Katalog

Cumhuriyet CumhuriyelAnkaıa 293/12 Şubat 2010 nkaf ETICI ÅKKINI RIYO I Küreselleşme, Tüketim Kültürü Çocu İ Turhan ÇAKAR Tüketici Hakları Derneği Genel Başkanı okuluslu emperyalist şirketlerin, ülkemiz de içinde olmak üzere gelişmekte olan ya da geri bıraktınlmış ülkelerin üretimlerı ve tüketimleri üzerinde egemenlik kurarak sömürü, talan, marka bağımlığı ve tutsaklığı, yerli üretimin baltalanması ve çevre kirliliği yarattıkları bilinmektedir. Bu yazımızda, daha çok, küreselleşmenin aktörleri olan sözü edilen şirketlerin tüketim kültürü üzerindeki etkileriyle gençlerin ve çocukların tüketim eğilimlerini nasıl etkilediklerine genel olarak değinilecektir. ı "P' if.. fI'ekellerin gîözünde reklamlar ılaç, tuketıcı er hamam bocegı Reklamları “mal” değil, “imaj” ve “marka” pazarlamasına yönelik yapmaktadırlar. Bunu yaparken de söz konusu markaları tüketicilere, topluma “vazgeçilmez, olmazsa olmaz, var olma yaşama nedeni, yaşamanın anlamı tadı” olarak sunmaktadırlar. Markalarla, yaratılan imajlarla duygusal bağ oluşturulmaya, kurulmaya çalışılmaktadır. Yeni nesil şirketler, kendilerini ürün üreticileri değil “anlam simsarları” olarak görmektedirler. Eski modelde pazarlama tamamen bir satmaktı, ancak küreselleşme denilen bu dönemde ise, ürün daima gerçek ürünün yani markanın arkasında yer almaktadır. Küresel tekeller markalarını totemleştirmeye ve putlaştırmaya çalışmaktadırlar. HK, AJ * ın ,4 r Yerli değerler yok edilmektedir Küresel tekellerin, toplumların ve tüketicilerin tüketim eğilimlerini etkileınek için kullandıklan en etkili araç reklamlardır. Reklamlarla her yaştan tüketiciler etki altına alınmak istenmekle birlikte, gençlere ve çocuklara yönelik reklamların daha ağır bas Tekellerin reklamcılarına göre, rek lamlar ilaç gibidir, bağışıklık kazandınr. Örneğin, Omnicom Group kıdemli reklam yöneticisi David Lubars; “tíiketiciler hamamböcekleri gibidir; ilaçlarsınız, ilaçlarsınız ve bir süre sonra bağışıklık kazanırlar” demiştir. ve Bunların gözünde tüketici hakları, sağlıkgüvenlik, çevre kirliliği ikinci, hatta üçüncü plandadır. Küresel markaların yarattığı ve yaratacağı toplumsal zararlar, çevresel tahribatlar, toplumsal yozlaşma gündeme pek taşınmıyor, tartışılmıyor, sorgulanınıyor, kabulleniliyor, iyi bir şey olduğu düşünülüyor. Küresel şirketler, toplumun ve tüketicilerin gerçek ihtiyaçlarını değil, kendi çıkarlannı ve kârlarını ön plana alarak üretimi ve tüketimi yönlendirmekte ve belirlemektedirler. Topluma ve tüketicilere kendi çıkarları doğrultusunda bir yaşam tarzı, bir tüketim tarzı, bir değerler bütünü, bir tavır, bir görünüm, bir düşünce empoze etmektedirler. Ancak, milyarlarca tüketici bunun farkında değildir. Milyarlarca tüketici marka taşıyan bedava, canlı reklam panosu gibi kullamlmaktadır. Bununla birlikte görsel, yazılı ve işitsel kitle iletişim araçlarının yanı sıra binalar, duvarlar, mağazalar, bulvarlar, caddeler, sokaklar, hemen hemen tüm çevremiz reklam a?şlerınin, panolannın, tabelalarının işgali altındadır. tığı görülmektedir. Özellikle de gençler çocuklar reklamların en önemli araçlan ve hede?eridirler. Reklamlarla bilinç bulanıklığı yaratılmaktadır. Küresel tekeller, reklamlarla bilimsellik kisvesi altında bilimi çarpıtarak kendi yararlarına kullanmaktadırlar. Bu amaçla bazı bilim insanlarını ve ülke yöneticilerini de kullanmakta ve yönlendirmektedirler. Aynı amaç doğrultusunda birtakım yerli ?rmalarla işbirliği yapmaktadırlar. Yerli ve geleneksel tüketim alışkanlıklan yok edilmeye, bunun yerıne ise kendi çıkarlarına uygun tüketim alışkanlıkları kazandırılmaya ve yerleştirılmeye çalışılmaktadır. Daha da ileri gidilerek yerli üretim, yerli ürünler yok edilmeye ve yasaklanırıaya çalışılmaktadır. Ahlaki olmayan pazarlama yöntemleri uygulamaktadırlar. Dünyanın üretimini ve tüketimini etkilemek, yönlendirınek, biçimlendirrnek ve egemenlikleri altına alabilmek için her yolu denemektedirler. Küre KÜRESEL tekeller müziksinema gibi rarına çe olan yerli değerler gibi anlayışları yok ulusal engelleri geçen yılın modası gibi sil ları anlatılmak istenmektedir. şitli sanatsal etkinlikleri, çeşitli toplumsal veedilerek, bunun yerine küresel şirketlerin ve kip atmak istemektedirler. "No Logo" kitabında da belirtildiği gibi, sosyal al<tiviteleri, sporu, bilimsel etkinlikleri, marka sahiplerinin istediği gibi davranma Çinli bir girişimci kapitalist, "Anne, "çocukları ele geçir, bu şekilde bütün aile kredi kartlarını bir araç olarak kullanmak alışkanlığını yerleştirme anlayışı egemen kıbaba, iki büyükannneve iki büyükbaba ve gelecekteki pazar senin olsun" anlatadırlar. Küresel tekeller, tüm bu etkinliklelınmaya çalışılmaktadır. yışına uygun olarak çocuklar reklam bombir çocuk için para harcadığında, buriyle bir küresel gençlikyaratmak istemekBir araştırmaya göre, yetişkinler gele nun doğru pazar olduğunu bilmek için dahi bardımanına tutulmaktadır. Ancak, bunun tedirler.Yaratılmak istenilen küresel gençli neksel alışkanlıklar ve yaşam biçimlerini olmak gerekmez”demiştir. Burada, çocuk çocuklar ve gençler üzerindeki olumsuz etğin ülkeyararı, bilimsel düşünme, halkın yadevam ettirirken, küresel gençler bu sıkıcı ların yetişkinler üzerinde nasıl etkili olduk kileri hiç dikkate alınmamaktadır. Tüketici Hakları Derneği İ TEL: 425 15 29 417 93 34 419 37 74 İ thd@tuketicihakIari.or .tr wwinntuketicihaklari.0rg.1:r 11 el Gençlik Yaratılı or