Katalog

Cumhuriyet Ankara 279/6 Kasım 2009 G Diğer Hipertiroidi (Tiroid Hormonu Fazla Salgılanma Durumları) Nedenleri ÖNCE SAĞLIK DR.ŞEN ILGIN Endokrinoloji,MetabolizmaveİçHastalıklarıUzmanı email: silgin@mesa.com.tr TiroidBeziHastalıkları(6) Tıp dilinde toksik adenom/aktif nodül veya nodüller şeklinde adlandırılan bu nodüllere SICAK NODÜL de denir. Normalde sintigrafide tiroid bezi kelebek şeklinde (Resim 3) görülmesi gerekirken, bu kendi kendine kontrolsüz ve fazla çalışan nodül ya da nodüller, nodül dışındaki tiroid dokusunun çalışmasını engeller veya çok baskılarlar. Bu nedenle sintigrafide, o nodül ya da nodüllerden başka tiroid dokusu yokmuş gibi görünür. Resim 3 eçtiğimiz iki hafta da Hipertiroidinin en sık nedeni olan Graves Hastalığı ve tedavisini anlatmıştım. Bu hafta diğer nedenler üzerinde duracağım: I Sintigrafik olarak sıcak olan nodüllerin fazla hormon salgılaması I Tiroid Bezi İltihabı Hastalıkları (Tiroiditler) I Aşırı iyot alımı I Tiroid Hormonu ilaçlarının fazla miktarda alınması I Bir tip tiroid kanserinin (tiroid folliküler Ca) metastaz (akciğer ve kemiğe sıçrama) yapması nedeniyle fazla tiroid hormonu salgılanması (nadir görülür) I Sintigrafik olarak sıcak olan nodüllerin fazla hormon salgılaması Nodüller, tiroid bezi içinde oluşan yuvarlak veya oval şekilli muayene veya ultrason ile çevre dokudan kesin sınırla ayrılan topakyumruşeklinde oluşumlardır. İçinde nodül bulunan guatr da nodüler guatr olarak adlandırılmaktadır. Tiroidde bulunan bir nodülün, bir kanser riski taşıyıp taşımadığı açısından, bir de çalışma düzeni yönünden yani fazla hormon salgılayıp salgılamadığının belirlenmesi çok önemlidir. Tiroid bezindeki nodüllerden biri veya birden fazlası, fazla hormon salgılıyor olabilir. Bu fazla hormon salgılayan nodül veya nodüller bir nükleer tıp tetkiki olan tiroid sintigrafisi ile maddeyi yoğun tutan koyu renk yuvarlaklar halinde görülürler. (Resim 12) yı bir süre rahatlatmak için radyoaktif iyot tedavisi öncesi verilebilir. Bunun dışında ilaç tedavisi verilmez. Büyük nodüllerde (4 santimetreden büyük) ve nefes borusuyemek borusu gibi çevre organlara ciddi bası belirti ve bulguları olan vakalarda ameliyat tercih edilmelidir (Resim 5). Resim 4 atımlar) tedavisinde kullanılan “Amiodarone” etken maddeli ilaçlar, yüksek oranda iyot içeren multivitamin preparatları böyle bir tabloya neden olabilir. Genellikle bu kişilerde hipertiroidiye yatkınlık vardır, ancak düşük iyot alımı nedeniyle hipertiroidi gelişmiyordur, yüksek doz iyot alımı ile olay aşikâr hale gelir. Yoğun iyotla karşılaşınca ya Graves Hastalığı gibi bir tablo ortaya çıkar ya da otonom (kendi kendine kontrolsüz çalışan) nodüllerin aktivasyon kazanması sonucu fazla tiroid hormonu salgılanma durumu oluşur. Ayrıca, koroner anjiografi, tomografi ve bazı böbrek filmi çekimleri sırasında damardan verilen kontrast maddelerin yoğun iyot içerdiği unutulmamalıdır ve bu gibi durumlarda gereken önlem alınmalıdır. Amiodarone ilacını kullanan hastaların yüzde 1520’sinde hiper ve hipotiroidi gelişir. Bu nedenle ilaca başlamadan önce tiroid fonksiyon testleri mutlaka yapılmalı ve testler 6 ayda bir tekrarlanmalıdır. Aşırı iyotun vücuttan ayrılması kolay değildir Sıcak Nodüllerin tedavisinde ağızdan alınan antitiroid ilaçlar kullanılmaz