Katalog
                    Yayınlar
                
                - Anneler Günü
 - Atatürk Kitapları
 - Babalar Günü
 - Bilgisayar
 - Bilim Teknik
 - Cumhuriyet
 - Cumhuriyet 19 Mayıs
 - Cumhuriyet 23 Nisan
 - Cumhuriyet Akademi
 - Cumhuriyet Akdeniz
 - Cumhuriyet Alışveriş
 - Cumhuriyet Almanya
 - Cumhuriyet Anadolu
 - Cumhuriyet Ankara
 - Cumhuriyet Büyük Taaruz
 - Cumhuriyet Cumartesi
 - Cumhuriyet Çevre
 - Cumhuriyet Ege
 - Cumhuriyet Eğitim
 - Cumhuriyet Emlak
 - Cumhuriyet Enerji
 - Cumhuriyet Festival
 - Cumhuriyet Gezi
 - Cumhuriyet Gurme
 - Cumhuriyet Haftasonu
 - Cumhuriyet İzmir
 - Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
 - Cumhuriyet Marmara
 - Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
 - Cumhuriyet Oto
 - Cumhuriyet Özel Ekler
 - Cumhuriyet Pazar
 - Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
 - Cumhuriyet Sokak
 - Cumhuriyet Spor
 - Cumhuriyet Strateji
 - Cumhuriyet Tarım
 - Cumhuriyet Yılbaşı
 - Çerçeve Eki
 - Çocuk Kitap
 - Dergi Eki
 - Ekonomi Eki
 - Eskişehir
 - Evleniyoruz
 - Güney Dogu
 - Kitap Eki
 - Özel Ekler
 - Özel Okullar
 - Sevgililer Günü
 - Siyaset Eki
 - Sürdürülebilir yaşam
 - Turizm Eki
 - Yerel Yönetimler
 
                        Yıllar
                    
                    
                
                    Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
                    Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
                    Sayfayı Satın Almak İstiyorum
                
            
                5 OCAK 2025
6
Bu yıla damga vuracak sanat akımlarını sizin için derledik
Tuvalde 
öncü kadın
BALA 
GÜRCAN Türk 
MADRA
Sanattan kadınının 
sanatla 
buluşmasına 
Farkındalık, teknoloji ve 
önayak olan 
kavramların bulanıklaşması 
yaşamın her alanını olduğu gibi 
devrimci 
güncel 
yaşamın yansıması olan sanatı da 
bir isim: 
etkiliyor. Artık bir tablonun önünde 
durup yaratıcının verdiği mesajı 
Mihri Müşfik 
anlamaya çalışan sanat izleyicisinin 
Hanım.
yerini katılımcı, eserle etkileşime 
giren ve soru sormaktan çekinmeyen 
anat kurulmasına 
yaklaşımlar
yeni bir sanat katılımcısı biçimi 
tarihine öncülük etmesiydi. 
alıyor. Doğal olarak eser üretimi 
yön veren Bu okul, kadınların 
de değişkenlik gösteriyor. 2025 
isimler güzel sanatlar 
finans merkezine buğday tarlası kurarak etkileşimlerine yanıt veren dinamik eserler 
bu çerçevede ekoloji, teknoloji ve 
S sırf eğitimi alabilmesi 
yaptığı ve bu yıl Art Basel Miami’de yaratmasına olanak sağlayacak.
disiplinler arası yaklaşımın öne eserleriyle değil 
için bir ilkti ve 
yeniden canlandırdığı “Wheatfield - A Refik Anadol’un büyük veri setlerinden 
mücadelesiyle 
çıktığı bir sanat yılı olacak. Mihri Hanım 
Confrontation”, kent ve doğa arasındaki oluşturduğu etkileyici veri heykelleri, bu 
de anılır. Mihri 
burada hem 
çatışmayı vurgulayan bir eser olarak gündeme yenilikçi uygulamalara güçlü bir örnek. 
GÜVEN 
Müşfik Hanım, 
öğretmen hem de 
üresel sanat dünyası, radikal bir geldi.
Mario Klingemann’ın sinir ağları, kod 
BAYKAN
bu isimlerdendir. 
yönetici olarak 
dönüşümün eşiğinde. 2024’ün İstanbul Modern’deki sergisi ile dikkat 
ve algoritmalarla ürettiği soyut eserler ve 
O, yalnızca Türk 
görev aldı.
ekonomik dalgalanmaları ve çeken Olafur Eliasson, yenilenebilir enerji 
Sougwen Chung’un yapay zekâ destekli 
resim sanatının ilk kadın 
Mihri Hanım, yalnızca bir 
durgun piyasanın ardından, kaynakları ve sürdürülebilir gereçlerle 
robotları içeren çalışmaları, insan ve makine 
ressamlarından biri değil, 
ressam değil, aynı zamanda 
K 2025’te sanat dünyasını oluşturduğu eserlerinde, insan-çevre ilişkisine 
işbirliğini vurguluyor. Bu tür eserler, hem 
aynı zamanda sanat ve 
bir eğitimci ve öncüydü. 
