Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
25 HAZİRAN 2023
2
İhanet edenler kimlerdi ve neden affedildiler?
EditördEn
arklı mecralarda sıkça
ifade edilen “toplumdaki
kutuplaşma” sorununun en
yüzellilikler ve
önemli kaynaklarından birisi
F
de sosyal medya. Genelde
daha orta yolcu tutum izleyen geleneksel
iletişim araçlarının tersine herkesin
Şaduman Halıcı
düşüncesini “özgürce” açıklayabilmesine
olanak tanıyan yeni medya araçları, sadumankaragozhalici@gmail.com
varlıklarıyla hemen her kurumu Af kanunu
dönüştürebilecek bir güç içeriyor.
Biraz araştırırsanız fark edeceksiniz
ugün sizleri 85 yıl tartıştır. Yeni isimler önerildiğinde Atatürk’ü Selanik günlerine götürür, içini
ki sosyal medyada herhangi bir alanda
öncesine götüreceğim. Karesi milletvekili Hulusi Bey, çeker ve Fethi Okyar’a dönüp “Yüzellilikleri
yayın yapan kişi veya kanallar o anda
85 yıl önce bugünlerde “Sekiz okka etle gezmiş olsa affetmeyi düşünüyoruz, sen ne fikirdesin” diye
ne konuşacaklarına bile izleyicilerinin
Türk kamuoyu bir af arkasına bir kedi bile takılmaz sorar. Sonra Bayar’a dönerek “Hükümet de
eğilimleriyle karar veriyor. Bu durum
Bkanunu hazırlığı ile adamların” listeye alınmamasını benim gibi düşünmektedir değil mi, Bayar?”
geleneksel medyaya özgü toplumu
deyim yerindeyse hop oturup hop ister (TBMM GCZ, c. IV/446). der. Bayar, Ankara’ya döner dönmez af
yönlendirme işlevini olanaksız kılmasa
kalkar. Zira af kapsamına alınacak Tartışmaların sonunda 150 kişinin çalışmasını başlatır. Basın da çoktan sütunlarını
da başka bir boyuta taşıyıp farklı
olanlar Yüzellilikler’dir. ismi netleşir. Yer darlığından af haberleriyle doldurmaya yönelmiştir.
yöntemlerin kullanılmasını gerektiriyor.
Yüzellilikler kimdir? listeye alınamayan ancak ülkeden Affın karşısında olan da vardır, yanında olan
HHH
Milli Mücadele günlerinde kaçıp başka devletlerin hizmetine da. Meclis’te de durum farklı değildir. 29
Ancak sosyal medyanın yarattığı
Türk halkının bağımsızlık girenlerse Iskat Cetveli’ne Haziran’da görüşmeler başladığında Fikri
kutuplaşma kendi için kullanıcı odaklı
tutkusunu kavrayamayanlar, Mutlu (İçel), Ruşeni Barkın (Samsun), Vasfi
yani vatandaşlıktan çıkarılacak
başka bir tartışmayı da gündeme
Türklerin kendi öz güçleri ile Raşit Seviğ (Sivas), Hakkı Ungan (Van) başta
olanların yanına eklenir. 1 Haziran
getiriyor. Anonim kullanıcılar ve gerçek
vatanlarını emperyalistlerden olmak üzere pek çok milletvekili ihanetlerini,
1924’te onaylanan Yüzellilikler
kimlikleriyle sosyal medyada yer alanlar.
kurtaracağına inanmayanlar, ülke dışından uzanıp Atatürk’ü öldürmeye
Listesi, 10 başlıkta belirlenir.
Gelecekte başlı başına ideolojik bir
kurtuluşu İngiltere’nin, Fransa’nın, ABD’nin kalktıklarını söyleseler de af lehinde olurlar.
Vahideddin’in beraberindekiler 8 kişidir.
tartışmaya evirileceğini öngörmenin
desteğinde görenler, görmekle kalmayıp onların Hele Mehmet Somer (Kütahya) affı abartılı
Sevr Antlaşması’nı imzalayan ve Kuva-yı
mümkün olduğu bu ayrım kısa süre sonra
hükümet üyesi, bürokratı, polisi, gazetecisi şefkat ve merhamet dolu cümlelerle savunur.