Tek nodülden fazla tiroid hormonu salınımı yani toksik adenom, 30’lu40’lı yaşlarda daha sık görülürken, birden fazla nodülden, fazla tiroid hormonu salınımı durumu (Toksik multinodüler guatr) ise, 50’li yaşlardan sonra görülür. Kadınlarda birkaç katı daha sıktır. Bu hastalarda, Graves Hastalığı’ndaki gibi gözlerde irileşme, ileriye doğru itilme görülmez. Çarpıntı, kalp ritmi değişiklikleri, kan basıncı yükselmesi gibi daha çok kalp damar hastalıklarına dair şikâyetler ön plandadır. Laboratuvar tetkiklerinden TSH genellikle alt sınırın da daha altında çok baskılı diye tabir ettiğimiz değerlerdedir. sT3 ve sT4 düzeyleri normal veya yüksek olabilir. Sıcak nodül (Toksik adenom) 2.53 santimetre çapa ulaştıktan sonra hormon salgılama özelliği daha da artar. Bu hastalarda tedavide Graves Hastalığı’nda olduğu gibi Propiltiyourasil veya Metimazol gibi anti tiroid ilaç tedavisinin bazı özel durumlar dışında yeri yoktur. Radyoaktif iyot tedavisi (Resim 4) veya ameliyat yapılır. Hastalara antitiroid tedavi, operasyona hazırlanırken belli bir süre tiroid hormonlarını normale döndürmek için, bazen de yaşı ileri hastalarda taşıkardi (kalp hızının normalin üzerinde olması), ritm bozukluğu gibi kalp şikâyetleri ön plandaysa hastaAşırı iyot alımına bağlı fazla tiroid hormonu salgılanmasında tedavi uzundur ve geç cevap verir. Aşırı alınan iyot kaynağının kesilmesinden sonra tiroidde biriken iyotun vücuttan ayrılması kolay olmaz, bu süreç ayları alabilir. Tedavide yüksek dozda antitiroid ilaçlar ve 11.5 ay kadar süreyle de kortizonlu ilaç kullanılmalıdır. Bazen eczanelerde özel olarak hazırlanan potasyum perklorat tabletleri de tedaviye eklenebilir. İdrar iyotunun takibi ve düzeylerinin düştüğünün gözlemlenmesi tedavinin hangi aşamasında olduğumuz hakkında bilgi verir. Resim 5 Tiroid Bezi İltihabı Hastalıkları (Tiroiditler) Bu konu içinde virüslerin neden olduğu çok ağrılı subakut tiroidit ve ağrısız doğum sonrası tiroidit 2 ve 3 nolu yazılarımızda ayrıntılı anlatıldığı için tekrar edilmeyecektir. Her ikisi de, geçici tiroid hormonu fazla salgılanma durumlarına örnektir. Tiroid Hormonu ilaçlarının fazla miktarda alınması Tiroid Hormonu ilaçları genellikle hipotiroidisi (tiroid bezinin az çalışma durumu) olan hastalarda bazen yanlışlıkla, bazen de tiroid sorunu olmayan kişiler tarafından zayıflamak amacıyla hekime danışmadan fazla miktarda kullanılmış olabilir. Hastaların şikâyetleri Graves Hastalığı’ndaki gibidir. TSH’nin çok düşük, sT3 ve sT4’ün de yüksekliğiyle teşhis konur. Hipotiroid hastalarda ilaç dozu ayarlanmalı, diğer grupta da ilacın fazla alınmasına bağlı yan etkiler konusunda kişiler uyarılmalı ve sağlıklı zayıflama yöntemleri hakkında bilgi verilmelidir. Haftaya: Hipotiroidi (tiroid hormonunun az salgılanma veya hiç salgılanmama durumu) nedir? Nedenleri ve tedavisi. Resim 1 Fazla iyot alımına dikkat! Ülkemiz gibi guatr sıklığı yüksek olan bölgelerde yaşayan, iyot eksikliğine bağlı guatrı olan bireylerde fazla miktarda iyotla karşılaştıkları zaman aşırı iyot alımına bağlı tirotoksikoz gelişir. Yoğun iyot içerikleri nedeniyle bazı öksürük şurupları, kalpte ciddi ritim bozukluğu (düzensiz I Aşırı iyot alımı: Resim 2 Bu sayfa Mesa Hastanesi tarafından hazırlanmıştır. / www.mesahastanesi.com.tr 292 99 00 21