Katalog

S A Ğ L I K Erdal Atabek Tehlike faktörü neymiş? "Risk faktörü" dediğimiz bulgular hastalık olasılığını arttınyor. Ama risk, kuşkusuz hastalık demek degil. Bize düşen de riski azaltmak olmalıdır. Sonra, "(lc£ıstırehileceklerimiı"ı görelım 1 . Sıgaıa ı^mck Alerosklero/ rıskıııı arlurıyor Bırakabılm/ 2 . Tansıyon yükseklığı Rıskı arıuııyüi Koııtrol ellırebılıri7 Normale ındırebılırı/ 3 . Şışmanlık Dıkkat ederek normal ağırlığımu da kalabılııı/ Onemli olçudf dcgı>lırebılcceklerimİ7: 1. Kan lıpıileıının yukseklığı Kolcsterul >uksek lığı veAeya trıglıscrıılcnn yukseklığı Onemlı bır rısk takıörü 2 . Kan şekerı yukseklığı ve seker hastalığı 3 . Dıı^uk sınırlı HÜL (Yüksek ynğunluklu lıpoproteın) Koleslerolun ıkı holümU var Bırısı, has talık nskını arttıran LDl (Low Dansıly I ıpoproteııı Dıısuk >oğunluklu lıpopruteın), dığerı hastalık nskını azaltan Hül HDI 'nın yükselmesı nın haslalık nskını a/almğını bılmek gereklı Dıger olası elkenler: 1 . I ızık harekelsı/hk 2 . Stresler ve/ve>a kışılık yapısı lşte, RİSK LİSTESİ bu Şımdı kolayta anlayahılırı? kı ne kadar rısk lak ırtnı vaısa, hastalık olasıhgı o kadar artıyor Lhmı/de olıııavanlaıa >apaı.ak bır sevımız yok ama dımı/de olanlar da a/ degıl Yapahıleı.ekle rımız'.n önemıyse buyük Kan kolesieıol ve kan trıglıserıtlerı yukseklığı nın hastalık nskını 35 katı, hıpertansıvonıın bu rıskı ^ katı, nunde bıı paket sıgara ı^mcnın 1 ^ kaıı clıvdbet hastalığının ıkı katı aıttırdığıııı bılırsek, va pabıleı.eklerımızın onemlı olduğunu anları/ Vapılan aıastırmalaı, gervcklcn de ıısk laktor lerı"nc dıkkat edıldığı /aıııan damarlaıın vıpranmasına hağlı hasialıklaıın azaldıgını urıava kovu Kııskusu/ tuııada en onemlı etkenlerdcn hırısı, mplumların vaşanıa bi(,ımı "IJOvle gclmış, bovlt gıdeı dıyeıı kı>ıler vc toplıımlar, 'aiııı olıımıı aıpadan olsun" dıven kı^ıleı M toplumlar, bu hastalıklaıı daha \uksek oran larda vasıvoı O\sa \asama dıızenlerı beslenmedeıı ııısan ılıs kılerıne, okononıık nııvendeıı ıı, hu7iıruna kadar daha lalıaı" nlan ııısan \e toplıımlaıda hastalık ot ııılaıı dusuk Uu konuyu da her konu gıbı ınsanın kendıııe u lıavata savgısı dıvc kabııl elmek «erekıyor 1'retiı.ı, verımlı, nnıılu bır lıayaı hırsları da den gelu, gıı\en \erıı, vaşama bılınunı aıttırır Sıgaranın bırını söndııı ııp dıjennı vakn.ik, as lıııda sıgara i(,mek ını' RCIKC bu davıanii ke\ıl .ıl maktan ba^ka bır sev Kkı ı<,meyı bıı \asama tadı oKusundı. bııakamayıp da havatın tadını lu/ııııu k.n,ırnıak ııelerden kaı,ıp neletı kovalamak' rvımude bır ampul v.ııısa lıemen vcnısını taka rız da nedeıı tansıvomımuzu ölı,tUrmek aklıını/a bıle gelme/' \enı bır vılın babindayız Gelın, kendımızı de ve nılevehm Onutnuze bu "Rısk 1 ıstesı"nı koyahm Bır bır de ışaretleyelım DeğısiıreLcklerımızi(tın bır karaı veıelım Veuygulayahm Hafta>a da "Beslenme ve Aterobkleroz"u görelım Gençlik nedir? Gelisme, ozgurluk, katılım Gençlığın tanımı nasıl yapılmalı'' Bıyolojık tanım cınsel uretımın başlamasıdır Çocukluktan çıkıp da artık bır çocuk yapabılecek duruma gelmesı Sosyolojık tanım kendı gucuyle çalışır ekonomık bakımdan bağımsız duruma gelınceye kadar olan donemı Kronolojık tanım, 1224 ya da 1424 yaşlar arası Kanımca butun bu tanımlar yetersızdır Gençlığın psıkolo|ik tanımı belkı de tanımların en gerçekçısı Gençlik ınsanın en yoğun gelışmeÖzgurlukkatılım duygularını yaşadığı donem Neden gelisme 7 Çunku genç ınsanın' geleceğı önundedır vo o gelışmek zorundadır Neden ozgurluk'' Çunku gonç ınsan gelışebılmek ıçın ozgur olmak zorundadır oktor elındckı tahlıl raporuna baktı "Koleslcrol vuksrk" ciedı "Trigliserillcr dc." Hastanın canı sıkıldı Oyle va, sımdı ne demcklı bu' Oını ıl kısaltan bıı bclâ mıydı, tırnak uzaınası tııı ııncJen olajŞan bıı sey mı 9 "INe yııpacagı/ duklor bcy.'". Bu sahne sık sık dokıoıla lıasta arasında yıne lenır Evet, ne dcnıckiu Inı' " k a n kolesleıolunün vukselmcsı", 'kand.