İnzibatiye’ye dahil olan kabine üyeleri altı,
şu soruyu beraberinde getirecek: Sosyal
ya da eli silahlı savaşçısı gibi davrananlardır. Onlara göre Türkiye artık güçlüdür, kimseden
Sevr’i imzalayan Temsilciler Heyeti üç, Kuva-
medyada anonim olmak bir hak mı?
Emperyalistler işbirlikçilerini Lozan Barış korkusu yoktur. Gelenler
yı İnzibâtiye’ye dahil olanlar
Bu mecralarda giderek yükselen linç
Konferansı görüşmelerinde genel rahat duracaktır. Af karşıtları
yedi, Mülkiye
akımında kurban konumunda olan pek
af kapsamı içine alıp kurtarmak da görüşlerini açıklar; Sırrı
ve Askeriye’den
çok kişi aynı eleştiriyi seslendiriyor:
için mücadele vermiştir. Ama İçöz (Yozgat) kişisel olarak
olanlar 32, Ethem ve
“Sıkıysa gerçek kimliğinle yazsana!”
İsmet Paşa “vatanlarına hayınlık affedemeyeceğini söyler. Ali
yandaşları 9, Çerkes
Bu kişiler ve daha birçoğu kullanıcıların
edenlerden” 150’sini af kapsamı Şevket Öndersev (Gümüşhane)
Kongresi’ne temsilci
vatandaşlık bilgileriyle sosyal medya
dışında tutmayı başarmıştır. 150 Mehmet Somer’e tepki gösterir,
olarak katılanlar
ortamlarına kayıt olmasının zorunlu
sayısı da öylesine belirlenmemiştir. “Bunları mebus yapacaksın
18, polisler 13,
tutulması gerektiğinı savunuyor. Başlıca
“Hayınlık” edenler daha TBMM galiba!” der. Son sözü Adalet
gazeteciler 13 kişidir.
gerekçe de hakaret, küfür gibi durumların
bile yokken Sivas’ta temsilciler Bakanı Şükrü Saracoğlu
“Diğer kişiler”
herkesin açık kimliğiyle yer aldığı bir
kurulu görüşmelerinde dile alır. Yasa tasarısının yersiz
başlığı altında çoğu
ortamda olamayacağı, olsa bile hukuki
getirilmiştir. Dillendiren de bir gururla af getirmediğini,
ayaklanmaların
takibinin rahatlıkla yapılıp caydırıcı bir
Kazım Karabekir Paşa’dır. Büyük aksine hesaplı ve ölçülü bir
elebaşı olan kişilerin
etkisi olacağı düşüncesi.
Taarruz’un zaferle sonuçlanmasının af düzenlendiğini açıklar.
sayısı ise 41’dir.
akşam, 30 Haziran 1938.
HHH
ardından pek çok işbirlikçi, Yüzelliliklerin ihanetlerini
Liste belirlendiğinde
Mantıklı görünüyor değil mi? Öte
yaptıklarının bilincinde olarak sıralayan milletvekillerine hak verir:
ülkede, hapishanede
yandan bu talep ifade özgürlüğünün
İngiliz elçiliğine sığınıp onlar “Onlar ülkenin varlığı ile oynamışlar, düşman
olanlar da bu gruba dahildir.
sınırlarını da kesin bir çizgiyle kamu
tarafından ülkeden kaçırılmıştır. safında yer almışlar, daha da ileri gidip ülkenin
Kaçanlar ise dünyanın dört bir
Vatan 26 nisan 1924,
otoritesinin eline bırakmak demek
Ülkede kalanların çoğu çocuklarını arkalarından vurmuşlardır. O
yanına dağılmıştır. Cava adasına
türk vatanından hariç
ve interneti “özgür” bir ortam olarak
hapishanededir. Ayaklanmalarda halde niçin bunları affediyoruz” diye sorar ve
kalacakların kara listesi. bile giden vardır. Balkanlar’a ve
tanımlayanlara göre çevrimiçi dünyanın
önemli rol oynayan bu isimlerin kendisi yanıtlar: “Çocuklarını düşünmüşlerdir.
