Katalog

Cumhuriyet Ankara 309/4 Haziran 2010 öNCe sAĞLIK uzm.dr.esrAözer mesAHastanesi Anesteziyolojivereanimasyonuzmanı email: eozer@mesa.com.tr A HastaKontrollüAğrıGiderimiNedirveNasılGiderilir? nesteziyoloji ve Reanimasyon Kliniği Vücut bütünlüğünün bozulduğu her cerrahi girişim sonrası ağrı yaşanması kaçınılmazdır. Bu ağrıların şiddeti ve süresi yapılan ameliyat türüne göre değişiklik gösterir. Ameliyat sonrası erken dönemdeki ağrıları gidermede kas içine yapılan enjeksiyon şeklindeki ilaçlar tercih nedenidir. Ancak yapılan iğnelerin kendileri de birer ağrı ve acı nedenidir. Bazı ağrı kesiciler ise serum yoluyla direkt olarak damar içine verilir. Böylece hızlı ve etkili analjezi sağlanmış olur. Ancak burada da ilacın belirli aralıklarla yapılması için hastanın hemşireye ağrı hissettiğini bildirmesi gerekir. Tüm bu işlemler zaman kaybına neden olur. Hasta Kontrollü Analjezi (Patient Controlled Analgesia, PCA) nedir? Analjezi basit tabiriyle ağrının giderilmesi demektir. Hasta Kontrollü Analjezi ya da kısa adıyla PCA, ağrıyı yaşayan kişinin yani hastanın direkt olarak gerek duyduğu anda kendi kendisine ağrı kesici yapması olarak tanımlanabilir. Bu işlem ağrı pompası adı verilen bir cihaz yardımı ile gerçekleştirilir. Bir elektronik pompa olan bu cihazın haznesine belirli miktar serum içinde ağrı kesici ilaç konur. Bu serum daha sonra hastanın kateterine bağlanır. Cihazdan çıkan bir düğme hastaya verilir. Hasta ağrı hissettiğinde bu düğmeye basarak cihaz haznesinde ağrı kesici ilaç bulunan serumdan bir miktarını alır. Böylece hasta kendi ağrısını kendisi kontrol edebilir. PCA güvenli midir? PCA son derece güvenli bir uygulamadır. Bir seferde verilebilecek olan ağrı kesici miktarı belirlendiğinden fazla doz söz konusu değildir. Düğmeye ne sıklıkta basılmalıdır? Hasta her ağrı hissettiğinde ve gerek duyduğunda düğmeye basabilir. Ağrı kesiciyi fazla alma riski nedir? Cihaz programlandığı için böyle bir risk yoktur. Üstelik anestezi uzmanı ve teknisyenleri belirli aralıklarla hastaları ziyaret edip cihazları kontrol ettiğinden hastanın gereksinimleri tam anlamıyla karşılanmaktadır. Ağrı kesici alırken ağrı duyulur mu? Damardan enjekte edilen ağrı kesiciler hızlı verildikleri için yanmaya neden olabilirler. Oysa PCA, gerekli dozu çok yavaş olarak damar içine verdiğinden böyle bir rahatsızlığa neden olmaz. Ağrının kesilmesi ne kadar zaman alır? Düğmeye basıldıktan birkaç dakika sonra ağrı kesicinin etkisi başlar. Eğer 1015 dakika içinde ağrıda bir azalma olmaz ise hemşireye haber vermeniz gerekir. PCA’da ne tür ağrı kesiciler kullanılabilir? PCA’ya morfin türevleri de dahil olmak üzere damar yolu ile uygulanabilen her tür ağrı kesici konulabilir. Kullanılacak olan ağrı kesicinin türüne ve miktarına anestezi uzmanı karar verir. PCA’nın avantajları nelerdir? Hasta, kontrolün kendi elinde olduğunu bildiği için ameliyat sonrası ağrılar ile ilgili daha az endişe duyar. Verilecek olan ağrı kesici miktarı kontrol altında olduğu için aşırı doz alınması engellenmiş olur. Kısa süreli ve düşük dozlarda analjezik verildiği için bağımlılığa neden olmaz. Ağrı kesici için hazırlık yapılması ve hemşirenin gelmesini beklemek ile zaman kaybedilmez. İlacın yutulması ya da kas içine enjekte edilmesi gerekmez. Zaten açık olan damar yolundan yapılır. Ağrı kesicinin kendisi ağrıya neden olmaz. Doktor tarafından belirlenen miktardan fazla ağrı kesici yapılmadığından emin olunabilir. Ağrının dindirilmesi sürekli ve sabit düzeyde olur. Ağrıya neden olabileceği tahmin edilen aktivitelerden önce düğmeye basılarak bu aktiviteler kolaylaştırılabilir. Örneğin, ayağa kalkmadan 10 dakika önce düğmeye basıldığında ayağa kalkmak çok daha kolay olmaktadır. Hasta, ağrı duymadığı için rahatça dolaşabilmekte ve ameliyat sonrası ortaya çıkabilecek komplikasyon riskini azaltmaktadır. Bağırsak hareketleri kısa sürede geri döndüğünden ağızdan beslenme çabuklaşmaktadır. PCA’nın dezavantajları nelerdir? Geleneksel ağrı kesici uygulamalarına göre en önemli dezavantajı getirdiği ek maliyettir. Bunun yanı sıra kullanılan ilacın türüne göre bazı hastalarda uyku hali, bulantı, kusma ve kaşıntıya neden olabilir. Ancak bu yan etkilerin görülme sıklığı geleneksel ağrı kesici uygulamalarındakinden daha yüksek değildir. PCA’nın başka kullanım alanları da var mıdır? Ağrısız doğum sırasında ya da epidural anestezi ile yapılan ameliyatlardan sonra epidural katetere bağlanarak buradan ilaç verilmesi sağlanabilir. Böylece ağrısız doğum sırasında anne adayı rahim kasılmalarının neden olduğu ağrıları kendisi kontrol edebilir. PCA her yerde uygulanabilir mi? PCA uygulamaları ek maliyet getirdiğinden her hastanede rutin olarak uygulanmaz. Ağrı pompası takılan her hastanın kontrol ve takip edebilmesi gereklidir. Bu sayfa Mesa Hastanesi tarafından hazırlanmıştır. / www.mesahastanesi.com.tr 292 99 00 21