ı Irıg lısenlleıın vukselmcsı" asluıda tıpla "ıısk faktöru" dedığımı/ bıılgıılaı "Risk lakıoru" ya da "tehlıkevı aıllıran etken" dedığımı/ bulgular, lıasi.ıhk olasılığını arltırıvoı Ünemı buıada ATE ROSKl LRO/ dcdıgımı/ "danıar sortlığı" dıve bılıncn olgu, en hasia kalbm ıskcmık (heslen nıesmın a/almasına baglı) hastalıkljrı, bcynın da D mar hastalıkları dedığımız hastalıklara yol aı,tığı i(,ın önemlı Koroner yetmezhklerı, kalp mlarklus lerı, bevındckı clamar tıkanınalan onemlı hastalıklar Bıı ıkı lıaslalık luru de geıçcklen ılk üc, sıra nın ıçınde (Ilk üçün ıı,ındekı dığer haslalık kanser) "Risk", kuşkusuz ha^talık demek dcğıl Ama dığeı "risk takıorlerı" de bılınınce duıum aydınlanıvoı Bi7e düscn "nskı a/altmak" 15u komıd.ı "değıştırebılcceklerımı/" vaı, "değı^tııemeveccklcrımı/" vaı On<.e "di'gı>lırenif)eıeklerimi/"ı görelım 1 . \asuııi7 Ateroskleroz. rıskı vasla arlıyor 2 . C ınsıyıtımız Lrkeklerde nsk daha yuksck 3 . Kalnını Kalıtınıın lolıı \aı ve >apa*ak bır şey yok Gazetecinin hastalığı lustafa Ekmekçı hastalandı lyıye gıdıyor Goçmı^. olsun Bu sıcak kanlı dost yapılı arkadaşımız bence de bıraz meslek rıskı"mn hastalığıyla yattı Yıllaıdır gazetecılerın ıcındeyım Işçı doktorluğuyla bıılıkte gazetecı doktorluğu da yaptım şımdı sadece ga/otecı doktorluğu yapıyorum Gozlemırn şudur, ' gazetecılık ' erken yıpranmaya yol açarı bır meslek Bu durumun bdşlıca nedenı "her an tetikte olmak zorunluluğu". Duyu organlarınız hep tedirgln kalacak. Gozunuz, kulağınız, beyninlz, ayaklarınız, sınır sıstemınız hep gergin olacak. Gunun, gecenln, kimi zaman saatlerin, kiml zaman dakıkaların surprizlerine açık olacaksınız Telefonunuzun gecenın bıle her saatınde çalabileceğıni unutmayacaksınız. Yazdıklarıntzı surekli gozden geçlrmeye, kendinize ve gazetenize bır ış açıp açmayacağını duşunmeye kendinızı alıştıracaksımz. Yemek saatierinız pek belli olmayacak. Her an çantanızı sırtlayıp bir yerlere koşmaya hazır olacaksınız. Çalışırken hep kendlnizı yenilemeye, kendinlzi aşmaya, daha değişik şeyler bulmaya çaba harcayacaksınız. Bu meslekte vefanın pek yeri olmadığını unutmayacaksınız. Bu gerginliği azaltmak ıçin yollar arayacaksınız. Belkı içkiyi sevecekslniz, belkı sigarayı arttıracaksınız. Görduklerlniz çoğu zaman sızi öfkelendlrecek, sinirlendirecek, siz bunları içinize atıp göreve devam edecekslniz. Gazetecilik tatlı belâdır Tadı vardır ama erken yıpratır. Gazetecllerln bu "meslek riski" konusunu da oğrenmeleri gerekll diye düşünuyorum. "Gazetecl sağlığı" başlı başına bır konu. Sevgiti Ekmekçl'ye yeniden geçmiş olsun. M NedPn katılım'' Çunku gehşmek tek başına olamaz Ozgurluk de katılımla anlam kazanır Dığer butun parametrelerı ırdeleyebılsek gerıde bu uç önemlı ozellığın kalıcı etkılı olduğunu gotebılırdık Ama sadece saptamayla yetınıyoruz GELIŞMEOZGURLUK KATILIM Gençlığın boyle tanımlanması gerektığını duşunuyorum Gençlik bır davranış bıçımıdır Onun ıçın de 20 yaşında ' ıhtıyar"lar 70 yaşında gençler var Bu yorumun fantezı sayılmamasını dılıyorum Fantezı değıl ve çok gerçekçı Buraya nerden vardığımızı da açıklayayını Gençlik uzerıne yapılan baskılardan Neden baskı donemlerının en buyuk yuku gençlerın omuzlarına çoker'' Bunu duşunmek gerekıyor Bız de bunu duşunuyoruz 15