Katalog

7 a ssğu 2022 3 ‘Ege adalarını Lozan’da kaybettik’ safsatalarına yanıtlar... Ege’de adaları kim kaybetti? ozan Barış Antlaşması on 1912 yılı sonunda Menteşe adala- yıllardır pek çok saldırı- rı, Trakya/ Boğazönü adalarıyla Sa- ya uğramakta. Geçen hafta ruhan adalarının önemli bölümünde belgeleri temel alan kalem- Osmanlı’nın fiili egemenliği son bulur. Ller bu saldırılara gereken ya- 3 Aralık 1912’de Osmanlı ile Balkan nıtları verdi. Ne var ki “Ege adalarını Devletleri arasında imzalanan Çatalca Mütarekesi Balkanlardaki ilk kapışma- Lozan’da kaybettik” safsatası hâlâ dil- lendirilince konuyu yeniden ele almak yı durdurur. Ardından İngiltere, Fransa, Almanya, Avusturya-Macaristan, Rus- kaçınılmaz oldu. ŞAdu MAN HALıcı 214 bin kilometrekareyi bulan Ege ya ve İtalya savaşan güçler arasında gü- sadumankaragozhalici@gmail.com ya hakemlik yapmak üzere Londra ya Denizi’nde farklı büyüklüklerde yak- laşık 1800 ada, adacık var. Girit ha- da Büyükelçiler Konferansı olarak anı- lan toplantıları gerçekleştirir. Osmanlı riç Ege’deki adalar beş grupta toplanır. Yeni nesil Trakya/Boğazönü adaları olarak tanımlananlar arasın- Devleti altı büyük devletin arabulucuğunu kabul eder. Ancak Yunan donanması konferans sürecinde de et- da en bilindikleri, Taşoz, Semadirek, Limni, Gökçea- da, Bozcada, ve Tavşan adalarıdır. İkincisi Midilli, Sa- kin olur. Yunanlar 13/14 Mart 1913 gecesi Meis’e, 15 Mart’ta ise Sisam’a yerleşir. kız, Sisam, Ahikerya’yı da içeren Saruhan adalarıdır. Menteşe adaları ise çoğunlukla On İki Ada olarak anı- Araplar 1914’tE yUnanistan ’a VEril Di lır ama toplam 24 ada ile pek çok adacık ve kayalıktan Osmanlı Devleti, Balkan devletleriyle arasında- oluşur. Dördüncüsü Şeytan/Kuzey Sporad Adaları, be- ki savaşa son veren 30 Mayıs 1913 tarihli Londra şincisi Kiklad Adaları’dır. Arap kadınlar Bodrum’da otellerde saçları açık, son Antlaşması’yla Midye-Enez hattını sınır olarak kabul Osmanlı Devleti’nin 1456’da Taşoz, Semadirek, eder. Girit’teki haklarından Yunanistan lehine vazge- Limni, Gökçeada ve Bozcaada’yı almasıyla başlayan derece şık giyimli biçimde ülkelerinden uzak, rahat çer. Altı devletin Ege adalarının geleceğini belirleme- Ege’deki egemenlik süreci 1669’da Girit’in, 1718’de rahat tatil yapıyor ve bize de çok özeniyorlar. sine onay verir. İstendil Adası’nın ele geçirilmesiyle tamamlanmış- Altı devlet, Ege Adaları hak- tır. Yunanistan’ın bağımsız bir kındaki kararlarını 14 Şubat on beş yıldır Bod- Aynı kadınlar Bodrum’da devlet olarak ortaya çıkma- 1914 günü Osmanlı Devleti’ne rum’daki otelimize otellerde saçları açık, son sı Osmanlı’nın Ege Denizi’nde- bildirmiş; Gökçeada, Bozcaada “yeni nesil Arap- derece şık giyimli biçimde ki egemenliğinin sonu olur. Na- ve Meis dışında 13 Şubat 1914’e lar” dediğimiz; ülkelerinden uzak, rahat ra- sıl mı? kadar