Ortadoğu’ya gidenler çoğunluktadır.
ruhuna baştan aykırı.
çoğu da idam cezasına çarptırılmıştır. Memlekette rahat otururlarsa oturmalarına
Yüzellilikler 28 Mayıs 1927’de kabul edilen
Konu temelde “ifade özgürlüğü”
24 Temmuz 1923 günü Lozan Antlaşması müsaade etmek ve çocuklarının da bu kanun
yasayla vatandaşlıktan da çıkarılır. 1933’te
denilen şeyin nerede başladığı ve bittiği,
imzalandığında Genel Af Protokolü ve damgasından kurtulmasını istedik” der. Tasarı
Cumhuriyet’in 10. yılında affedilmeleri
sınırlarının olup olmaması gerektiği ve bu
Beyannamesi de yürürlüğe girer. 150 kişinin 324 milletvekilinin oyuyla kabul edilir. Altı üye
gündeme gelir ancak af kapsamına alınmazlar.
sınırların insan doğasına uygun biçimde
af kapsamı dışında tutulduğu vurgulayan bu çekimser kalırken 399 milletvekilinden 69’u
Çünkü yurtdışındaki faaliyetlerini gün gün
nasıl çizilebileceği gibi son derece
belgeler yayımlandığında İçişleri Bakanlığı, oy vermemek için Meclis’e gelmemiştir. Milli
izleyen Türk istihbaratı, 1932 yılı başından
felsefi bir çerçeveye taşınacak ve bu tip
Emniyet Genel Müdürlüğü aracılığıyla çoktan Mücadele’ye cephede tanıklık etmiş bu isimler
itibaren ayrı bir çalışma yapmaya başlamış ve
durumlarda sıkça yaşandığı gibi kullanıcı
isimlerin belirlenmesine başlamıştır. Örneğin tepki olarak oy kullanmamayı tercih etmiştir.
affa layık olmadıkları sonucuna ulaşmıştır.
kitlenin görüş ve fikir üretme alanının
Balıkesir, Gönen, Manyas gibi ayaklanmalarda Af Yasası 16 Temmuz 1938’de
dışına taşacak. Yine de bu tartışmayı AtAtürk’tEn Af önErisi
çok acı çeken bölge halkına kimden acı yürürlüğe girdiğinde listede yer alan 60
izlemek insan doğası hakkında büyük
çektiğine, onlara kimlerin zarar verdiğine Yüzellilikler 1938’de affedilir. Affın düşün isim zaten yaşamdan ayrılmıştır. 27 isim
bir veriyi inceleme olanağı barındırıyor.
ilişkin bugünkü deyimle anket çalışması bile babası da Atatürk’tür. Başbakan Celal Bayar hemen, 25’i 1939-1950 yılları arasında
Hepinize iyi pazarlar...
yapılır. Vatan haini sayısı o kadar boldur ki ilk ve Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras, henüz ülkelerine dönecektir. Dönenler, 15. yılını
liste 600 kişiyi bulur. Bakanlık sayıyı zar zor yasalaşan 1938-1939 bütçesini sunmak üzere kutlayan Türkiye Cumhuriyeti mucizesine
300’e indirir. Ardından Bakanlar Kurulu’nda Yalova’ya gelmişlerdir. Atatürk’ün yanında hayranlıklarını dile getirmekten çekinmeyecek,
dEniz ülkütEkin
sayı 150’ye indirilir. Her iki liste TBMM’nin Fatih Rıfkı Atay, Fuat Bulca, Fetih Okyar dönmeyenler karşıtlıklarını sürdürecektir. Önde
deniz.ulkutekin@cumhuriyet.com.tr
görüşüne sunulur. 16 ve 22 Nisan 1924 arasında ve kız kardeşi Makbule Hanım da vardır. gelen isimlerin yaşam öyküleri yaz boyunca bu
milletvekilleri listeye girmesi gereken isimleri Termal otelin camından sızan yanık bir türkü sütunlarda yer bulacak.
