Katalog

19 HAZİRAN 2022 4 İsveç’te göçmen çocuklarda ortaya çıkan bilinmez bir sorun Uyusun da büyüsün... Ama ya hiç uyanmazsa? eçen aylarda basında, İsveç’te sığın- İsveç’teki mülteci çocuklarda sıkça görülen aylarca, belki macı çocukların birdenbire uykuya Karolina Olsson, 14 yaşında yıllarca hareketsiz kalma sorunu psikolojik ve genetik nedenlerle daldıkları, aylarca hatta yıllarca bu uyudu, 32 yıl sonra uyandı. biçimde kaldıkları haberiyle bir kez açıklanmaya çalışılsa da gizemini hâlâ koruyor. daha karşılaştık. G Konu aslında 2000’lerin başın- ğı çadırın yanında bir erkek çocuğunun bıçakla- kor kıranlardan biri de ne rastlantıdır ki da İsveç’te artan göçlerle gündeme gelmişti. Ba- narak öldürülmesinin ardından başlamıştı. yine İsveç’ten. zı çocukların uyanmaksızın hareketsiz kaldığı, id- Karolina Olsson, Oknö’de 1861’de rar ve gayta kaçırmaya kadar giden bir durumdu bu. ruh kendini kapatır mı? doğmuştu. Kafa sarsıntısı geçirdiğinde İlk olarak yine İsveç’te 1958’de bir psikiyatrist tara- Peki, çocuklarda ortaya çıkan bu durum neden 14 yaşındaydı. Beş gün sonra şiddetli fından, şiddetli psikolo- erişkinlerde yaygın olarak görülmüyor? Bu soruya diş ağrısı yaşamaya başladı. Ailesi, dö- jik travmadan sonra or- net bir yanıt vermek mümkün değil. Nasıl fiziksel nemin inançları gereği bu ağrının bü- YAŞAM taya çıkan nadir bir bo- gelişim ergenliğin sonuna doğru tamamlanıyor- yücü işi olabileceğini söyleyerek konu- zukluk olarak tanımlan- GÜNLÜĞÜ sa, ruhsal olgunlaşmanın da çocuklukta geliştiği yu kapatmaya çalıştı. Karolina o gece mış ama o dönemde çok ve sarsıntılara açık olduğu, tehlike anında da ken- yattığı uykudan ertesi sabah uyanma- da ilgi çekmemişti. An- dini, bozulmamak için kapattığı ileri sürülen tez- dı. Kızın bakımını annesi sağlıyordu. cak 2019’da 424 mülte- ler arasında. Örneğin İsveç’te Göç İdaresi’nde bir Onun dışında çevreye karşı ilgisizdi. 32 ci çocuk üzerinde yapı- aileye sınır dışı edilecekleri söylendikten sonra iki yıl 42 gün geçmişti ki Karolina’yı yer- lan değerlendirmede ko- çocuk şiddetli bir endişeyle tepki vermiş ve birkaç de zıplar durumda ve ağlarken buldu- nunun çarpıcı boyutu or- gün içinde her ikisi de yemek yemez, hareket et- İsveç, 2017 (Uyuyan Güzeller) Vazgeçme lar. Uyuyan güzel artık uyanmıştı. Ge- taya kondu. Bu çocukla- mez duruma gelmişti. çen süreye karşın okuma yazma içinde olmak üzere Sendromu’na sahip çocuklar. rın bulguları farklı olsa Söz ettiğimiz olaylarda derin ruhsal çatışmalar uykuya dalmadan önceki her şeyi biliyordu. 46 ya- da sondayla beslenmeye nın göstergesi. Ölü taklidi eylemi insanda tam anla- Ömür yaşansa da kendini çevreden soyutlamayı başka ol- şında olmasına karşın 25 yaşın özelliklerini gösteri- gidecek kadar ağır tablo mıyla karşılığını bulamasa da bazı hastalıklarda be- gularda da görmek mümkün. Japonya’da, “Hikiko- t anyel yordu. Karolina uykuda geçen yıllarını telafi etmek içinde olanlar da vardı. denin tepki vermemesiyle ilgili de bir durum var- mori” olarak adlandırılan