Yunan işgali altında olan Sokumuş, eğitimli, hat tatil yapıyor ve bize de italyanlar DEVr EDE adaları Yunanistan’a vermiş, birkaç dil bilen Arap ziyaret- çok özeniyorlar. Giyim ku- Rus işgaline uğrayan Osman- adaların askeri amaçlarla kullanı- çilerimiz, her yıl daha bir ar- şamda her türlü serbestliğe lı Devleti 14 Eylül 1829 Edir- lamayacağını belirtmiştir. kadaş canlısı olarak geliyor- sahip olan, araba kullanan, ne Antlaşması’yla Yunanistan’ın Osmanlı üzüntülerini bildir- lar. Bundan 10 yıl önce bil- oy veren, özgürce gezip iste- ÜMİT bağımsızlığını onaylar. 1832 İs- mekle ve geri almak için ça- diğiniz simsiyah çarşaflarla diği mesleği seçebilen Türk ORMAN tanbul Antlaşması ile Eğriboz ba göstereceğini söylemekle ye- gezen Araplar şimdi bikini kadınlarına nasıl özenme- dahil Kiklad adalar grubunu tinir. Ama fiili ya da hukuki gi- ve mayolarıyla ünlü model sinler ki... Ah ah birde so- Yunanistan’ı bırakır. rişimde bulunmaz. Bu nedenle Naomi Campbell gibi görünüyorlar. kaklarda, caddelerde rahatça eylem 29 Eylül 1911’de İtalyanlar I. Dünya Savaşı boyunca adalar Çoğuyla, “oralarda yaşam nasıl” di- yapma hakkımız olsa! Evimde her Trablusgarp için Osmanlı’ya sa- Yunanistan’ın egemenliğindedir. ye konuşurum, “Ah siz Türkler çok an pankart hazırlayabilme sanatı- vaş ilan edince Ege’de egemen- İtalya 6 Nisan 1915 günü İti- şanslısınız. Açık havada veya bal- na sahip olduğumdan, ezelden beri- lik yarışına onlar da katılır. Mart- laf bloku ile yaptığı anlaşmay- konda oturmanın; dışarıdaki esintiyi dir yanlış giden bir şeyleri protesto Mayıs 1912 arası On İki Ada ile la I. Dünya Savaşı’na onların ya- hissederek deniz kenarında yemek etmek için “Kedime, köpeğime do- Rodos ve on beş küçük adayı iş- nında katılır. Aldığı ödün de yal- yemenin keyfini bizler kadar bile- kunma” pankartıyla sokaklarda, be- gal eder. 18 Ekim 1912’de Türk- nız Antalya ve yöresi değildir. mezsiniz” diyorlar. nim gibi hayvanseverlerle rahatça lerin Uşi, Batılıların Lozan ola- On İki Ada üzerindeki egemen- Aslında biliriz ama sizler kadar yürüyebilmeyi çok isterdim. rak andıkları barış antlaşması im- liği de tanınır. 22 Ağustos 1915 açık havaya hasret değiliz. Ayrıca atlı polis şaşk ınlığı zalanır. Anlaşmaya göre Osman- Gü- günü de bu adaları ilhak ettiğini Araplarda ne yazık ki “dışarıda ye- lı Devleti Trablusgarp ve Bingazi’yi açıklar. Yani 1912’de boşaltma sözü verdi- Ben İngiltere’de 1980’li yıllar- mek yiyelim” veya “yürüyüş yapa- nümüz- da okurken “Demir Leydi” lakaplı İtalyanlara terk ettiğinde İtalyanlar ği adalardaki egemenliğini perçinler. Os- lım” alışkanlığı yok. Niye mi? 50 de- de hâlâ tartışma- da işgalleri altındaki adalardan çe- manlı Devleti 1914 itibarıyla Ege adala- Margaret Thatcher başbakandı. Ka- rece sıcakta veya kışın kum fırtınala- lar yaşanan Ege Deni- fa vergisi çıkartmak