Sanat ve eğlence dünyasında bugünlerde sık konuşulan ‘nepo bebekler’ sosyal medyada giderek daha sık ‘linç’ ediliyor
Nepo bebekler ayrıcalıklı mı yetenekli mi?
on zamanlarda ünlü bağlı olarak yetenek, başarı, çevrilebilmektedir.”
ailelerin başarılı ayrıcalık kavramlarını daha
Tarihteki sanatçıların pek çoğunun
çocukları tanımlamak sık sorgular olmamız. Hepimiz
ailelerinin de sanatçı olduğunu
için kullanılan “Nepo büyük hayallerimize çok çalışarak
görürüz. Örneğin, kinetik
SBaby” terimini ulaşabileceğimizi düşünürken
heykelleriyle bilinen Alexander
sıklıkla duymaya başladık. “kayırmacılık”ın tüm kültür, sanat,
g
Calder’in annesi ressam, babası
eğlence dünyasında olduğunu
Bu terim, “nepotizm” yani
heykeltraştı. Rönesans sanatçısı
görünce bu kavramı görmezden
“kayırmacılık” kelimesinden
Raphael’in babası ressamdı.
gelemiyor ve aslında olduğumuz
türetilmiştir. Yetenek veya
17. yüzyıl sanat dünyasında
SeRRa
kişinin içine doğduğumuz
nitelik yerine kişisel bağlar,
etki yaratmayı başaran nadir
RodoP lu
olanaklarla biçimlendiğini fark
akrabalık ilişkilerinin desteği
kadın ressamlardan Artemisia
ediyoruz.
serra.rodoplu
ile insanların tercih edilmesini
Gentileschi’nin babası Toskanolu
@gmail.com
anlatır.
GEçmiştE dE böylEydi ressam Orazio Gentileschi’ydi.
Aileleri, sinema ve müzik
Özellikle sanat alanında İzlenimci ressam Degas ise yüksek
tarihine geçmiş isimler arasında
nepotizme daha sık denk
burjuvaziye mensup bir
yer alan bu insanlar arasında, doğar doğmaz
gelmemizin gerekçesiyse sanatın
aileden geliyordu. Pablo
modacı Karl Lagerfeld’in esin perisi olan ve
değerlendirilmesi ve kişisel bir süreç ve
Picasso’nun babası José
önemli yapımlarda yer alan oyuncu Johnny
farklı etkenlerin rol oynadığı karmaşık bir
Ruiz Blasco ise resim
Depp’in kızı Lily-Rose Depp, oyuncu Lisa
alan olması. Sanatçıların ailelerinden veya
öğretmeniydi ve
Bonet ve rock müziğin efsanevi ismi Lenny
yakın çevrelerinden esin veya destek alması
yaşadığı kentte
Kravitz’in kızı Zoe Kravitz, Timothée
da doğal bir durum. Burada ünlü sosyal
müzede
Chalamet, Drew Barrymore, Jennifer
bilimci, Pierre Bourdieu’nün sermaye teorisi
küratorlük
Aniston akla ilk gelenlerden.
akla geliyor. Bourdieu’ya göre
yapıyordu.
Konunun şu
“Varolduğumuz kimlikler
Yaşamın
sıralar daha çok
ekonomik, kültürel ve
Jennifer
her zaman
konuşulmasının
sosyal sermaye olmak
aniston
adil olması
nedeniyse pek çok üzere üç sermayeden
beklenemez. Ancak bu durum bir
ülkede yaşanan oluşuyor. Kültürel
zoe
yandan yetenek ve “başarı” kavramlarını
Kravitz
ekonomik sermaye, bireyin
sorgulatırken diğer yanda da potansiyel
çevresi, kültürel
sıkıntılar ve
olarak daha yetenekli veya nitelikli
değerleri ve eğitimi
sosyal medya
ile ilişkilidir ve belli sanatçıların göz ardı edilmesine veya
aracılığıyla
koşullarda bu birikim daha az yetenekli bir sanatçının tercih
yaşamların biraz
drew timothée
ekonomik sermayeye de
daha şeffaflaşmasına edilmesine yol açabilir.
Barrymore chalamet
Çizi a tla S
KÖPRÜBaŞı