Katalog

8 eylül 2024 3 Osmanlı’da Kutsal cemiyet Cumhuriyet Halk Partisi kuruluşundan beri kişilerin değil hukukun sansür üstünlüğünü esas alan ilkeler çerçevesinde programını oluşturmuştu. Bugünlerde sık sık karşılaştığımız sansürcü gelebilen milletvekilleri katılır. Gazi, yaptığı konuşmada A-RMHC’nin zihniyetin kökenlerini Osmanlı’nın farklı Halk Fırkası’na dönüştüğünü bir dönemlerinde bulabiliriz. kez daha vurgular. Katılımcılara tüzük örneği dağıtılır (Hâkimiyet-i ansür terazisi kişilikli ŞaDuman Halıcı Milliye, 8 Ağustos 1923). İkinci günümüzde bilim insanlarının ve sadumankaragozhalici@gmail.com toplantı 9 Ağustos’ta yapılır. 11 gerek yazılı sanatçıların omuzları Ağustos günü açılacak II. TBMM’nin gerek sözlü üzerindedir. aşlığa esin veren Gazi başkan ve başkan vekillikleri için Sbasında Mustafa Kemal Atatürk. Iv. Murat adaylar belirlenir. Mustafa Kemal gerekse internette 16 Eylül 1924 günü IV. Murat tütün ve Paşa oybirliği ile partinin Meclis ortaya çıkıyor, tepki Trabzon’da yaptığı içki yasağı getirmişti. başkan adayı olur. Ardından tüzük çekiyor. En son Bkonuşmada CHP’yi Bu yasaklar taslağını inceleyecek komisyon Instagram’ın ve bir Prof. Dr. “Mukaddes cemiyet” olarak konumuz dışındadır üyeleri belirlenir. Partinin ilk tüzük çocuk oyununun tanımlıyor. Üst Ün fakat bu padişahın komisyonunun on beş üyesi İlyas yasaklanması “Arkadaşlar! Halk Fırkası, ülke ve Dökmen Şair Nef’iye Sami Muş (Muş), Ahmet Ağaoğlu toplumsal gündemi millet her türlü dayanaktan yoksun getirdiği yasak hâlâ (Kars), Recep Peker (Kütahya), meşgul etti. Fakat bu bırakılarak felakete atıldığı uğursuz unutulmamıştır. Yusuf Kemal Tengirşenk (Sinop), durum yeni değildir. Adı resmen kargaşa günlerinde bütün milleti Nef’i her yeni sadramaza, Ali Rıza Bebek (İstanbul), Kâzım sansür olmasa da Osmanlı’da da kadrosu içine alarak dış düşmanları “İşte memleketi düzeltecek Karabekir Paşa (İstanbul), Mehmet açıkça veya örtülü şekilde sansür kovan, iç düşmanları yok eden, halka büyük adam” diye methiyeler “Gazi mustafa kemal Paşa hazretlerinin Hamdi Arpağ (Erzincan), Ahmet vardı. Örtülü sansürün en yaygın özgürlük ve egemenlik sağlayan seçim hakkında beyannameleri”. düzermiş, bu sadrazam da Ferit Tek (Kütahya), Rasih Kaplan şekli vakanüvislerin olayları mukaddes bir cemiyettir” diyor. - Hâkimiyet-i milliye, 9 nisan 1923 selefleri gibi adaletsizlikler, (Antalya), Yusuf Akçura (İstanbul), gerçeğe uygun şekilde kaleme Bugün CHP kurultay çalışmalarını yolsuzluklar yapmaya İsmail Canbulat (İstanbul) Ziya alamamalarıydı. Vezirlerden, “Ben Halk Fırkası adı altında bir sürdürüyor. Yeni bir tüzükle geleceğe başladığında hicveder, yerin Gökalp (Diyarbakır) İhsan Eryavuz özellikle padişahlardan çekinen parti kuracağım dediğim zaman ışık olmak istiyor. Tıpkı 101 yıl dibine batırırmış. Bir gün (Cebelibereket), Ali Çetinkaya vakanüvisler çoğunlukla olayları zannolunmasın ki milletin çeşitli önce olduğu gibi. Ben de bu anlamlı Siyam-ı Kaza adlı bir hiciv (Afyonkarahisar) ve Celâl Bayar onların hoşuna gidecek şekilde sınıflarından bir günde Anadolu ve mecmuası çıkarmış, IV. Murat (İzmir)’dır (Hâkimiyet-i Milliye / yorumluyorlardı. Padişahlar veya iki sınıfın Rumeli Müdafaa-i bu mecmuayı pencere önünde Anadoluda Yenigün, 10 Ağustos vakanüvist olmayanlara da baskı çıkarlarını veya Hukuk Cemiyeti’nin okurken sarayın bahçesindeki uygulamışlardr. refahını sağlamaya 1923). (A-RMHC) ağaca yıldırım düşmüş. Padişah Komisyon üyeleri çalışmalarına dayanan bir gaye Halk Fırkası’na Fatih ve Kanuni da korkup bu duruma Siyam-ı hemen başlar. 