heyecan verici gelişmeler bekliyor. Sanat dikkat çeken güçlü iletiler gönderiyor. İngiliz 
teknolojiye aşina olan genç nesillerin ilgisini 
toplum arasında köprü kuran 
kurumlarının ortak öngörüsüne göre, yapay sanatçı John Sabraw’ın toksik atıklardan Onun cesareti ve yenilikçi 
çekiyor hem de sanatçılara yeni ifade 
bir öncüdür. Mihri Hanım, 
zekâ teknolojilerinin yaratıcı süreçlere elde ettiği pigmentlerle yarattığı canlı renkli yöntemleri, Fahrünnisa 
biçimlerini keşfetme fırsatı sunuyor.
fırçasını yalnızca resim 
entegrasyonu, sürdürülebilirlik odaklı sanat tablolar, çevre sorunlarını sanat üzerinden ele Zeyd, Güzin Duran ve 
yapmak için değil kadınların 
uygulamaları ve disiplinlerarası yaklaşımlar alıyor. Aliye Berger gibi kadın 
özgürlüğünü savunmak için 
bu yılın en dikkat çekici eğilimleri arasında. Bu akım yalnızca bireysel sanatçıların sanatçıların yetişmesine 
de kullanan bir sanatçıydı. 
Bu dönüşüm yalnızca sanatsal üretimi çalışmalarında değil tasarım ve mimarlık 
katkı sağladı.
Osmanlı’nın son döneminde 
değil izleyicinin sanatla kurduğu ilişkiyi de projelerinde de karşılık buluyor. Danimarkalı 
başlayan sanatsal yolculuğu, CESUR VE YENILIKÇI 
temelden değiştirmeye hazırlanıyor. mimarlık firması BIG’in sürdürülebilir ve 
Cumhuriyetin modernleşme 
Mihri Müşfik Hanım’ın 
doğayla uyumlu yapıları, bu dönüşümün 
süreciyle birleşerek eserlerinde, dönemin klasik 
mimari boyutunu gözler önüne seriyor.
uluslararası boyuta ulaştı.
sanat anlayışından sıyrılan, 
YAPAY ZEKÂ VE SANAT: YENI 
1886 yılında İstanbul’da 
çağdaş ve dışavurumcu bir 
HIBRIT SANAT BIÇIMLERI: 
UFUKLAR 
doğan Mihri Hanım, 
üslup görülür. Özellikle 
DISIPLINLERIN BULUŞMASI 
Osmanlı’nın seçkin 
Yapay zekâ portre çalışmalarında 
2025’te sanatsal disiplinler arasındaki 
ailelerinden birine mensuptu. 
teknolojilerinin 
bireylerin ruh hallerini, 
sınırların giderek belirsizleşmesi ile hibrit 
Babası Dr. Mehmet Rasim 
sanat 
duygularını ve ifadelerini 
sanat biçimleri önem kazanacak. Sanatçılar, 
Paşa, Askeri Tıbbiye’nin 
üretimindeki 
ustalıkla yansıttı. Sanatında 
geleneksel teknikleri çağdaş teknolojilerle 
nazırı ve dönemin önde 
kullanımı 
Batı’dan öğrendiği teknikleri 
birleştirerek sınıflandırması zor, yenilikçi 
gelen hekimlerindendi. 
son yıllarda 
Osmanlı estetiğiyle 
ÇEVRE DOSTU SANAT: DOĞAYA 
eserler yaratıyor. Ryoji Ikeda’nın bu yaz 
Bu ayrıcalıklı çevre, 
büyük bir hızla 
harmanladı. Ekspresyonizm 
DÖNÜŞ 
ilk defa Avrupa’da, Brüksel’de sergilediği 
Mihri Hanım’ın eğitimine 
arttı. 2025’te 
ve kübizm gibi akımlardan 
Pandemi 
“Data-Verse” üçlemesi, büyük veri setlerini 
ve sanata olan ilgisinin 
bu yükseliş 
etkilenmiş olsa da bu 
sonrası hızlanan 
ses ve görüntüye dönüştürerek bilim ve 
filizlenmesine olanak tanıdı. 
