Katalog

SAYFA CUMHURİYET 01 MAYIS 2012 SALI A4 ANKARA Yaşam Mesire yerlerinden alanlara: 1 Mayıs Mayıs 1886 günü Amerikan işçileri sekiz saatlik iş günü için ülkede genel grev ilan ettiler. Bu eylem kan ve ateşle bastırıldı. Eylemin elebaşıları sayılan işçiler tutuklanıp yargılandı, idam cezasına çarptırıldı. Bu karar üzerine işçi önderlerinden biri yargıçlara şöyle dedi: 1 “Bir yanım var ki, öldüremezsiniz!” Bu sözlerin sahibi işçi idam edildi, ama dediği gibi “bir yanı” öldürülemedi. Bugün evrensel bir koşul olan sekiz saatlik mesaiyi miras bıraktı. 1889’da ise 1 Mayıs işçi bayramı olarak kabul edildi. İşçi ve emekçiler tarafından dünya çapında kutlanan, birlik, dayanışma ve haksızlıklarla mücadele günü olan 1 Mayıs, Türkiye’de ilk kez 1923’te resmi olarak kutlandı. İstanbul’da tütün işçileri, askeri fabrika ve demiryolu işçileri, fırıncılar, tramvay, telefon, tünel, gazhane işçileri 1 Mayıs’ı “Yabancı şirketlere el konsun”, “8 saatlik iş günü”, “Hafta tatili” pankartlarıyla kutladı. hususta şunları söylemiştir: 2008 Nisan’ında, “Emek ve Dayanışma Günü” ‘Asayiş berkemaldir. Dün de her gün gibi sükunetle olarak kutlanması kabul edildi. 22 Nisan 2009’da da geçmiştir.’” resmi tatil ilan edildi. Ancak dünyada 1800’lü yılların Cumhuriyet arşivinin 1 Mayıs ile ilgili en eski sonlarından itibaren yaygınlaşan haberi işte bu. Haber, 2 Mayıs 1935’te 1 Mayıs kültürünün Türkiye’de yayımlanmıştı. Ama ilerleyen yıllarda yerleşmesi uzun yıllar aldı. SARARMIŞ “asayiş” hiç de “berkemal” olmadı... Bugün bile halen yandaş SAYFALAR sendika geniş kitleleri ıllarca bahar bayramıydı Fırat KOZOK toplayabilmek için pop 1 Mayıs uzunca bir süre Türkiye’de firatkozok@gmail.com konserleri düzenliyorsa gerisini yalnızca “bahar bayramı” olarak kutlandı. Twitter.com/firatkozok siz düşünün. Hal böyle olunca 1 Mayıs kutlamaları da doğa gezileri ve piknikler şeklinde yapıldı. male bayramında asayiş berkemal’ İşin emek ve emekçi boyutu her zaman “komünizm tehdidi” olarak görüldü. Emekçileri Kısa tarihi girişten sonra biz asıl mecramıza dönüp; temsil eden sendikalar bile bu konuda çoğu zaman ayrı Cumhuriyet’in sararmış sayfalarında 1 Mayıs düştü. yolculuğuna çıkalım... Bugün 1 Mayıs’ı farklı alanlarda, farklı etkinliklerle “Dün 1 Mayıs günü idi. Amele bayramı kutlayan Türkİş ve DİSK geçmişte de benzer şehrimizde sükunetle geçmiştir. Polis müdürü bu ayrılıkları yaşıyordu. Örneğin kanlı 1 Mayıs 1977’de Türkİş 1 Mayıs’ı düzenleyenlerin açıkça komünizm propagandası yaptıklarını öne sürerek kendisine bağlı işçilerin programa katılmasına karşı çıkmıştı. Y ‘A Ve o kanlı gün Bu çıkışa karşın 1 Mayıs DİSK ve Türkİş’e bağlı bazı sendikaların da katılımıyla Taksim’de kutlanacaktı. Ama emekçi bayramı, 1 Mayıs 1977’de emekçi katliamına dönüşmüştü. Cumhuriyet 2 Mayıs 1977’de vahşeti anlatıyordu: “DİSK’e bağlı kuruluşlar, çok sayıda demokratik örgüt ve Türkİş üyesi bazı sendikaların katıldığı 1 Mayıs İşçi Bayramı töreni, bazı kışkırtıcı unsurların saldırısıyla kana bulanmış, Taksim’in bir savaş alanına döndüğü olaylarda 33 kişi ölmüş, 100 kadar yurttaş yaralanmıştır.” Bu ağır bilançodan sonra Ankara’da da Bakanlar Kurulu olağanüstü toplanmıştı. Başbakan Süleyman Demirel, sıkıyönetim düşünmediklerini belirterek, “Maalesef memleketin huzuruna musallat olanlar seçime tuzak kurmakla meşguldürler” demişti. İstanbul’un gölgesinde kalsa da 1 Mayıs Ankara’da da heyecanla kutlanan bir bayram oldu her zaman. DİSK’in öncülük ettiği kutlamalar gözaltılar ve işkencelerle sonlansa da emekçi heyecanını hiç yitirmedi. Sıkıyönetim komutanlığı Taksim Meydanı’nı tanklarla donatıp kutlamaları yasaklasa da, 1979 ve ertesi yıl bu heyecan daha da yükseldi. 1 Mayıs 1980 üretimden gelen gücün, yumruğunu masaya vurduğu tarihlerden biriydi. Ankara Belediyesi’nde çalışan DİSK üyesi 12 bin 500 işçi grev kararı alınca yaşam adeta durmuştu. Cumhuriyet, 1 Mayıs 1980 tarihli sayısında şöyle diyordu: “500 otobüsün çalışmaması üzerine askeri ve şehirlerarası otobüsler çalıştırılmışlardır. Belediye otobüsleri öğleden sonra yeniden sefere çıkmış, (dönemin Ankara Belediye Başkanı Ali) Dinçer konuyla ilgili incelemenin yapılarak gereğinin yerine getirileceğini söylemiştir.” Ankara’dan armağan: 1 Mayıs marşı Ankara’nın bir de armağanı olmuştur 1 Mayıs’a. Bugün 1 Mayıs denilince milyonlarca insanın dilinin ucuna gelen o ünlü 1 Mayıs marşının sözleri Ankara’dan yayılmıştır tüm yurda. 1974 yılında Maksim Gorki’nin Ana adlı romanınından Bertolt Brecht tarafından aynı adla uyarlanan tiyatro oyununu sahnelemeye hazırlanan Ankara Sanat Tiyatrosu, oyunun müzikleri için Sarper Özsan’a başvurur. Oyundaki birçok sahnenin müziği vardır, sözleri de Brecht tarafından yazılmıştır. Ancak Rusya’da tarihe “kanlı pazar” olarak geçmiş “1 Mayıs 1905” sahnesinin sözü yoktur. Özsan bu bölüm için bir marş hazırlamaya karar verir. AST oyuncularının hayranlık verici sahnesinin ardından Özsan’ın yazdığı bu marş dalga dalga tüm yurda yayılır... “Yepyeni bir güneş doğar, dağların doruklarından Mutlu bir hayat filizlenir, kavganın ufuklarından Yurdumun mutlu günleri, mutlak gelen gündedir 1 Mayıs, 1 Mayıs işçinin emekçinin bayramı...” GEZİN, YAZIN, GÖNDERİN SAYFALARINDA YAYIMLANSIN C M Y B C M Y B