12 Ağustos’ta iki ve izleyeceğim ve dönüşümünü ve ilk Fatih, Çandarlı Kara Halil Kaza’nın sebep olduğunu üçüncü madde üzerindeki tartışmalar çeşitli sınıfların tüzüğündeki amacı Paşa’yı nedeni belirsiz şekilde zannetmiş. (Aslında bugün bu heyecanlı geçer (Hâkimiyet-i Milliye, çıkarlarını hatırlatmak istedim. idam ettirince Çandarlı’nın tür tepkileri klasik şartlama 13 Ağustos 1923). Sonraki maddeler düşünmeyeceğim Biliyorsunuz, yakınları matem elbisesi yoluyla açıklıyoruz.) Nef”iyi kimi sözcüklerin düzeltilmesi dışında ve onlarla 4-11 Eylül 1919’da giymişlerdi. Fatih matem huzuruna çağırıp bir daha aynen kabul görür. Tüzük 9 Eylül mücadele yapılan Sivas elbiselerini çıkarmaları, hiciv yazmayacağı konusunda 1923 günü yapılan genel toplantıda edeceğim. Kongresi partinin ilk çıkarmayanların ise ertesi gün yemin ettirmiş. Ancak Nef’i üyelerin onayına sunulur, kabul Böyle bir şey kurultayıdır. Atatürk huzuruna gelmeleri için emir yeminini uzun süre tutamamış, edilir. O gün İzmir’in kurtuluşunun yoktur. Partinin 1927 kurultayında bu gönderdi. Böylece Çandarlı’nın Bayram Paşa’yı hicveden bir şiir da ilk yılıdır ve parti bu anlamlı günü programı bütün gerçeği vurgular. Sivas yakınları korktular, matem yazmış. Sonuçta Bayram Paşa kuruluş tarihi olarak benimser. 11 milletin refah ve Kongresi sırasında Hâkimiyet-i milliye, 7 aralık 1922 tutamadılar. tarafından padişahın da rızasıyla Eylül 1923 günü yapılan toplantıda saadetini sağlamaya oluşan A-RMHC’nin Fatih huzurunda ilmi idam ettirilmiştir. Nef’i sansüre ise genel başkanlık ve yönetim kurulu dayanacaktır.” tek amacı ise emperyalistleri yurttan görüşlerinde fazlaca ısrarcı olan başkaldıran bir şair olarak seçimleri yapılır. TBMM Başkanı 19 Ocak 1923 günü İzmit’te halkla atarak milletin gerçek bağımsızlığını bir düşünürün deli olduğuna cesaretini hayatıyla ödemiştir. Mustafa Kemal Paşa oybirliği ile yaptığı sohbetinde de vurgular bu kazanmaktır (CHP 15. Yıl Kitabı, karar vermiş, tedavisi için de parti başkanı olur. düşüncesini. Partinin sınıf savaşına 1938: 3). abdülhaMit hekimbaşının her gün üzerine Partinin kuruluş dilekçesi ise 23 yol açmayacağını, bütün ulusun 1922 yılı aralık ayına gelindiğinde Sultan Abdülhamit dönemi su döküp sopayla vurmasını Ekim 1923’te İçişleri Bakanlığı’na refah ve mutluluğunu sağlamayı bu amaca ulaşılmıştır. 6 Aralık 1922 jurnalciliğin ve sansürün istemişti. Bu durum birkaç genel başkanı aracılığıyla sunulacak, hedeflediğini belirtir. günü Gazi basına demeç verir. Ertesi Osmanlı’daki doruk noktasıdır. gün devam ettikten sonra Halk Fırkası, 10 Kasım 1924 Program da çok geçmeden vücut gün Hâkimiyet-i Milliye “Mustafa Sultanın kaygılarını betimlemek Konstantinopolis’teki tüm günü adının başına “Cumhuriyet” bulur. 