Katalog

18 2lye 022 2 eDitör Den yaŞam Yaşarken ürkiye’de son bir- günlü Ğü kaç yıldır belki de en çok enerji yayan etkinlikti İzmir’in T kurtuluşunun 100. yılında Tarkan’ın verdiği kon- hissedilen ser. Elbette bu enerjinin kit- le dinamizminin, var olduğu fi- ziksel mekânın çok ötesine, ül- ke geneline yayıldığına tanık Ömür olduk. Kalabalık konserler, bü- tanyel yük gösteriler sık sık olur. An- cak etkisinin büyüklüğü her karanlık zaman siyasi bir dışavurum- la yankı bulmaz. Açığa çıkan Son güncel araştırmalara göre dünyanın yüzde 4.4’ü, Türkiye’nin enerjinin büyüklüğünü buradan da anlamak mümkün. yüzde 9’u depresyonla mücadele ediyor. Farklı kültürlerde farklı yan- HHH sımaları olsa da depresyon herkes için kurtulması zor bir hastalık. Öte yandan bu enerjinin odaklanmış bir biçimde yayılı- mı ve vermek istediği mesajın ki çocuğu ile yaşıyordu. Kocasından bir süredir doğru anlaşılmış olması, sanat- ayrıydı. Çocuklarını yataklarına yatırdı. Uyu- sal ve yaratıcı etkinin doğaçla- malarından sonra da yanlarına süt ve kurabi- ma ve kendiliğinden olma ha- ye bırakarak kapılarını kapadı. Ardından kapı- Virginia Wolff linden sıyrılan kısmı. Günü- İnın altındaki boşluğa havlu yerleştirerek tıkadı. Bunun yetmeyeceğini düşünerek açık kalan kısımları müzde etki alanı geniş ve bel- bezlerle sağlamlaştırdı. Hiç hava geçişi olmamalıydı. çok az bilgisi olan ve belirtilerini tanımlayamayan li ölçüde kitleleri etkileyebilen Bantla çepeçevre dolanarak yaptığı önlemi güçlendir- kişi ve toplumlarda yaygındır. karakterlerin sayısı geçmişe di. Artık hazırdı. Coğrafya ve kültürlerdeki bu değişimlere kar- göre çok arttı. Bunun en önem- Mutfağa geçti, gazı açtı ve sonra kafasını fırının içi- şın Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) 2017 yılın- li nedeni sosyal medya. Artık, ne sokarak beklemeye başladı. Gaz etkisini gösteri- daki araştırmasına göre dünya genelinde depres- aykırı olmak, daha önce yapıl- yor, kendini kaybetmeye başlıyordu. Aynı amaçla al- yon yüzde 4.4 oranındadır. Türkiye’deki çalışma- mamışı yapmak, görülmemişi dığı uyku hapları 10 yıl önce işe yaramamıştı. Bir yıl larda ise depresif bulgu gözükme sıklığı yüzde 9 göstermek, “başarmak” kavra- önce de arabasını nehre sürmüş ama amacına ulaşama- civarı. TÜİK 2019’da yılında yayınladığı “Türki- mının çok ötesinde bir ilgi ala- mıştı. Bu kez işe yarıyordu. ye Sağlık Araştırması”nda da “bireylerin son 12 nı yaratıyor. Başarı ölçütlerinin Çocuklarını koruma altına aldıktan sonra inti- ay içerisinde yaşadığı başlıca hastalık/sağlık so- değişmesi kaçınılmaz biçim- Sylvia p lath har eden Sylvia Plath öldüğünde 30 yaşındaydı. Yıl- runları” arasında depresyon yine yüzde 9 ile be- de estetik değer yargılarımızın lar sonra Pulitzer Ödülü de verilen sanatçı kısa öm- şinci sırada yer aldı. Dünyadaki tüm istatistik- da değişmesine neden oluyor. bulgularıdır. Tabii ki ayrıntılı bir doktor incelemesi rüne karşın başarılı bir şair ve yazın insanı olarak ta- lerde olduğu gibi burada da kadınlarda problem “Kitsch” sıra dışılığın değer bi- nınmıştı. Ancak içine düştüğü depresyon onu çocuk- sonucunda bu tanı konabilmektedir. Ufak bir umut- yüzde 12.2 ile daha fazla görüldü. rimi olma konumundan “olağa- suzluk ya da uyku sorununda kişinin kendisine “dep- luğundan beri bırakmamıştı. The Jell Barr (Sırça Fa- nüstü” mertebesine yükseliyor. ilaç kullanımı arttı nus) adıyla yazdığı otobiyografik özellikler taşıyan resyondayım” demesi anlamlı değildir. Kaygı (ank- Bu da kitlelerin adacıklara bö- Yaklaşık son 50 yılda atılım yapan ilaç tedavisi siyete) ise günlük yaşamda daha sık karşılaşılan bir romanında hayali yer