Katalog

Lydia Wood’un amacı Londra’daki tüm pub’ları çizerek TikTok’ta paylaşmak. 17 TEMMUZ 2022 5 Anı yaşamanın ayrıcalığı Dünü, bugünü ve yarını bütün Dz i olarak algılayıp, anın keyfini Ükl Üinkte çıkaranlar başarıyı ve mutluluğu da Bir yakalayanlardır. icedir “Anı yaşamak”, “Şimdi ve burada” (here and now) ve “Carpe Diem” kavram- Sayılarla ları pek revaçta. Önce konuya ilişkin kav- sonraki Nram karmaşasına açıklık getirmek istiyo- TikTok rum. İlk iki kavram birbirinin yerine kullanılabilir u 1 milyarı etkin, 1 milyar 398 ancak “Carpe Diem”in yanlış algılandığına sıklıkla milyon kullanıcı. Bu sayının tanık oluyoruz. Eski Romalı şair Horatius bir şiirin- 2022 sonunda 1.5 milyar olması de “Carpe Diem” kavramını, “Günü yakala, günü- bekleniyor. nü gün et, yarını düşünmeden u Toplam 3 milyar indirme anın tadını çıkar” anlamında büyük şey u Günde 1 milyar üzerinde kullanmıştı. Bir şairin elbet- video izleniyor. te ki böyle bir şey söylemeye hakkı vardır fakat biz bugün psikoloji içinde anı yaşamayı bu şekilde tanımlamıyoruz. Facebook, Instagram, Twitter, Romalılar giderek bir YouTube derken şimdi sıra TikTok’ta. Kendine özgü bir topluluk haz toplumu olmuşlardı, iş- gal ettikleri ülkelerdeki aş- Ancak dünya çapında kullanıcı sayısı P. Dofr . r bileceklerini belirtiyor. ielsen Medya Araştırma Şirketi veri- çıları ve yemek kültürünü Üst Ün 4 Yüzde 53’ü uygulamayı kullanan diğer lerine göre TikTok kullanıcılarının olağanüstü hızla artan bu sosyal Roma’ya taşırlar, yan uza- insanların kendileri gibi olduğu görüşünde. Nuygulama hakkındaki fikirleri: Dneö narak onlarca yemeği yeme- paylaşım uygulamasının diğerlerine 4 Yüzde 79’u TikTok içeriklerini kendine 4 Yüzde 64’ü uygulamada kendilerini ol- ye çalışırlar, artık yiyemez özgü buluyor. göre bir farkı var. TikTok Çin kökenli dukları gibi gösterebildiklerini düşünüyor. olduklarında ise kalkıp boğazlarına bir tüy sokar, 4 Yüzde 59’u TikTok’ta bir topluluğun 4 Yüzde 56’sı başka bir uygulamada pay- kusar, sonra yemeğe devam ederlerdi. Birileri bu bir uygulama ve bu da pek çok içinde olduğunu hissediyor. laşamayacakları içerikleri TikTok’ta paylaşa- yaşam tarzını “Carpe Diem” olarak adlandırabi- tarihsel, sosyolojik, siyasi ve ekonomik lir, böyle yaşamayı tercih edebilir, ancak biz gü- nümüzde farklı düşünüyoruz. sorunu beraberinde getiriyor. nun getirdiği üretim ya fenomenlerinin simgeleşmesi ve çok sayıda anı yaşama K gücüyle dünya tica- takipçiye ulaşmasıyla kitlesel bir tek tipleşme- arihin en büyük sömürge imparatorlu- Varoluşçu felsefe ve psikoloji yüz yıla yakın sü- retinde önemli bir ye yol açıyor. Özellikle Instagram’ın ortaya çıkı- ğu olarak bilinen İngiltere, açık deniz- redir anı yaşama kavramını şöyle tanımlamaktadır: oyuncu olarak kendi- şıyla bir meslek olarak kabul edilen sosyal med- lerde güçlü donanması, sanayi gücü ve “Anı yaşamak demek, geçmişten haberdar olmak, ni kabul ettirdi. An- ya fenomenliği, gençlerin benzeşme arayışında ticaretteki başarısıyla 19. yüzyıla gelin- geleceğe ilişkin hedeflere, planlara sahip olmak ve cak bu üretim ve ih- en geçerli karşılaştırma odağı olarak görülüyor. Tdiğinde dünyanın büyük bölümünü et- bunların