istemişti. Ya- kilecektir. Osmanlı Trablusgarp ve rını fiilen kaybetmiştir. rı altında nereye yürüyorsunuz? Han- Bingazi’den çekilir. Ama İtalyan- Eğer tarihle yüzleşilecekse II. sa, halk tarafından onaylanmayın- gi açık hava yerde yemek yiyorsu- zi’ndeki siyasi durumun ca herkes sokaklara dökülmüştü ve lar, Yunanların adaları işgal edebi- Abdülhamid’in neden donanmayı çü- nuz? Kapalı mekânlarda, AVM’lerde tarihiyle ilgili çok sayıda leceğini söyleyerek çekilmez. Çün- rüttüğü, Osmanlı Devleti’nin neden o yıllarda gencecik olan ben öm- veya üyelikle girilen bol klimalı ku- yanlış ve eksik bilgi rümde ilk kez atlı polis görmüş- kü Balkan Savaşı başlamıştır. Os- adalarda yaşayan Müslüman nüfusu ko- lüplerde sosyalleşmekten başka şans manlı önce Balkan sorununu halle- rumadığı sorgulanmalıdır. Deniz üstün- tüm. İstanbul’a geldiğimde de “Na- yok bu ülkelerde. Ben de yaşadım. yayılıyor. sıl yani polisler atlı mı” diye inan- dip sonra adaları alma politikasını be- lüğünü kaybeden, kapitülasyon kemendi- Aman Allahım! Çekilecek dert değil. nimser. Ancak işler umduğu gibi gitmez: ne boynunu uzatıp devletin maliyesini em- maz gözlerle beni dinleyen arka- Hem de hep kapalı olmak zorundası- daşlarıma anlatmıştım. Trenlere ya- Bulgarlar Çatalca’ya kadar gelir. İstanbul ilk peryalistlere teslim edenlerin atabileceği tek nız. Erkekler beyaz, kadınlar siyah... kez top sesleri ile sarsılır. II. Abdülhamid donan- adım tıpkı Osmanlı Devleti’nin yaptığı gibi protes- pılan zammın olağanüstü bir halk bizE özEniyorlar desteğiyle kaldırıldığını anlatır du- mayı Haliç’te çürümeye terk ederken güçlü bir donan- toyla yetinmektir. Osmanlı son teslimiyetini de Sevr ma kuran Yunanistan Ege’de egemenlik alanını geniş- Antlaşması’nı imzalayarak yapar. Sevr’i yok sayan, Hele İran’ı unutamam. Kadın- rurdum. Tabii aradan 42 yıl geçmiş, lar ağır makyajlı, ancak bir o kadar ne eski gençlik kalmış ne de eski si- letmeyi sürdürür. imzalayanları hain ilan edense Mustafa Kemal Paşa 21 Ekim 1912’de Limni savaşsız teslim olur. 31 öncülüğündeki TBMM’dir. İsmet Paşa ise Lozan’a git- da kapalı... Bahreyn, Dubai ve Cid- yaset esnekliği... Çünkü nüfus kala- de kadınları ise evlerde çok şıklar. balıklaştı, gençlik bizden çok farklı Ekim’de Gökçeada, Taşoz ve Bozbaba, 1 Kasım’da tiğinde fiilen zaten kaybedilmiş olan adalar için can hı- Semadirek, 4 Kasım’da İpsara, 7 Kasım’da Bozcaada , raş mücadelesini sürdürecektir. Bir sonraki yazıda bu En pahalı markaların elbiselerini, bir gözle dünyaya bakıyor, anı ya- çantalarını üstlerinde görebilirsiniz. şamak istiyor. 17 Kasım’da Ahikerya, 3 Aralık’ta Sakız, 20 Aralık’ta mücadelenin öyküsünde buluşmak dileğiyle… Midilli Yunan egemenliğine girer. İrili ufaklı adaların bulunduğu Ege denizi, birçok deniz çatışmasına sahne oldu. Kemal Urgenç OTOBÜSTEKİLER KÖPRÜBAŞı to