daha da etkili 
akımları özgün bir şekilde 
dijitalleşmenin 
sanatı ustaca harmanlıyor. Universal Küçük yaşlarda edebiyata, 
uygulamalarla 
yeniden yorumladı. Kadın 
getirdiği stres 
Everything stüdyosunun dijital ve etkileşimli müziğe ve resme merak 
sanat dünyasında 
figürlerine odaklanması, 
ve doğadan 
enstalasyonları ile Çinli sanatçı Cao Fei’nin sardı. Babası, Batı tarzı 
derin bir etki 
onun sanatsal kimliğinin 
uzaklaşma 
sanal gerçeklik üzerinden deneyimlenen bir eğitim almasını teşvik 
yaratacak. 
temel bir unsuruydu. 
duygusu, sanat dünyasında doğaya dönüş 
dijital yapıtları, farklı disiplinlerin bir ederek ona özel öğretmenler 
AI sayesinde 
Kadınların bireyselliğini ve 
temasını öne çıkardı. İklim değişikliği 
araya geldiği yeni ifade biçimlerine örnek tuttu. Ancak Mihri Hanım’ın 
sanatçılar 
gücünü yansıtan eserleri, 
ve çevre kirliliği konusundaki artan 
oluşturuyor. İngiliz tasarımcı Es Devlin, gerçek tutkusu kısa sürede 
daha önce ulaşılamayan estetik ve 
toplumsal normlara meydan 
farkındalık, sanatçıları hem gereç hem de 
netleşti: Resim.
kavramsal noktalara erişerek yaratıcılığın büyük boyutlu enstalasyonlarında sahne 
okuyan bir sanat anlayışını 
tematik anlamda sürdürülebilir yaklaşımlara 
sınırlarını genişletecek. Makine öğrenimi tasarımı, mimari öğeler ve ışık teknolojilerini 
temsil eder. Mihri 
yöneltiyor. Çevresel sanatın öncülerinden 
algoritmalarındaki gelişmeler, sanatçıların birleştirerek izleyicilere sürükleyici 
Hanım, kadınların 
Agnes Denes’in 1982’de Manhattan’ın 
çevresel etkenlere veya izleyici deneyimler sunuyor.
toplumdaki 
görünürlüğünü 
artırmak için sanatı 
bir araç olarak 
kullandı.
Geçmiş ve gelecek nasıl var oluyor?
1927 yılında 
ilişkilendirenlere “Diyelim ki 
Amerika’ya 
Zamana ilişkin sorgulamalar 
güneş durdu, zaman akmaya 
yerleşen Mihri 
çağlar öncesinden beri 
devam etmeyecek mi?” diye itiraz 
Hanım, burada 
eder. Onun merak ettiği hareketin 
felsefenin gündeminde oldu resim dersleri 
ölçülmesine neden olan zamanın ne 
vererek yaşamını 
üşünce tarihinde “Zaman 
olduğudur.
sürdürmeye çalıştı. 
nedir” sorusuyla 
Zamana ilişkin yaptığımız Ancak son yılları 
ilgilenmiş pek çok filozof 
“uzun zaman”, “kısa zaman” yoksulluk içinde 
vardır. Kant, Heidegger, 
geçti. 1954 yılında 
tanımlamalarını da sorunlu bulur 
D Bergson, Husserl ve daha 
ve şöyle der: New York’ta 
niceleri zamanı biliş, varlık, hareket, 
yaşamını yitiren 
“Örneğin 100 yıl öncesine uzun 
oluş gibi kavramlarla anlamaya 
sanatçı kimsesizler 
zaman diyoruz. Kısa bir zaman için 
çalışmışlardır. Fizik biliminde ve 
mezarlığına 
10 gün. Ama olmayan bir şey nasıl 
teknolojide değişen paradigmalarla 
defnedildi. 
uzun ya da kısa olabiliyor?”
filozofların zamana getirdiği 
Yaklaşık 150 eserinin 
Zamana bütünüyle “yoktur” 
İlk resim derslerini 
açıklamalar da çeşitlendi. “Kim sende huzur bulmamı sağlayacak? 
birçoğu kaybolmuş olsa da 
demek insanın kendini zamanda 
dönemin ünlü saray ressamı 
Çağdaş dönemlerden çok önce zamanı 
Seni benim kalbime kim getirecek? 
günümüze ulaşan eserleri 
deneyimlediği gerçeğine ters düşmektedir. Fausto Zonaro’dan aldı. O 
kendine dert edinen isimlerin 
Benim için anlamın ne? Merhamet et ki 
onun sanatsal dehasını ve 
Augustinus’un çözümü bir tür eş zamanlılıktır dönemde Sanayi-i Nefise 
başında Aziz Augustinus 
konuşayım! Ben senin için neyim ki bana seni 
toplumsal mücadelesini 
Mektebi yalnızca erkek 
ve geçmiş, şimdi ve gelecek ancak insan 
gelir. Hepimiz adına 
sevmemi buyuruyorsun? Ben kimim ki seni 
yansıtmaya devam ediyor.
