Katalog

Cumhuriyet Ankara 267/14 Ağustos 2009 TohumveGıdaEmperyalizmi(4) ? Turhan ÇAKAR Tüketici Hakları Derneği Genel Başkanı onu ile ilgili önceki yazılarımızda emperyalist tarım ve gıda tekellerinin istekleri doğrultusunda IMF, Dünya Bankası, Dünya Ticaret Örgütü gibi emperyalist kuruluşlar aracılığıyla, yerel hükümetler üzerinde baskı kurularak ya da onlarla işbirliği yapılarak Yeşil Devrim ve GD teknoloji aracılığıyla genel anlamda yerel tarımsal uygulamaların zayıflatılıp yok edilmeye, yerel tarım ve gıda üzerinde egemenlik kurulmaya çalışıldığına değinmiştik. Bu yazımızda tek tek ülke örnekleri verilerek genetik yapısı değiştirilmiş tohum ekimi yapılan ya da buna zorlanan ülkelerin nelerle karşılaştıkları anlatılacaktır. Türkiye’ye ilişkin durum daha sonra tek bir yazıda ele alınacaktır. Aşağıda, örneği verilen ülkelere ilişkin bilgiler “Gıda Hareketi” adlı oluşumun yapmış olduğu çalışma ve T.Ü. Gıda Mühendisliği Bölümü’nden Neşe Yılmaz ile GDO’ya Hayır Platformu ve aynı zamanda Ekoloji Kolektifi Yürütme Kurulu üyesi olan Arca Atay’ın çalışmalarından aynen aktarılmıştır. K Arjantin örneği Arjantin’de 1989’da devlet başkanı olan ABD destekli Carlos Menem’in ekonomik programı Rockefeller ailesi tarafından ABD’de yazıldı ve böylece korumacı piyasanın yerini ithalat rejimi aldı. Arjantin’in borçlarını kapatması için tek çare ise GD soya fasülyesi yetiştirmekti. 1991’de 569 tarla GD mısır, ayçiçeği, pamuk, buğday ve özellikle soya ekimine ayrıldı. 1996’da Monsanto Arjantin’de Roundup Ready (RR) soya fasülyesi tohumlarının dağıtım lisansını aldı. Ve her şey böyle başladı. GD soya daha az insan gücü gerektiriyordu. Çoğu çiftçi topraklarını terk etmek zorunda kaldı. 2004’e gelindiğinde artık 14 milyon hektar GD soya ekiliydi. Arjantin’in tarımsal çeşitliliği de yok olmuş; 10 yıldan kısa bir sürede mısır, buğday ekili alanlar soya tarlalarına dönüşmüştü. Arjantili bilim adamı Walter Pengue “Bu yolda gi dersek 50 yıl sonra hiçbir şey yetiştiremeyeceğiz” diyordu. Tohum saklama geleneği sona erdirilen çiftçiler, her yıl Monsanto’dan yeni tohum alırken satıştan da kâr payı ya da vergi ödüyorlardı. Soya dışında kendi gıdasını yetiştiremez durumda kalan Arjantin 2002’deki ekonomik krize de savunmasız yakalandı. Açlık başladı. Ayaklanmalarından korkan hükümet, Monsanto ve soya kullanan ünlü markalar bedava yiyecek dağıtmaya başladı. Arjantinliler artık taze meyve, et, süt yumurtadan oluşan beslenme biçimlerini soyaya teslim etmişti. Hükümet, soyadan alınan proteinin etin yerine geçebileceği yönünde propagandaya başladı. Fakat araştırmalar soya sütüyle beslenen bebeklerin daha alerjik olduğunu saptadı. Hatta Rus Bilimler Akdemisi’nden Dr. Irina Ermakova GD soyayla beslenen dişi ve erkeklerden doğan bebek farelerin üç hafta içinde öldüğünü söylüyordu. Arjantinlilere söylenmeyen başka bir gerçek de tek yönlü beslenme biçimi olduğunda soyanın kansere varan zararları olduğuydu. Bölgedeki hayvanlar ölüyor, insanlarda da tiroit, solunum sistemi bozuklukları, akciğer ödemleri, deri hastalıkları gelişiyordu. Hatta hormon bozuklukları yüzünden bazı kız çocukları üç yaşında regl olmaya başladı. Soya tarlalarının yakınında yaşayanlar her gübrelemeden sonra şiddetli migren, göz yaşarması, mide bulantısı, eklem ağrıları yaşıyordu. Havadan yapılan ilaçlama yüzünden Arjantin’de Monsanto soyası dışında başka bir şey yetişmez oldu. “Le Monde Selon Monsanto” (Monsanto’ya Göre Dünya) isimli belgeseli ve kitabı şu sıralar Fransa’da en çok okunanlar listesinde birinci sırada olan MarieMonique Robin’in Arjantin’in Pampa bölgesiyle ilgili gözlemleri de tabloyu netleştiriyor. Mısır, buğday, hintdarısı, yağlı tohumlar, ayçiçeği, yer fıstığı, soya, sebze ve meyve yetiştirilen bu bölge, nüfusunun 10 katına yetecek kadar üretim yapıyor ve ihraç ediyordu. Ta ki GD soyayla tanışana kadar... Arjantin’de GD soya ekili alanlar 2000’de 8,3 milyon hektardan 2001’de 9,8’e, 2002’de 11,6’ya, 2007’de 16 milyon hektara ulaştı. Ekili alanlar artarken çiftçilerin sayısı da yüzde 30 azaldı. 