durum daha çok gençler- istercesine 88 yaşına dek yaşadı. Hemen hepsinde belir- de gözükür ve kişiler yaşamdan elini ayağını çekip dır. İsveç’te uyuyan çocuklar da zaman zaman psi- Tabii ki mülteci olmanın getirdiği travmalar eş- li bir travmayla bağlantı- temel gereksinimler dışında, tüm zamanını odasın- kiyatrideki bu önemli kavramla anıldı. Eski Yunan- liğinde ruhsal çöküntüleri yaşayan çocuklar sade- lı ortaya çıkan bir ruhsal da geçirir. Bu hafta ayrılan yerimizin sonuna geldi- cada kata (aşağı düşme) ve tone (gerginlik veya di- ce İsveç’te gözlenmedi. Ailesi Polonya’ya sığın- sorun, depresif bozukluk veya travma sonrası stres ğimiz için bu ilginç konuyu sonraki haftalara bıra- renç) kelimelerinin birleşmesiyle tanımlanan bir du- ma başvurusu yapmak isteyen ancak başvuruları- bozukluğu denen bir öykü tespit edildi. Çalışmacılar kalım. Son olarak henüz Türkçede çevirisi yayım- rumdur, katatoni. nın reddedilmesiyle benzer sürece giren Eva’nın bu çocuklara yaşadıkları sarsıntılar sonrası normal lanmamış olsa da sizlere uyuyan güzeller hakkında uyandıktan sonra çekilen simgesel fotoğrafı 2020 yaşamdan vazgeçmelerine dayanarak “vazgeçme Suzanne O’Sullivan tarafından yazılmış “The Sle- karolina 32 yıl sonra uyandı Dünya Basın Ödülleri Yarışması’nda aday gös- sendromu” (resignation syndrome) tanısı koydular. eping Beauties: And Other Stories of Mystery Ill- Katatoni birçok psikiyatrik bozuklukla görülebi- Zorlu yaşam koşullarıya yüzleşmek yerine kaç- terilmişti. Yine Güney Pasifik’te yer alan Nau- ness” adlı kitabı da öneririm. lir. Çalışmalarda sadece katatoniye özgü bir gene- ru Adası’ndaki Göçmen Gözaltı Merkezi’nde de ma eylemi hem ruhsal hem fiziksel olabilir. Psiki- tik, yapısal, nörokimyasal bir neden saptanamasa da benzer çocuklarla karşılaşılmıştı. Yakın dönem- yatride buna ilişkin çokça hastalık tanımlaması bu- 40’tan fazla belirti tanımlanmıştır. Tepkisizlik, be- lunur. Fiziksel kaçışı ise doğayı paylaştığımız ba- de Yunanistan’ın Midilli Adası’ndan bir göçmen denin belli konumda durağan kalması, tamamen içe kampından da benzer bilgiler yayımlandı. Ekim zı canlılarda görebiliriz. Çoğunlukla kuşlarda gözü- Kaynakça: kapanma ve konuşmama en yaygın görülenler. Göç- Suzanne O’Sullivan, The Sleeping Beauties: And Other Stories of ken, tehlike anındaki “ölü taklidi” davranışı bunun 2019’da Guardian’da çıkan habere göre Afganis- Mystery Illness, 2021 men çocukların da dertli olduğu düşünülen bu olay- tipik bir örneğidir. Sinir sisteminde yer alan ve “va- tanlı 9 yaşındaki Ayeşa’nın “neredeyse hareket- Anne-Liis von Knorring, Eur Child Adolesc Psychiatry, 2020 gus” adı verilen, beyinle bağlantılı bir sinirin de işin la günümüzde daha kolay baş edilse de uzun yıllar siz” olarak yaşamını devam ettirdiğinden bahse- Aug; 29(8): 1103-1109 içinde olması olayın sadece “psikolojik” olmadığı- katatonik bulgularla yaşayanlar oldu. Bu alanda re- diliyordu. Bu durum küçük kızın ailesiyle yaşadı- https://en.wikipedia.org/wiki/Karolina_Olsson berrin