yanı sıra içinde bulunduğumuz anda iç racat gücü hiçbir za- TikTok’ta ise farklı bir durum söz konusu. kisi altına almıştı. Ekonomik gücünü bir kültürel dünyamızı ve çevremizi fark ederek, bu farkındalık- man batılı ülkelerin Tıpkı K-Pop gibi Uzakdoğu’nun kendine özgü egemenlik aracına çeviren ve böylece etki alanını tan keyif alabilmek demektir.” sömürgelerinde uy- estetiğini dünyaya taşıyan TikTok, temelde Hıris- tüm okyanuslara taşıyan dönemin süper gücü için “Varolma, Gelişme, Uzlaşma” adlı kitabımda ko- guladığının benzeri tiyanlık inancının Batı’da yerleşmesiyle yüz yıl- diplomatik anlamda diş geçiremediği yegâne güç- Abigail nuyu incelerken varoluşçu psikolojide anı yaşama- bir kültürel egemen- lar içinde oluşan görsel ve iletişime yönelik de- Barlow lerden birisi Çin’di. O güne kadar kapalı bir eko- nın önemini vurgulayan şu söze de değinmiştim: lik alanı açmadı. Ta ğer yargılarına göre kurulan uygulamaların tersi- nomiyle yaşayan ancak verimli doğal kaynakları “Bugünümüzü çalan iki büyük hırsız vardır; bunlar, ki TikTok’a kadar... ne beğenilme güdüsünü benzeşmekten değil, sı- ve bin yıllara dayanan kültürel birikimiyle refah geçmişe ilişkin pişmanlıklarımız ve geleceğe iliş- ra dışı olmaktan alıyor. Böylece dünya üzerinde seviyesi yüksek bir toplumu olan Çin, İngilizlerin Hızlı Büyüme kin kaygılarımızdır.” Gerçekten de içinde bulundu- kendini anlatmak için çırpı- sömürgecilik seferleri sırasında keşfettiği ve kısa ğumuz ana odaklanmayı genelde zor beceririz. Bir- Bytedance şirke- nan milyonların tapınağı ko- zamanda adada bir alışkanlık olan çayın da en bü- ti tarafından 2016’da çoğumuz çizgi filmlerde kafası ile vücudu bir tür- numuna geldiğini söylemek yük üreticisiydi. Üzerinde güneş batmayan impa- lü senkronize olamayan çizgi film kahramanları gi- Douyin ismiyle abartılı olmaz. ratorluk Çin’e çay için milyonlarca pound tutarın- Çin’de piyasaya sü- biyizdir. Eve geliriz, aklımız işyerinde kalır, işe gi- Sömürgeleşmeyle batıyla ta- da ödeme yapmak zorunda kalıyordu. deriz aklımız evde kalır. Gecenin bir yarısında ya- rülen sosyal medya nışan ve Batılılar tarafından Egemenlik alanını Çin’e de taşımak isteyen İn- uygulaması asıl bü- tağımızın tadını çıkarmak yerine, aylar yıllar önceki “birbirinin aynısı” olarak algı- gilizler çözümü ülkeye el altından afyon sokmak- tartışmaları hatırlarız, “O bana böyle dedi, ben ona yük patlamayı bir se- lanan Uzak Doğuluların dünya- ta bulmuştu. Batıda zararlı etkileri görüldüğü için ne sonra TikTok is- böyle dedim; ah keşke şöyle cevap verseydim” diye ya kendi bireyselliklerini gös- yasaklanan, üretimi ise İngiltere’nin bir başka sö- düşünerek adeta zihinsel geviş getiririz. miyle dünya çapın- terme isteği TikTok’un da ana mürgesi olan Çin’in komşusu Hindistan’da yapı- da erişime açılınca güç kaynağını oluşturuyor. Bu lan afyon hızla yayıldı ve milyonlarca Çinli afyon anı yaşamanın işlevi yaptı. 2018 başında 54 milyon kullanıcısı açıdan TikTok’un küresel ba- bağımlısı oldu. Zamanla ülkede ortaya çıkan işgü- Ana odaklanmamak, işimize odaklanmamak, ge- olan platform bugün 1 milyar 398 milyon şarısının Batı’da da duygusal cündeki düşüş ve kültürel yozlaşma yetkilileri ön- nelde keyfimizi kaçırmanın yanı sıra enerji kaybı- kullanıcıya ulaştı ve 1.478 milyar kullanı- sömürü içinde yaşayan ve ken- lem almaya zorunlu kılınca, Çin limanlarını İngi- na da yol açar. Ana odaklandığımızda hem zihinsel cılı Instagram’ın hemen gerisinde. Bu yı- dini tanımlamakta güçlük çe- lizlerle ticarete tamamen kapattı ve bu da Afyon akış içinde olmak, üretmek hem de yaşamın tadını lın ilk çeyreğinde en çok indirilen uygu- ken kitlelerin varlığına bir kanıt Savaşları’nın başlangıcı oldu. 1839-1842 ve 1856- çıkarmak kolaylaşır. lama olan TikTok, geçen yıl da dünya ça- olduğunu söyleyebiliriz. An- 1860 yılları arasında yapılan iki savaşı da kaybe- Lise veya üniversite giriş sınavlarına hazırlanan pında 656 milyon indirmeyle bu alanda li- cak TikTok’un da aslında ya- den Çin ağır yaptırımlar ödemek zorunda kalırken gençlerin yaygın sorunlarından birisi birkaç ay der olmuştu. tay örgütlenmeyle gelişen bir İngiltere ve diğer batılı ülkelere ticaret yollarını ta- sonraki sınavı düşünerek “Ya başarılı olamazsam” Gelelim asıl soruya: Nedir TikTok’u bu içeriği olduğunu söylemek zor. mamen açtı. Etkileri neredeyse 19. yüzyılın sonu- diye kaygılanmaktır. Bu tür kaygılar anda yaşaya- kadar çekici kılan? İletişimci ve sosyolog- Remy David, Abigail Barlow na dek sürece ağır bedelleri olan bu savaşlar sebe- mamanın tipik belirtilerindendir. “Üç ay sonra ke- ların sosyal medya uygulamalarına getir- gibi isimler tıpkı Instagram fe- biyle 19. yüzyıl Çin’de utanç yüzyılı olarak anılır. sin başarılı olacağım” diye sevinmek kadar “Ya diği en büyük eleştiri, uygulamaların özel- nomenleri gibi yüz binlerce kul- Remy Komünist devrimin ardın- yeterli puanı alamazsan” diye üzülmek de o den- likle gençleri belli başlı kıyaslar ve bunla- lanıcı tarafından hayranlıkla ta- David dan 20. yüzyılın sonlarına doğ- li anlamsızdır. Gencin içinde bulunduğu ana odak- rın getirdiği benzeşme arayışıyla baş başa kip ediliyor. ru güçlenen Çin geniş nüfusu- lanması, elinden gelenin en iyisini yapmaya çalış- bıraktığı yönünde. Bu arayış sosyal med- ması en işlevsel tavırdır. Henüz varoluşçu psikoloji yokken bazı liderler anı yaşamanın önemini sezgiyle keşfetmişlerdi. Efsanevi lider Shackleton ekibiyle birlikte yürü- yerek geçmek üzere Antarktika’ya ulaşır, daha ilk günden gemisi buzlara sıkışıp kullanım dışı kalır. Z kuşağı Mürettebat panik içindedir, Shackleton hemen bir kural koyar, geleceğe ilişkin gereksiz yorum yap- mayı yasaklar, örneğin kimse “Evimize döneme- yeceğiz” demeyecektir, herkes içinde bulunulan neden TikTok ana bakacak, örneğin, “Şu an açlıktan ve soğuk- tan nasıl kurtulabileceğiz?” düşüncesine odakla- nacaktır. Sonuçta uzun bir mücadelenin ardından kullanıyor? kaptan, tek bir eleman kaybetmeden ekibini kur- tarmayı başarır. Yıllar sonra uzay üstü yöneticile- Beyza Selen Çavuş/23 ri de Apollo-13’ün oksijen tankı yandığında ben- Artık herkes kullanıyor ve di- zeri taktiği uygulamışlar, astronotların ve yerdeki ğer platformlara göre daha çok uzay üstü elemanlarının geleceğe ilişkin olumsuz içeriğe sahip. Ayrıca daha eğ- yorum yapmalarını yasaklayarak, üç kişiyi de sa- lenceli ve komik içeriklerileri bu limen Dünya’ya indirmeyi başarmışlardı. platformda bulabiliyorum. GeÇmişte yaşamanın işlev Sizliği Gizem Kazaz/22 “Homosapiens”in yazarı Harrary dört yıl kadar Video izleyerek gündemi ta- önce ülkemize geldiğinde bir televizyon kanalında- kip etmek benim için daha keyifli. ki röportajda, “Tarihte bazı ülkelerin geleceğe iliş- Trendleri en güncel haliyle takip kin vizyonları, planları yoktur, onlar geçmişteki edebiliyorum. Boş vaktimin keyif- şanlı tarihlerine sığınırlar” demişti. Şimdi bu söze li geçmesine imkân sağlıyor. ne denir? Amerika on yıllardır Mars’a seyahat film- leri çeviriyor, biz ise “Kuruluş Osmanlı”, “Kurtuluş Sena Gü Çlü/21 Selçuklu” temalı televizyon dizileri çeviriyoruz. İçerikler önce TikTok’ta orijinal Sonuç: Anlaşıldığı kadarıyla gerek bireyler, ge- olarak üretiliyor ve viral oluyor. rekse toplumlar, “Dün, bugün, yarın” üçlüsünden Instagram reels yerine TikTok ter- sadece birini tercih ederek başarılı ve mutlu olamaz- cih ediyorum. Çeşitli akımların lar. Geçmişe odaklananlar veya günlerini gün eden- da öncelikle çıkış noktası TikTok. ler başarısız olurlar. Geçmişten ders almadan, şu anda yeterince çaba göstermeden yalnızca hedefle- Sena evrenSel/22 rini gerçekleştirmeye çalışanlar ise hayal kırıklığına Videoları izlerken adeta hipno- uğrarlar, en fazlası kifayetsiz muhteris sayılırlar. Bu tize oluyorum. İçeriklerin hiçbir yüzden anı yaşamak kavramını basit bir kişisel ke- amacı yok aslında, bir dakikalık yif alma şekli olarak düşünmemeliyiz; anı yaşamak bir mizah sunuyor. O sürede bey- demek; dünü, bugünü ve yarını bir bütün olarak al- nin donuyor gibi. İnsanların bi- gılamak, ileriye gitmeye çabalarken, içinde bulunu- raz daha beğeni alabilmek adına lan anın keyfine varmak demektir. neler yapabileceğini görmemi- zi sağlıyor. Can pahasına beğeni ygulamanın benzerlerine göre neden. Şimdilerde Instagram başta olmak farklarından birisi de tamamen üzere diğer sosyal medya platformları da Uhareketli görüntüye odaklı içeri- video içeriklerine ağırlık vererek kullanı- ği. Böylece Lydia Wood gibi bir sanatçı cıları kendi taraflarına çekmeye çalışıyor. Londra’daki tüm barların eskizlerini çiz- Ancak Twitter’ı alan Elon Musk’ın uygu- diği hesabıyla büyük lamada video paylaşı- bir kitleye ulaşabili- mına olanak sağlaya- yor. Kendine özgü içe- cağını açıklaması pek rik üretimi konusun- de hoş karşılanmadı. da herkes Wood kadar Batılı ülkeler de bu incelikli değil elbette! tehlikeyi görmüş ola- Ülkemizde örneklerini cak ki TikTok’un yük- gördüğümüz, otoyol- selişini engellemek da şınav çekerek trafi- için çalışıyorlar. Konu- ği durdurmak gibi ey- yu “bir ulusal güven- lemlerin TikTok için lik sorunu” olarak gö- içerik üretme çabasının bir sonucu oldu- ren Trump döneminde TikTok’a yönelik ğunun ortaya çıkması uygulamadaki be- yaptırımların gündeme geldiği ABD’de son ğenilme eşiğinin ne kadar büyük bir feda olarak Federal İletişim Komisyonu bazı ve- gerektirdiğini de ortaya koyuyor. Bu feda- ri paylaşımı endişeleri nedeniyle uygulama- lar da kullanıcılarının uygulamaya daha nın Android ve Google Playstore’dan kaldı- büyük bir sadakatle bağlanması için bir rılmasını istedi. km en