öğrencilere açıktı. Ancak 
bilincinde var olabilmektedir:
konuşuyor gibidir:
sevmezsem, bana kızıyorsun ve beni büyük 
Mihri Hanım, bu engelleri 
“Zaman, geçmiş, şimdi ve gelecek 
“Konuşmalarımız sırasında 
acılara salacağını söyleyip tehdit ediyorsun?”
DEVRIMCI MIRASI
aşmaya kararlıydı. 1903 
diye üçe ayrılır demek aslında pek doğru 
sıkça geçen şu zaman 
354’te Roma İmparatorluğu’nun Kuzeybatı 
Mihri Müşfik Hanım, Türk 
yılında Roma’ya giderek 
değil. Belki şöyle demek daha doğru, 
kelimesinden daha aşina 
Afrika eyaleti Tagaste’de doğan Augustinus, 
resim sanatında bir kadın 
Académie de France’ta 
geçmişte yaşananların şimdiki zamanı, 
olduğumuz, hemencecik 
Pagan bir baba ve Hristiyan bir anneye ait 
olarak sesini duyurmanın 
sanat eğitimi aldı. Buradan 
tanıdığımız başka bir kelime şimdi yaşananların şimdisi ve gelecekte 
iki dünya arasında epeyce gerilim yaşamıştır. 
AYŞE ACAR çok zor olduğu bir dönemde, 
Paris’e geçerek dönemin 
yaşanacakların şimdiki zamanı.”
var mı? Sahiden de hemen 
Manicilerin, Cicero’nun, kuşkucuların, 
toplumsal koşullara meydan 
sanat dünyasının kalbine 
anlıyoruz hem kendimiz Bu üç zamanı insan bilincinde 
Platon ve yeni Platon felsefesinin uzun 
okuyarak hem bir sanatçı 
adım attı. Paris, Mihri 
söylediğimizde anlıyoruz hem bir başkasının temellendiren Augustinus için geçmiş, insan 
süre etkisinde kalan Augustinus’un zamana 
hem de bir devrimci oldu. 
Hanım’ın sanatsal kimliğini 
söylediğini işittiğimizde. Peki o halde zaman 
hafızasında vardır. Hafıza geçmişe yönelik 
yönelik tespitleri öznel deneyime gönderme 
Onun eserleri, yalnızca 
şekillendiren ve dönemin bir 
ne? Hiç kimse bana sormasa biliyorum da biri 
bir şey anımsadığında geçmiş olayların 
yapar ve dolayısıyla “Ben kimim” sorusuna 
birer estetik başarı değil, 
okul oldu.
sorup da ona açıklama yapmam gerektiğinde 
kendilerine değil bu olayların hafızada 
verilecek yanıtı da doğrudan ilgilendirir.
aynı zamanda kadınların 
1913’te İstanbul’a döndü, 
bilmiyorum.” (*)
şimdiki zamanda canlandırılmasına başvurur. 
toplumsal özgürlüğüne 
Maliye Nazırı Cavit Bey’in 
ŞIMDIKI ZAMAN VAR MI?
Augustinus’un bu cümleleri dünyaca ünlü 
Şimdiki zamana ilişkin deneyim doğrudan 
adanmış birer manifesto 
desteğiyle Dârülmuallimat’a 
“Geçmiş artık yoksa, gelecek de henüz 
eseri “İtiraflar”da yer alır. Eser, onun çeşitli 
algıya dayanırken gelecek, şimdiki zamanda 
niteliğindedir. Mihri Müşfik 
(Kız Öğretmen Okulu) resim 
konularda Tanrı’yla yaptığı konuşmaları yoksa, geçmiş ve gelecek nasıl var oluyor” 
yaşanan bir beklentiden ibarettir. 
Hanım, Türk sanat tarihinde 
öğretmeni olarak atandı. 
içeren bir metindir. Felsefe ve teolojide bir diye sorar Augustinus. Şimdiki zamanın 
kadın sanatçıların yolunu 
Ancak en büyük başarısı, 
varlığından da emin olamaz çünkü “şimdi” 
baş yapıt olarak anılan eser aynı zamanda 
açan bir ışık, bir öncü ve bir 
1914 yılında İnas Sanayi-i 
edebi derinliğe sahip bir “tövbe” örneğidir. hep “şimdi” olmuş olsaydı geçmişe akıp 
Kaynakça
ilham kaynağı olarak her 
Nefise Mektebi’nin (Kadınlar 
Augustinus Tanrı’ya büyük bir samimiyetle gitmemiş olurdu. 
* Augustinus, İtiraflar, çeviren: Çiğdem 
zaman hatırlanacaktır.
için Sanayi-i Nefise Mektebi) 
seslenir: Zamanı gök cisimlerinin hareketiyle Dürüşken, Kabalcı Yayınları.
            
    
