Katalog

14 MAYIS 2023 4 Gulliver’ler niçin klasik? Klasik eserler yaratıcısının düş gücünün bir ürünü olsa da bulundukları dönemi aşarak gelecek nesillere yol gösterirler. ir edebi eserin klasik sayılmasının bazı ölçütleri vardır. Bunlardan birisi o Beserde dile getirilen insan sorunlarının yüzyıllar sonrasında da varlığını sürdürüyor olmasıdır. Bazı romanlar, tiyatrolar, bu arada P. Dofr . r filmler, eskimeyen toplumsal a i Weiwei Üst Ü n sorunları ortaya koydukları Deö n için güncelliklerini yitirmezler. Bu yüzden klasik sayılırlar. Aşağıda günümüzün siyasi ortamında güncelliğini sürdüren bazı sanat eserlerini irdelemeye çalışacağım. guLLIver’in gezi Leri Bu roman, başlangıçta çocuklar için yazılmış bir masal sanılmıştı ancak değildi. Aslında yetişkinler için yazılmış bir hiciv kitabıydı. Hiciv taşıyan İnsan değersizleşirken nesneler nasıl değer kazanır? Ai Weiwei bu soruya yanıt arıyor... iletiler çıkarıldığında geri kalanlar çocuklara da hitap ediyordu. Romandaki en göze çarpan siyasi hiciv Liliput ülkesindeki hükümet yetkililerinin hokkabazlık, cambazlık yaparak göreve seçildikleri şeklindeki metafordur. Küçük insanların ülkesinde üst düzey yetkililerin sadakatleri veya liyakatleri değerler üzerine değil cambazlık becerileri önemlidir. İp üzerinde düşmeden en çok zıplayan kişi talip olduğu göreve atanmaktadır. Diğer bakanlara oranla en yükseğe ohn Berger Sanatla Direniş zıplayabilen Maliye Bakanı Flimnap sevilen, kitabında, “İnsan nedir? sempatik bir kişidir. Teşbihte hata olmasın, kimse sorusunu sorarken ‘İnsan ne üzerine alınmasın. Yazar Swift romanında 18 yüzyıl olabilir’ sorusunu sormak İngilteresi’ni hicvetmiştir ancak çoklu evrenleri Jistediğimizi anlarız. Bu da hatırlatır şekildeki birbirine benzeyen insan şu anlama gelir: İnsan kendi kaderini karakterleri her çağda, her ülkede benzeri insan belirleyebilir mi, kendi kendini tipinin bulunabileceğini akla getirmektedir. oluşturabilir mi, Gulliver’in Gezileri klasiktir çünkü siyasetteki kendi yaşamına cambazlık, şirinlik ekseni günümüzde de geçerlidir. biçim verebilir Önümüzdeki 14 Mayıs seçimlerine hazırlanan bazı mi? Öyleyse şunu tsla adaylar ciddi ve vakur bir tablo ortaya koyarken, söyleyelim, İnsan a bazısı dans ederek, televizyon programına bir süreçtir ve çıktığında şakacıktan korkmuş gibi yapıp geri z g tam olarak kendi dönerek şirinlik sergilemeye çalışıyor. Bu tavrı eylemlerinin kimse kınayamaz ancak doğal olarak Gulliver’deki sürecidir” sözlerini Liliputluları çağrıştırdığı da bir gerçektir. s er kullanır. Çinli aktivist ve r o Do Pul Yaban sanatçı Ai Weiwei, Bence Yakup Kadri’nin Yaban adlı romanında serra.rodoplu muhalif kişiliği ile @gmail.com o günden bu yana çok da fazla değişmemiş olan evrensel bir kimlik insan profili anlatılmaktadır. Sakarya Savaşı yakaladı. Güçlü öncesinde, bir kolunu kaybetmiş bir gazi olan sanatıyla dünya bu performansı ile göstererek insanların döneminden esin alan sanatçı, kullandığı Ahmet Celal, Anadolu’da bir köye yerleşir. O ve çapında tanınan Ai Weiwei, disiplinler rejiminin kötülüklerini de görmelerini maddi kültür aracılığıyla geçmişle köylü iki farklı dünyadır. Kıyafetiyle, konuşmasıyla arasında işleriyle politik ve eylem istediğini belirtmiştir. bugün, insanla makine, değerliyle Ahmet Celal bir Yaban’dır, yabancıdır. Her şeyden gücünü kullanarak evrensel bir sorun değersiz, yaratımla yıkım arasındaki önce köylü ülkenin işgal altında olduğu gerçeğine Londra’da sergi olan insan yaşamına odaklanıyor. gerilimi araştırıyor. ilgisizdir, Ahmet Celal ne kadar anlatırsa anlatsın Ai Weiwei Londra’daki Design Duruşunu yansıtan çarpıcı bir iş Sanatçı bir yandan Çin kültürüne olan Kurtuluş Savaşı’nın önemini kimse kavramaz. Museum’da 30 Temmuz’a kadar sürecek olarak “Dropping a Han Dynasty hayranlığından ve geleneksel sanatlardan Köylüler, Salih Ağa’nın sözlerine itibar ederler. “Ai Weiwei: Urn” (Han Hanedani döneminden bir yararlanırken diğer yandan yaşamın