ve kişiler kullansa da başkah- lündüğü, değer yargılarının “0” ise kurtarıcı olurken tartışmaları da beraberinde ge- raman ile aynı yaşta hayata veda etmişti. Tüm yaşa- kavramdır. Endişe ve korku yaşamın olağan parçala- noktasının bu adacıkların hep- tirmiştir. Her hastanın sonu Plath gibi ölümle so- rıdır. Ancak bu duygular kaybolmadığında veya aşı- mı ağır bir depresyonun çizgilerini taşıyan Plath bu nuçlanmıyor ama gerek bu duygulardan uzaklaşmak sinde farklı algılandığı bir dün- hastalıktan muzdarip sınırlı sayıda kişiden biri değil- rı olduğunda kaygı bozukluğu olarak karşımıza çıka- gerekse yaşam kalitesini yükseltmek açısından de- ya demek. bilir. di. Ceplerine doldurduğu taşlarla bir nehre girerek 59 ğişik kimyasal mekanizma basamaklarını kullanan HHH yaşında intihar eden İngiliz edebiyatçı Virginia Wo- Benliğin ka YBolması ilaçların önemi ve vazgeçilmezliği arttı. Öte yandan Böyle bir düzende büyük bir olf da bipolar bozukluk yaşıyordu. Onların trajik öy- Bu alandaki çalışmalar ve tedavi yolları son yüz- her “canım sıkılıyor” diyene depresyon tanısı kona- küleri yanında yaşadıklarını yapıtlarına iyi yansıtmış toplumsal etki yaratmak 30 yıl, yılda hızla gelişti. Ancak bir organik rahatsızlık gi- rak akılcı olmayan bir ilaç alışkanlığı oluşturuldu- olması, bu duygudurum düzensizliği hakkında bil- 20 yıl ve hatta 10 yıl öncesi- bi kesin tanımlı sınırları olmaması, kısmen sübjek- ğuna yönelik eleştiriler de var. Ülkemizdeki analiz- diklerimize katkıda bulundu. ne göre bile çok daha zor. Sa- tif tanılara dayalı olabilmesi, değişik kültürlerde bu lere göre antidepresan ilaç satışları kutu sayısı ola- Depresyon, bipolar bozukluk, kaygı (anksiyete) gi- natın birleştirici, yönlendirici şikâyetlerle doktora gitmekte ya da gidememekte rak her yıl ortalama tanı oranına paralel yüzde 10 bi kavramlar psikiyatri alanında belirli sınırlarla ay- gücünden herkes söz edebilir. oluşan durumlar istatistiklerde soru işaretleri barın- artış göstermiştir. rılıyor olsa da popüler kültürde birbirlerinin yeri- Ancak bu gücü gerçekten kul- dırmaktadır. Bireysel düşünce, başarı ve refahı vur- Oldukça kapsamlı bilimsel araştırmaların halen de- ne kullanıldıkları da oluyor. “Mental Bozuklukların lanabilecek beceriye sahip ol- gulayan Batı kültürünün tersine Doğu kültürleri, ki- vam ettiği bu durumda belki de tıp dünyasındaki en El Kitabı” olarak adını çevirebileceğimiz (DSM) kı- mak çok az insana nasip olur. şiden çok gruba ve üyelerinin karşılıklı bağımlılığı- bilinen sloganlardan biri, biraz farklı tanım ile geçer- lavuzun üçüncü baskısının yayınlanmasından bu ya- Yaratımına her şeyini feda ede- na odaklanan “kolektivizm” üzerine kuruludur. Ça- lidir: “Erken tanı, yaşam kalitesini kurtarır.” Her ne na kaygı ve depresyon arasındaki örtüşme noktala- bilecek ölçüde tutkuyla bağlı lışmalara göre bu durum grup için güçlü bir destek kadar tedavi konusunda söz ettiğimiz eleştiriler olsa rı ortaya konarak ayrımları sağlandı. Bununla birlik- olmak, söylemini dar bir alana sistemi oluştursa da depresyon ve kaygıya yol aça- da günümüz kaotik toplum yapısının kişiyi bu sorun- te, kökleri antik dünyaya (Grek ve Roma medeniyet- sıkıştırmadan geçmişle gele- bilecek birçok stres kaynağı üretir. Örneğin, bireysel lara daha açık hale getirdiği de açık. leri) kadar uzanan bir tarihsel gelenek bu iki fenome- ceği “an”da buluşturmak, çev- kimlik ve benlik duygusunun kaybolmasına neden ni iç içe geçmiş olarak gördü. resinde var olan enerjiyi ya- olabilir. Yine bu durum depresyon belirtileri hissede- Depresyon daha çok nasıl hissettiğimizi ve bu- Kaynakça; yarken enerjiyi yaratan