1 Nisan 1923’te TBMM’nin Kemal Paşa hazretleri ‘Halk Fırkası’ için “vehm-i hümayun” kavramı Müslüman âlimler bu durumun sözcüğünü ekleyecek, 1935 seçimleri yenileme kararını almasının namıyla siyasi bir fırka kurma ortaya atılmıştır. devam etmesi halinde kitaplarını kurultayında ise dilde özleşmeye ardından 8 Nisan’da “9 Umde/ niyetindedir” başlığını atar. Bu dönemde basında o At Meydanı’nda yakacakları ve paralel olarak “fırka” sözcüğü İlke”den oluşan seçim beyannamesi, güne kadar görülmemiş bir başkenti terk edecekleri yolunda dört neden “parti” olacak ve Cumhuriyet Halk CHP’nin ilk programı yayımlanır. sansür uygulaması başlamıştı. padişahı tehdit ettiler. Zulüm Gazi, parti kurma niyetinin altında Partisi halkçı kimliğini devrimlerle Gazi, seçimlerden sonra TBMM’deki Sansürcüler rutubetten nem sona erdi. Onurlu bilim insanları yatan dört nedeni bu demecinde yüceltecektir. A-RMHG’nin yani I. Grup’un kapmanın somut örneklerini tarihin her döneminde güçlü vurgular. İşte 1923’te kabul edilen ilk tüzük Halk Fırkası’na dönüştürüleceğini sergilerlermiş. Rivayete göre bir olmuşlardır. u Milli Mücadele’deki başarıyı bu kimliğin yansımasıdır. Genel ilk kez açıklar. Programının ilk iki yazıdaki yağmur yağdı ifadesi Kanuni döneminde ise siyaset, yönetim ve ekonomi esasların ilk maddesi partinin amacını maddesi daha 1919 günü Amasya’da bile sansüre uğrarmış. Güya sansürün iki durumda ortaya alanında da sürdürmek, devrimlerle ortaya koyar. vurgulanan ilkedir. “Egemenlik Sultan Abdülhamit’in burnu çıktığını düşünüyorum. Birincisi tamamlamak. Amaç, Türkiye’yi çağdaş bir devlet kayıtsız ve şartsız milletindir...” 1921 ördek gagasına benziyormuş Kanuni’nin oğlu Şehzade u Yeni düzenlemeleri uzun süreli haline yükseltmektir. Türkiye’de Anayasası da esin verir: TBMM’nin (aslında böyle bir görüntü yoktu) Mustafa’yı hiçbir somut delile bir programa dayandırmak. yasaları egemen kılmaktır. Yasa üzerinde hiçbir güç yoktur. Yani söz yağmur yağınca su birikirmiş, bu dayanmadan suçlayıp öldürtmesi - Böyle bir programı kişisellikten dışında hiçbir gücün üstünlüğü kabul ve karar milletindir. suda ördekler yüzermiş. Ördekler üzerine asker ve halk çok büyük kurtarmak ve vatandaş çoğunluğunun edilmeyecektir. de sultanı hatırlattığı için tepki gösterdi ancak sözel tüzüK çalIşMalarI desteğini sağlamak. Çünkü Parti “milli egemenliğin yağmur yağdı cümlesini gören nitelikteki bu tepki bastırıldı. u Kurulacak partiyi halkçılık Milletvekili adayları dokuz ilkeyi halk tarafından ve halk için icrasına sansürcü hemen bu cümlenin Haberin duyulması üzerine ilkesine oturtmak. kabul ettiklerini belgeleyerek rehberlik etmek” için kurulmuştur. üzerini çizermiş. Abartılı gibi inşaatı devam eden Süleymaniye Aslında son amaç daha Mustafa seçimlere katılır. İlk Meclis’in CHP, “halkçı”dır. Halkçılık ise gözükse de Sultan Abdülhamit Camisi’nin işçileri bir gün iş Kemal’in 13 Eylül 1920’de muhalifleri örgütlü olarak seçimlere herhangi bir sınıfa dayanmamak, döneminde bu türden kaygılı bıraktılar, sonra ikna edildiler, Meclis’e sunduğu ve bir bölümü katılmaz. Mustafa Kemal de doğal hiçbir ayrıcalık iddiasında sansürcü tavırlarına rastlamak ikinci gün devam ettiler. 