olaıak kullaıııyor, 011 Lıiıl.uı sıımbııl pıııan bınakım denemeler çıkarı yordur ( j n l ı o/aıı o yıllar Lın Çu'nun (1852 1924) lia tı'dan akıardığı romaıılaıı da payıdar kılmaklan 15 Ocak 1989 Huo Mo Jo'dan bıı >ıır Ben pııllara tutkunum (»une^ııı onunde, dağların, «kyanusların onunde (•(jılirim Ve sıiMi, alışc, lepclere, buyuk ırmaklara taparım Yu^ama. olıımu, ı^ıga.karanlıklara da laparıın Ve Suvev> kanalıııa ve Panama'ya ve <, 111 Sfddıııc ve Hıramlara yukunurum Ve yaralıcı zekâva, guıe, kaıı ve yıırege bılerım Ve boınbıılım, cınavetlcrı ve mıırılar ki^ilerın kapılarını sa>nı\lıı selamlarım Ve pul ılıı^manljn onunde ve kendı onumde ha/ırola Kecerım Uen de bır pul kırıcıvım çunkıı 26 Ocak 1989 K a l k d , gıınluğunde (") Mayıs 1915), ls\ec,lı ovuıı v.i/.ııı Aııgust Strındbcrg'tcn gulbeseker hfsınleı dcvsırdıgını yazdığı 1 , 1 Isveclı'nıu Baba ıle Ku\a 1 1 1 OMIIHI vapıtlarma el attım Malma/elJulıe'yı ı,ok oiKclcrı okumu^tum Oerıyc bır sey kalmadığını tdkınua onıı da yenıdeıı haımanladım Baba (A Turan Oflazoğlu ı,evırısı) kadıııla erkegın anidiısı/ bır vatışmasıdır Oyun Yuzbaşı Adolt'un karısı I aura'nın ' Ben lııcbır erkeğe, ondaıı ıısiıın olduğumu duymadan bakamadım" sö /ııvle avılıyor, ya da geıııslıyor Bııtıın yol boyunu da erkcgın, kadının nclrr başarabıleccğmı sey retnıek ıçın yaratıldığı görusıınıı savunuyor Ne kı, bu, yü/başının değıl, karısının savıdır Laura bır vocııgıın babasının kım oldıığunun bılınemcycı.eğını de kocasının yu/une haykııınuı, oyıındakı ça 18 Ocak 1989 Bcnım aralık aralık cl attığım yazarlardan bııı dc Ahmet l tcndıdır () dörtdortluk bıı neşelı paylondıır Paris'le Bir lurk'U >a/iyoı\a şu tıııııceleıı aya ğa kaldınp lıa/ırbaşa fcı,ıııı karılar yanında cıgara îviııek alafıangada ol ınadıgı lıjlde bunl.ıı keııdı ıcfakalldrında bulunan karılar yanında cıgara dahı ıveıleı Şu kadar var kı, guya kdiıların mıısaadei ınahsuse'lcnylc iviyor larmış gıbı resınen bır avec volre permıssıon, yanı "ınüsaadcnızlc" dıycrck hemcn ugarayı lellendı rırler 16