Yaban’ın açıklamaları onlar için anlamsızdır. Yüz Making Sense” (Ai vazoyu düşürmek) (1995) çalışması kalıplaşmış uygulamaları içinde yer Aktivist ve sene öncesine ait bu tablo, kısmen de olsa acaba Weiwei: Mantıklı) gösterilebilir. Bu işinde Çin uygarlığının alan sıradan nesnelerin değerini ortaya günümüzde de tekrarlanıyor mu? İnsanımızın en muhalif isimli sergisiyle başlangıcı olarak kabul gören Han koymayı amaçlıyor. Tuvalet kağıdı azından bir kısmı 14 Mayıs seçiminin sıradan bir mimari ve tasarım dönemine ait 2 bin yıllık bir vazoyu yaklaşımıyla rulosu, yemek kabı, cam kase gibi pek de seçim olduğunu zannediyor, bu seçimin yüzyıllık penceresinden elinden bırakarak yere düşürdüğü önemli görülmeyen nesnelerin pandemi, Cumhuriyete tamam mı devam mı seçimi olduğunu Batı dünyasında objelerin değerine bu süreci siyah-beyaz fotoğraflarla beklenmedik doğal felaketler ve kavramıyor. İşte Yaban bu yüzden klasiktir. odaklanarak ünlenen belgeler. İnsanlar tarihi bir mirasın zarar kentleşmenin ardından değişen koşullara (Camus’nun “Yabancı”sından önce yazılmış olan değişen anlamları görmesine ne kadar öfkelenmiş olsa da paralel olarak değerlendirildiğinde Çinli sanatçı Yaban’da bence önemli bir toplumsal sorunun yanı üzerine dikkat Ai Weiwei bu tepkilere karşı çıkmıştır. değiştiğine vurgu yapıyor ve göz ardı sıra, varoluşsal bir sorun da ele alınmıştır.) Ai Weiwei çekiyor. Pandemi Çünkü Mao döneminin yıkıcı etkisini edilen yaşamlar, bireysel özgürlükler, Pinokyo, Peer gynt, seyyar tayyar Londra’daki dünyadaki refah farkı üzerine sanat- yaşam birlikteliği aracılığıyla koşullara Edebiyatta yalan dendiğinde Pinokyo akla gelir. Tasarım eleştirel bir yaklaşımda bulunuyor. Masalda yalan söyledikçe Pinokyo’nun burnu Müzesi’nde yer Aktivist tavrı ile kitlesel direnişin uzamaktadır. Bence yalan konusunda İbsen’in önünü açan çalışmalar yapmayı sürdüren Peer Gynt adlı tiyatrosu (şiiri) olağanüstü bir alan sergisinde sanatçı bu sergide nesnelere bağlı olarak eserdir. Sürekli olarak hayal dünyasında yaşayan nesnelerin ve günümüzde yaşanan büyük toplumsal kahramana annesi sık sık, “Yalan söylüyorsun” olaylarda hiçe sayılan insan yaşamı ve insanın değişen der. Bizim kültürümüzde de yalanı bir yaşam tarzı yaşamın değerini tartışmaya açıyor. haline getirmiş bir dizi kahramanımız var, Seyyar değerine Bu yönüyle de oldukça güncel bir Tayyar. odaklanıyor. düşünceye kapı açıyor. Çocuklar Duymasın dizisindeki karakterlerden birisi olan Seyyar Tayyar pek çok şeyi, örneğin pipeti, kaset çaları, midye dolmasını bir anda kendisinin bulduğunu söyleyip “O günden sonra patladı gitti” derdi. Dinleyenler ona inanmayan gözlerle bakarlardı, kendi söylediklerine onun Galeati Yayıncılık inanıp inanmadığı ise yüzünden belli olmazdı. Dünyamızda Tayyar kıvamında siyasetçiler vardır. YENİ YENİ Bunlar, “Biz iktidara gelmeden önce ülkemizde röntgen, ambulans, opera binası yoktu” benzeri, inanılması imkânsız iddialar ortaya atarlar, bilerek veya bilmeyerek Goebbels taktiği uygularlar. Hitler’in bakanı olan Goebbels (muhtemelen ip üzerinde iyi sıçrardı), “Bir yalanı yeteri kadar tekrarlarsanız size inananlar çıkar” demişti. Özetle edebiyat toplumun aynasıdır. KARGO DAHİL 175 ¨ KARGO DAHİL 75 ¨ İmtiyaz Sahibi: 14 MAYIS 2023 SAYI: 1728 n Yayın Koordinatörü CUMHURİYET VAKFI adına dENİz üLKüTEKİN 2 KİTAP, KARGO DAHİL 250 ¨ YERİNE ALEV COŞKUN n Sayfa Tasarım Genel Yayın Yönetmeni EMİNE BİLGET TUNCAY MOLLAVEİSOĞLU ¨ n Reklam Genel Müdürü Sorumlu Müdür 221 pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr ESRA BOzOK ASLAN YILdIz +90 539 669 60 69 Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No:11A/41 www.galeatiyayinevi.com galeatiyayincilik gletiyayincilik galeati2017 Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta: Bahçelievler İstanbul dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Pazarlama reklam@cumhuriyet.com.tr Uets: 25999-15079-37611 A.Ş. Yaygın süreli yayın Çii ra km