karadeniz berrin.karadeniz@cumhuriyet.com.tr Bugün babanızla keyifli vakit geçirmek için uzun metrajlı birçok seçeneğiniz var kültür rotası ‘Ben Senin Babanım!’: Bir Babalar Günü Listesi ROSeBUD inema tarihi, aile kav- tayla dolaşan “The Shining”in de- Darth Vader’ın, The Empire Strikes Back’te ramı ve ebeveyn-ço- lisi Jack Torrance (Jack Nichol- kısacık bir an baba olduğunu hatırlayıp durak- cuk ilişkileri üzeri- son), “There Will Be Blood”ın oto- sadığını, The Godfather’ın Don Vito Corleo- ne sayısız film ve öy- riter figürü Daniel Plainview (Da- ne’sinin çocuklarını koruma durumunu “at ba- küyle dolu... Bu port- niel Day-Lewis) veya çığ düşerken şına” kadar götürdüğünü veya karıncayı bile Sreler, iyinin ve kötü- kaçtığında hem ailesini hem de ai- incitmemiş Yaşar Usta’nın tiradını anımsadığı- nün toplum tarafından ayrıştırıla- le kurumunu geride bırakan “For- mızda, “güç”ün bile ele geçiremediği ebeveyn- bilmesi için kimi zaman eril ve- ce Majeure”ün babası Tomas’ı (Jo- ler olduğunu görmek mümkün... yahut dişil temsiller üzerine yer- hannes Kuhnke) gibi örnekler de Gelin hep birlikte, sinema tarihinin süper gi içerse de ekseriyetle “ideal” ola- mevcut. Fakat sonunda başlığa il- babalarının veya baba olmaya çalışan kah- başak bıçak v ‘Çocuk Kalbi’ şimdi sahnede nın üzerine yoğunlaşan anlatılar- ham olan, galaksinin en karanlık ramanlarının siyah beyaz yolculuklarına bir basakbicak dan oluşuyor. Pek tabii elinde bal- lordu Anakin Skywalker, namıdiğer göz atalım. dmondo de Amicis’in “Çocuk Kalbi” kitabını @gmail.com Euyarlayıp oyunlaştıran Kumbara Çocuk Tiyatro- su, Türkiye’de ilk kez “Çocuk Kalbi” tiyatro oyunu- nu 25 Haziran CSO Ada’da yaz sezonu çocuk etkin- u t he kid (1921): Charlie Chaplin’in u t o kill a mockingbird (1962): likleri kapsamında sahneleyecek. en otobiyografik filmlerinden biri ola- Buhran yıllarında geçen ve Harper rak anılan The Kid, sinema tarihinin iko- Lee’nin aynı adlı eserinden uyarlanan To v Rodin Antalya’da nik ikililerinden birini yaratmakla kalma- Kill a Mockingbird, Gregory Peck’in bir odern heykelin öncü- dı, babalığın sadece kan bağından mürek- baba ve avukat olarak tek kişilik gösteri- Msü olarak bilinen dün- kep olmadığını da “sessizce” an- si adeta. yaca ünlü Fransız heykeltı- latabilen duygu yüklü bir baş- u t he Virgin spring (1960): Orta- raş Auguste Rodin’in eser- yapıta dönüştü. çağdan kalan bir İsveç baladından uyar- leri “Tutkunun Heykeltıra- u boys t own (1938): lanan klasik, kızı tecavüze uğrayan bir şı Rodin-Erbil Arkın Özel Toplumdaki suçların, ço- babanın yaşadıklarını din ve ah- Koleksiyonu’ndan Bir Seçki” isimli, aralarında Öpü- cukluktan gelen eğitimle iliş- lak kavramlarıyla tartışan Ingmar cük, Sonsuz Bahar, Eve gibi ikonik yapıtların da yer kili olduğunu düşünen Peder Bergman imzalı bir başyapıt. aldığı sergi, 31 Temmuz 2022 tarihine kadar Antalya Flanagan’ın yoksul çocuklar için u papermoon (1973): Peter Kültür Sanat’ta izleyiciyle buluşmaya devam edecek. kurduğu Boys Town isimli ku- