Katalog

5 Hazin 2022 2 Psikolojik hastalıklar için uzun süre beyne cerrahi müdahale dışında bir tedavi yöntemi yoktu De örit Dne asaklar ve aşırılıklarla dolu bir Sadece beyninizi keseceğiz haftayı geride bıraktık. Bir yan- da insanların kendilerine eşlik Yetmek için en çok kullandıkları sanat ürünü olan müzikle ilgi- li konser ve festival iptali haberleri öte meraklanmayın yanda tüm Türkiye’de yaşanan, günlük yaşamda pek rastlamadığımız kimi sıra O dönemlerde cerrahinin getirdiği dışı kimi de yürek burkucu olaylar. Siz- travmalar ve komplikasyonlar hiç ko- Şam ce ortada bir sorun yok mu? nuşulmayan konulardı. Bazı hastala- GÜnl ÜĞÜ “Elbette var” diyeceksiniz ama bir de rın bu işlem sonrasında eski sağlığına şöyle düşünün; baskıcı ve otoriter eği- dönmeyi bırakın, daha kötüye gitmesi limi olan iktidarların en önemli ortak göz ardı edilmeye başlanmıştı. Bun- özelliklerinden birisi kendi ideolojileri- lar arasında meşhur kemancı ve bes- ne uygun bir kamu düzeni oluşturmak teci J. Hassid’e şizofreni teşhisi kon- konusundaki ısrarlarıdır. Herkes hoş- ması ve 26 yaşında lobotomi sonra- lanmayabilir ama kamu düzeninin her- sı ölmesi de vardır. Ayrıca Amerika- lı oyun yazarı Tennessee Williams’ın hangi bir ideoloji veya dini yaklaşım- ablası Rose’un yapılan lobotomi son- la sağlanması, topluma şu mesajı ve- ö m Ür rası iş göremez hale gelmesi ve onun rir: “Biz düzeni sağladık, sizin görevi- t leayn bu durumunun yazarın bazı eserlerin- niz de bu düzene uyacak biçimde dav- de esin veren karakterlere yol açtığı ranmak.” Türkiye’de ise daha tuhaf bir söylenmektedir. durumla karşı karşıyayız. Kamu dü- zeninin neredeyse semt semt, mahalle nsan beyni her zaman şanssız kennedy’ler merak konusudur. Beyni- mahalle farklılaştığı, orada bulunan ço- Lobotomi geçiren en ünlü kişi, mizin yüzde kaçını kul- ğunluğun ve yönetimin düşüncelerine ABD Başkanı John F. Kennedy’nin landığımız tartışmaların- göre şekillendiği bir günlük yaşam... kız kardeşi Rosemary Kennedy’di. İdan ruhsal hastalıkların Kendisine 23 yaşındayken “ajitas- HHH tedavisinde beynin bazı bölgelerinin yonlu depresyon” tanısı kondu ve Söylemek gerekir ki devlet düzeni çıkarılması ile süregelmiştir. İkinci lobotomi önerildi. İşlemden kısa sü- içinde merkezle yerel yönetim arasın- kısım ilk çağlardan itibaren ilgi çek- mesine ilişkilidir. İşte dönemin araş- lümleri ile ilişkisi yok edilirken kısmi- re sonra ise bazı şeylerin yanlış git- daki ilişkilerde birbirine bağlı bir es- se ve hatta 20. yüzyılın başlarında ya tırmacıları davranışlar, huylar ve ka- de ise bir parçası göreve devam edi- tiği anlaşıldı. Rosemary artık konu- neklik gösterilmesi olağan hatta ge- pılan bazı uygulamalar günümüzde rakterlerle ilgili olarak bu nedenle yordu. Hasta işlem sırasında anestezi şamıyordu ve zihinsel kavrama yete- reklidir. Öte yandan yasalarla birbirine dehşetle karşılansa da beyne yapılan frontal lobu gözlerine kestirmişler- altında oluyor, birkaç yöntemle uygu- neği yeni yürümeye başlayan çocu- bilimsel cerrahi girişimlerin önemli dir. Önceki haftalarda öyküsüne yer lama tamamlanıyordu. bağlanan bir ulusun yurttaşlarına “böl- ğunkine eşdeğerdi. Depresyon adımları sayılmıştır. Aslında olayın çıkış nok- verdiğimiz Phineas Gage de bu açı- gesel ölçekte tutum göstermesi” yüzey- belki geçmişti ama yerine Özgün ismiyle “One Flew Over tasının bir arayış olduğu- dan o dönem tıp dünyasında çok ko- de yurttaşların keyfiyetle, otoriterlik al- ömür boyu bakıma muh- the Cuckoo’s Nest”, (Guguk Ku- nuşulan bir örnek olmuştur. nu söylemek gerekir. gısını birleştiren bir yaklaşımla tepkile- taç bir hasta gelmiş- şu) adlı Jack Nicholson’ın bir akıl Örneğin, Fransa’da rine neden olsa da temelde kamu düze- nobel ödülü bile aldı ti. Aile uzun süre bu hastanesinde hasta olan Randle 1939’da akıl hasta- ninin sağlanmasına yönelik kalıcı zor- ameliyatı gizledi ve Dr. Egas Moniz’in frontal lob üze- McMurphy rolünde oynadığı unu- lığı nedeniyle has- lukları beraberinde getirebilir. çocuklarının zihin- rinde yaptığı cerrahi girişimler, 1936 tulmaz filmde Randle haşarı ve ay- tanede yatan has- sel engelli olduğu- HHH yılında öncü kabul edildi. Hatta 1949 kırı kişiliğinin tedavisi olarak fil- ta sayısı 120 bine yılında “bazı psikozlarda tedavi edici nu söylemek duru- ulaşmıştı ve tecrit Elbette bunda ülkemizde var olan min sonunda bu cerrahi işleme yani değerinin keşfi” değerlendirmesiyle dışında bir tedavi munda kaldı. “lobotomi”ye tabi tutulur. çarpık siyaset-bürokrasi ilişkisinin ya- Nobel Tıp Ödülü bile Moniz’e veril- yöntemi yoktu. Tıpta günbegün nında, tüm dünyada birbirinin iyice içi- lobların işlevi di. Ancak bu ameliyatların çoğu psiki- Gerçekten de ya- olan gelişmelere ta- ne geçmiş ve artık aşınma sürecine gir- Lobotomi veya lökotomi kavramı yatrik hastalar üzerinde uygulanıyor- yımlanan bir çalışma- nık olsak da çok da miş değerler düzeninin de payı var. aslında tam anlamıyla beynin bir lo- du ve psikiyatri hastalarına yönelik ilk ya göre bildirilmiş 1340 uzak olmayan geçmiş- Kim bilir belki de dünyada yeni değer- bunun çıkarılması veya bir kısmının ağızdan ilaç tedavilerinin ardından hız- vakanın yüzde 90’ı “akıl te şimdi “ilkel” sayı- Rosemary ler etimolojisi yerine oturana kadar el- kaldırılmasına karşılık gelir. Beyni- la terk edilmeye başlandı. Ancak o gü- hastalığı” tanısıyla yapılan lan uygulamaları görmek Kennedy den pek bir şey gelmez. İnsanlar kav- mizin iki temporal, iki pariyetal bir ne dek binlerce hasta kişilik veya ruh- cerrahi işlemlerdir. Bunların mümkün. Bundan 70-80 yıl de oksipital olmak üzere altı lobu sal sorunları nedeniyle bu yöntemi tek ramlar eşliğinde ülke, kıta çapında tek- çoğunu şizofreni ve intihar eğilimli önce basit bir melankolinin tedavi- vardır. Çok kaba bölümlendirmeyle; seçenek olarak kabul etmek durumun- depresyon durumları oluştursa da ank- rar ortak bir dil oluşturana kadar -ki ta- si olarak size meraklanmamanızı, sa- temporal loblar duyma ve sesle, pari- da kaldı. Gerçekten de örnekler ince- siyete ve obsesyon gibi sıkça karşılaşı- rihten bildiğimiz kadarıyla bazı dö- dece beyninizin bir bölümünü kese- yetal loblar fiziki hareketlerimizle ve lendiğinde çoğunun nedeninin ruhsal lan sorunlar da karşımıza çıkar. Bazen nemlerde bu süreç büyük bedeller öde- rek bunu tedavi edeceklerini söylese- oksipital loblar görmeyi anlamlan- sorunları ait olması işlemin “piskocer- de denetim altına alınamayan ağrı gibi ler ne hissederdiniz acaba? nerek tamamlandı- “eğrisi doğrusuna dırmamızla ilişkiliyken; frontal lob rahi” olarak adlandırılmasının nedeni- şikâyetler için bu işlem uygulanmıştır. Kaynak; gelen” diye tanımlayabileceğimiz bu kişiliğimiz, davranışlarımız gibi sos- ni açıklamaktadır. Ancak çalışmalarda “astım” gibi bazı Brain lobotomy: a historical and moral kontrollü cepheleşme düzenine katlan- yal konularla bağlantılıdır. Lökotomi işlemi radikal ya da kısmi solunum sistemi rahatsızlıklarında bi- dilemma with no alternative? World Neu- mak gerekecek. Yine de insanlar sus- Kuşkusuz, her lob yalıtılmış gö- uygulanıyordu. Radikal işlemde fron- le tedavi olarak lobotomi uygulanmış rosurg. (2019) 132:211-218. mayacak, her fırsatta istedikleri müzik- tal korteksin tüm geri kalan beyin bö- olmasını görmek şaşırtıcı. revler yapmaz ve birbiriyle derinle- leri dinleyecek, haksızlıkları dile geti- recek... Bu arada siyasetçiler başta ol- mak üzere, aykırı görülmeyen her gö- rünür kişinin, istediği karaktere bürü- nebildiği, günümüzün “roleplay” dün- ‘Tehlikeli Bölge’de yasında sanatçılara “Sen sanatını yap, bu işlere karışma” demek komik görü- nüyor. Sanki herkes kendi işiyle uğra- şıyormuş gibi! Hepinize iyi pazarlar... geçmişe yolculuk Dz Üi lk Üint deniz.ulkutekin@cumhuriyet.com.tr Seksenlerin gişe yıldızı Top Gun’ın küllerinden doğan “Top Gun: Maverick” şaşırtıcı dere- cede başarılı bir devam filmi. Galeati Yayıncılık arold Faltermeyer’in “synth ınma çan” efekti, Top Gun oluşu- munu açıkla- yan açılış ve se Bu D Haklı yakınmalar olacaktır ancak na- dudan teklif edilen yeni görevi, ilk filmde Hpeşi sıra ge- sıl ki dünya, Top Gun’ın gişe rekor- âşık olduğu Charlie’yle tanışmasını hatırla- len “Danger Zone” fonunda, ları kırdığı Soğuk Savaş döneminde tan bir sekansa göndermeyle üstleniyor ve deri ceketiyle göz kamaştı- değilse, “Top Gun: Maverick” de te- birkaç Top Gun pilotunu eğitmeye başlıyor. ran, altmışına merdiven da- mellendiği temayı yumuşatarak sun- Bu andan itibaren Maverick ve Rooster ara- yamış Tom Cruise... Kol- mayı başaran bir yapım. Yönetmen sındaki çatışma, yeni filmin devraldığı mi- tuklarınıza yaslanabilirsiniz. Joseph Kosinski, özgün filmle güçlü rasın uzantısı olarak öykülemenin mayası- 80’ler estetiğiyle bezeli bir bir bağ kurmakta istekli, ancak bunu nı oluşturuyor. devam filmi kokpitte sizleri KARGO DAHİL 40 ¨ KARGO DAHİL 32,5 ¨ militarizm, vatanseverlik gibi tema- yeni film yeni aşk ağırlamaya hazırlanıyor. ları gözümüze sokmadan gerçekleşti- Ba Şak Bak Simgeleşmiş yapıtların yıl- İlk filmden hatırladığımız “Ice” takma riyor. Ukrayna’ya açtığı savaşla dün- isimli Val Kilmer kanser nedeniyle sesini lar sonra gelen devam halkala- basakbicak yanın “postmodern” bir Soğuk Savaş kaybettiği için “Top Gun: Maverick”in bu- rı konusunda hazırlıklı olmak @gmail.com ortamında Rusya’ya cephe almasını gerektiğini sayısız filmle de- ruk ve tuhaf biçimde komik anlarının eş- düşünürsek “Top Gun: Maverick”in likçisi. Maverick’in koruyucusu olarak, neyimledik. Elimizde “Mad salgınla geciken gösterimi şimdi da- Rooster’la Maverick arasındaki bağın bir Max: Fury Road” ve “Blade Runner 2049” ha anlamlı olabilir. Çünkü yine karşımızda başka durumunu ve dramanın en önemli gibi sınırlı örnekler var ki şaşırtıcı biçimde, belirsiz bir hasım (uranyum zenginleştiren ayaklarından birini oluşturuyor. En yürekli ülkelerden Rusya, Çin, İran) ve neredey- söz konusu iki örnek kadar olmasa da “en iyi değişikliği ise Maverick’in özel yaşamında se olanaksız bir görev var. Yine destan ya- devam filmleri” listelerine girebilecek bir se- zan ABD, ancak bu kez özgün öykünün tek gözlemliyoruz. Charlie yerine artık Penny yirlikle karşı karşıyayız. (Jennifer Connelly) var ve Charlie’nin aşk- boyutlu yapısının ötesinde, katmanlı kahra- “Top Gun: Maverick” için “yeni bir şo- KARGO DAHİL 40 ¨ larının simgesi olan şarkı “Take My Breath manlarımız öykünün odağını oluşturuyor. venist anlatıya ihtiyaç var mı” denilebilir. 3 KİTAP, KARGO DAHİL 112,5 ¨ YERİNE Top Gun’ın girişi, film boyunca his- Away” de tarihe gömülmüş... Tony Scott’ın yarattığı Top Gun cepha- sedeceğiniz duyguyla uyumlu... “Ma- ¨ verick” lakaplı Pete Mitchell yine ku- neliğiyle müthiş bir uyum yakalayan “Top 100 rallara karşı duran tavrıyla karşılıyor Gun: Maverick”, nostalji yaşatmakla kal- bizi. Tom Cruise, hâlâ görkemli, an- mayan, izleğe ait tüm referansları da senar- cak geçmişin hayaletleri kahramanı- yo metnine zımbalayan bir film. Aksiyon +90 539 669 60 69 sekansları ve müzikleriyle bu 80’ler fante- mızın ensesinde. Çünkü en yakın ar- www.galeatiyayinevi.com galeatiyayincilik gletiyayincilik galeati2017 kadaşı Goose’la, oğlu Rooster aracı- zisini dev ekranda yeniden deneyimlemek lığıyla bir hesaplaşmaya giriyor. Or- için birçok nedenimiz var. otanyel@yahoo.com Pu: 8/10 ıç ro ek en ya ra