1991–2001 arası kapısına kilit vuran çiftçi sayısı 150 bin iken, bunun 103 bini GD soyadan sonra tarlalarını terk etti. Kaliteli et ve sütleriyle ünlü Arjantin’de süt üretimi 1996’dan 2002’ye kadar yüzde 27 düşünce ilk kez Uruguay’dan süt ithal edildi. Pirinç üretimi yüzde 44, mısır yüzde 26, ayçiçeği yüzde 34, domuz eti üretimi yüzde 36 düşmüş, fiyatlar artmıştı. 2003’te unun fiyatı yüzde 162, mercimeğin yüzde 272, pirincinki yüzde 130 arttı. bir kez uygulamak yeterlidir diyorlarsa da araştırma sonuçları toplam uygulama adet ve miktarının arttığını göstermektedir. ABD’den örnek verilecek olunursa glifosfat kullanımı 1995’te 2,850 tondan 2000 yılında 18,960 tona çıkmıştır. Arjantin’de 2004 üretim sezonunda kullanılan Roundup miktarı tahmini 160 milyon litredir. Brezilya’da transgenik soyanın yıllar itibarıyla ortalama veriminin 230 kilogramdan 260 kilogram/dekara yükseldiği ama konvansiyonel çeşitlerden yüzde 6 daha az verime sahip olduğu tesbit edilmiştir. Pleiotropik etki denilen yani yüksek sıcaklık nedeniyle sapların çatladığı ve su stresinin görüldüğü dönemlerde transgenik soyada konvansiyonele göre yüzde 25’e yakın ürün kayıpları görülmüştür. Aşırı kuraklık yaşanan 2004/2005 sezonunda Rio Grande do Sul bölgesinde transgenik soyada yüzde 72 ürün kaybı olmuş ve bu da ihracatta tahmini rakamla yüzde 95’lik bir azalmaya yol açmıştır. Meksika’da GDO kirliliği Meksika’nın mısır ithal edilmeyen Oaxaca eyaletinde 150 çeşit mısır tamamen organik yetişiyordu. Fakat güçlü komşularının “serbest” ticaret anlaşmalarına direnemeyen Meksika, ABD’den mısır ithal etmeye başladı. 19942002 arasında Meksika mısırının fiyatı yüzde 44 düştü; küçük çiftçiler de topraklarını terk etti. 2001’de Meksika Çevre Bakanlığı’nın yaptığı araştırmaya göre, 22 bölgenin 13’ünde yetişen yerel mısır çeşitlerinde yüzde 310 oranında GDO bulaşması saptandı. 29 Kasım 2001’de Nature Dergisi’nde yayımlanan, David Quist ve Ignacio Chapela imzalı bir makaleye göre yerel “Crillo” mısırı artık saf değildi. Oysa Meksika’da, M.Ö. 5000 yılından beri ekilen, Maya ve Aztek kültürünün temeli olan mısır çeşitliliğini korumak için 1998’de, GD mısırlar üzerine bir moratoryum verilmişti. Hindistan’da çiftçi intiharı Hint tarımı, Dünya Bankası ve IMF reçeteleriyle DTÖ’nün çarkına sokuldu ve Hindistan’ın tohum sektörü Dünya Bankası’nın yapısal reformlarıyla dev şirketlere açıldı. Artık çiftçilerin hangi ürünleri yetiştireceğine onlar karar veriyorlar. Ülkenin GDO’lu pamuk yetiştirilen bölgelerinde, ipoteğini ödeyemeyen ve toprağını kaybedenlerin intiharları salgın boyutuna ulaştı. 19972007 arasında intihar eden çiftçilerin sayısı İçişleri Bakanlığı verilerine göre 182 bin 936. 2008 rakamları 16 bin olarak tahmin ediliyor. 2009’da ise hayatına son veren çiftçi sayısı 2000’i geçti. Sadece geçen ay (Haziran 2009) Chattisgarh eyaletinde 1500 çiftçi intihar etti. Üstelik bu kayıtlar kesin olmaktan uzak. Zira kadınlar gibi “çiftçi” tanımının dışında tutulanlar da kayıtlara geçmiyor. Brezilya’da verim düştü Brezilya’da kullanılan pestisitlerin 1/4’ü (50.000 ton) soya tarımında kullanılmaktadır. Pestisit kullanımı her yıl yüzde 22 artmaktadır. Her ne kadar biyoteknoloji şirketleri yıl içindeki ot mücadelesinde Roundup herbisitini sadece Zorla ‘acil açlık yardımı’ İngiltere Başbakanı’nın bilim danışmanı Prof. David King ABD hükümetinin GDO teknolojisini Afrika’ya yayma çabasını “kitlesel insan deneyi” şeklinde tanımlayarak kınadı. Ekim 2002’de Guardian’da çıkan bir makalede, ABD’nin acil açlık yardımı adı altında, Güney Afrika’nın altı ülkesine stok fazlası GD mısır göndereceğini açıkladı. Mısır, Zambiya, Malawi ve Zimbabwe’nin ana gıdasıydı. Riski göze almayıp reddettiler. Ama reddedemeyenler de vardı. Açlıktan insanları ölen Afrikalı ülkelerin (Zambia) yöneticileri bile ABD’nin genetiği değiştirilmiş ürünlerden oluşan gıda yardımlarına itiraz etmişler, “normal gıda” talebinde ısrar etmişlerdir. Ancak ABD’li yetkililerden aldıkları yanıt açık ve sert olmuştur: “Dilencilerin seçme hakkı olamaz!” (ÖLÇÜ, 2005). T ük e t i c i H a k l a r ı D e r n e ğ i / TE L: 4 2 5 1 5 2 9 4 1 7 9 3 3 4 4 1 9 3 7 7 4 / t h d@ t u k e t i c i h a k l a r i . o r g. t r w w w . t uk e t i c i h a k l a r i . or g. t r 11