kayna- bilen, ancak duygularını ifade etmemeleri öğretilen na bağlı hareket ettiğimizi açıklar. Üzüntü, umutsuz- u Türkiye Sağlık Araştırması 2019 Raporu, TÜİK ğı da besleyebilecek bir algıda Doğulu kadınlar için başka bir çıkış noktası bulur. luk veya endişe, zevk alınan şeylere karşı ilgi kaybı, u Matsumoto, David, ed. (2001). The handbook of culture & olmak bu sanatsal gücün orta- Bir şekilde tıbbi yardım almak için baş ağrısı, uyu- psychology. Oxford. Oxford Univ. Press. enerji eksikliği, eskiden olduğundan daha fazla ve- u The effect of depression…Tekin M. Oguz A. Family Practice ya çıkışının gereksinimlerinden şukluk ve göğüs ağrılarından şikâyet ederler. “Soma- ya daha az yemek, çok az veya çok uyumak, düşün- and Palliative Care; Yıl 2022, Cilt 7, Sayı 2, 49 - 54, yalnız birkaçı. Çok da tanık ol- tizasyon” denen bu durum zihinsel sağlık konusunda me, odaklanma sorunu bu kavramın kendini gösteren madığımız ve doğal olarak ola- mayacağımız bu sanatsal gücü kutsamamak için hiçbir neden yok. Hepinize iyi pazarlar. 19. yüzyılda sanayisi hızla gelişen Fransa’nın başkentinde nehrin iki yakasından manzaralar Deniz Ülk Ütekin deniz.ulkutekin@cumhuriyet.com.tr Paris’in ‘pazar’ına iki farklı bakış l a g rande Jatte adası’nda Bir p azar Öğleden Sonrası asnières’de yıkananlar Galeati Yayıncılık KARGO DAHİL 125 ¨ sam üst sınıfı betimlerken “Asnières’de 19. yüzyıl sonunda hızla daş yaşamı çalışmalarının ana konusu ola- rak benimsemiş ama anı yaka- Yıkananlar”da ise La Grande sanayileşen Paris’te yükselen lama merakının ötesine geçmiş- Jatte adasının hemen karşı kıyı- sınıf bilincine izlenimci ressam tir. Geliştirdiği divizyon tekni- sındaki fabrika işçilerinin dinle- ğini uygulayarak yatay ve di- nip yıkanmasını tablosuna taşır. Seurat’ın iki hafta sonu eğlencesi key çizgiler, ışık ile gölge, sıcak La Grande Jatte Adası’nın betimlemesi üzerinden bakalım... ve soğuk renkler arasında den- yeşilliklerle dolu canlı ve hu- geler kullanarak özgün biçimle- onbahar yavaş yavaş gelmekte. zur dolu arka planının tersine rini buluşturmuştur. Bu yüzden Ancak yazın izi hâlâ üzerimizde. Asnières’de gelişen Paris en- resimdeki karakterler kent yaşa- Aklımızın yazda kaldığı ama be- düstrisinin bacalarını görürüz. mındaki sıradan insanlar olma- denlerimizin okul, iş ve kent ya- Serra Aslında, küçük bir pazar günü larına karşın antik bir tapınağın Sşamına uyumlanmaya çalıştığı bu KARGO DAHİL 75 ¨ r odoplu kaçamağında bile işçilerin yaşa- sütunları gibi görkemli görünür. dönemde, kentten uzaklaşma duygusu ya- 2 KİTAP, KARGO DAHİL 200 ¨ YERİNE mın gerçekliklerinden kaçama- serra.rodoplu Ancak bu güneşli parkta keyif ratan yerlere gitmek bir nebze yazın enerjik dıklarını anlatır gibidir resim. @gmail.com süren insanların betimlendiği ruhunu yaşatmamıza yardım ediyor. ¨ İki resme birlikte bakıldığın- 175 resimdeki görkemli görünüşün Tıpkı Seurat’ın Paris’in kuzeybatısında, Notre da aynı kentte yaşayan, ben- Dame’a 7 km uzaklıktaki Seine Nehri’nin et- ardındaki gizemi anlayabilmek zer istekleri olan, hatta birbiri- rafındaki Grande Jatte Adası’nda dinlenen in- için resmi “Asnières’de Yıkananlar” resmi +90 539 669 60 69 ne yakın yerlere giden insanların manzara- ile birlikte incelemek gerekir. sanları tasvir ettiği “La Grande Jatte Adası’nda www.galeatiyayinevi.com galeatiyayincilik gletiyayincilik galeati2017 Bir Pazar Öğleden Sonrası” tablosu gibi. Seurat, “La Grande Jatte Adası’nda Bir larındaki ve eğlencelerindeki farklılıklarını Seurat, her izlenimci sanatçı gibi çağ- Pazar Öğleden Sonrası” tablosunda res- göstererek Paris’teki sınıf farkını yansıtır. otanyel@yahoo.com Çizgi atla S lü