1921 Anayasası olarak kabul edilen olarak listesinde onlara yer vermez. bulunmamak, yurttaşları yasalar mümkünmüş. (Sanırım bu tarihimizdeki ilk Ağustos başında seçimler neredeyse “halkçılık programı”ndan esin önünde eşit kabul etmektir. Namık Kemal, Tevfik Fikret grevdir.) Şehzade Mustafa’nın tamamlanır. Üç seçim çevresinden 16 alır. Halkçılık o günlerde millet Sözün özü, tüzük taslağının ikinci gibi şairler bu sultan döneminde öldürülmesi üzerine şair milletvekili henüz belirlenmemiştir egemenliğini temsil eden demokrasi maddesinde yer bulduğu gibi CHP baskı görmüşler, uzun süre Taşlıcalı Yahya Bey bir mersiye ama üstünlük Mustafa Kemal’in ile eşanlamda kullanılır; halk yararına bir ihtilal komitesi değil devrim rutubetli zindanlarda kalan yani ağıt yazdı. Bu ağıttan listesindedir. Bu sonuçla ve ilk kez çalışmak olarak düşünülür. Halk ise partisidir. Dün olduğu gibi bugün rahatsız olan Kanuni vezirinden Namık Kemal ise hayatını Türk milletinin tamamını ifade eder. Halk Fırkası adıyla 7 Ağustos 1923 de siyasi savaşımında yasalara şairle görüşmesini, ağzından onu kaybetmiştir. Namık Kemal Nitekim 16-17 Ocak 1923’te İstanbul günü tüzük hazırlama çalışmaları bağlı kalacak ve Türkiye’de bütün suçlayabilecek bir laf almasını padişahlığa karşı değildi. basınının temsilcileriyle yaptığı başlar. O gün Meclis binasında kuvvetlerin üstünde yasa üstünlüğünü istedi. Yahya Bey akıllı bir İslamcıydı, Osmanlı’ya da toplantıda şöyle der Gazi: yapılan toplantıya Ankara’ya kuracak partidir. manevrayla vezire koz vermedi. karşı değildi, tek suçu istibdadı Bu bir şaire uygulanan sansürdü. eleştirmekti. Tek adam onu Yahya Bey şehzadeyle ilgili affetmedi. ikinci bir şiir yazamadı. Sonuç olarak şunu Güvenilir gıda şart Kanuni dönemindeki ikinci söyleyebiliriz: yukarıda sansür şöyleydi: Padişahın belirtilen bazı bilim insanları ve Galeati Yayıncılık da göz yummasıyla Rüstem şairler adaletsizliğe, yolsuzluğa, YENİ Paşa halktan çok miktarda haksızlığa karşı çıkmışlardır, usulsüz vergi topladı. Halk karşılığında baskı görmüşlerdir. sesini duyuramadı. Sadece Anılan şairler dışında Pir Sultan Fuzuli usulsüzlüğe, yolsuzluğa Abdal benzeri Alevi-Bektaşi karşı sesini yükseltti. Onun Türkmen âşıkların da baskı “Selam verdim rüşvet değildir görmüş olmaları söz konusudur. diye almadılar” sözü hâlâ Baskılar bazen sansür bazen zihinlerdedir. de hayatına kastetmek şeklinde ers zilinin çalmasına bir gün kala Galiba toplumun ahlak olmuştur. Metro Türkiye, sağlıklı beslenmenin Dokul başarısındaki rolü, beslenme alışkanlıklardaki değişiklikler, çocuklarda oluşan gıda hassasiyetleri ve Metro Türkiye’nin bu İmtiyaz Sahibi: 8 EYLüL 2024 SAYI: 1796 n Yayın Koordinatörü CUMHURİYET VAKFI adına konularda gerçekleştirdiği çalışmaları masaya dENİz üLKü TEKİN KARGO DAHİL 275 ¨ YERİNE ALEV COŞKUN n Sayfa Tasarım yatırdı. Buna göre güvenilir gıda, alerji gibi gıda Genel Yayın Yönetmeni EMİNE BİLGET hassasiyetleri ve alternatii bfl eslenme konularının MİNE EsEN ¨ n Reklam Genel Müdürü 200 Sorumlu Müdür ciddiyetle ele alınması hem çocukların hem de pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr EsRA BOzOK AsLAN YILdIz eğitim kurumlarının başarısını yükseltiyor. Metro +90 539 669 60 69 Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. Türkiye bu konuya da kırtasiye malzemelerinin Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: www.galeatiyayinevi.com galeatiyayincilik gletiyayincilik galeati2017 No:11A/41 Bahçelievler İstanbul dağıtım: Turkuvaz Dağıtım (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta: reklam@ zararlı olmamasına da dikkat ettiklerini belirtiyor. Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın cumhuriyet.com.tr Uets: 25999-15079-37611 kö Pr ÜBaŞı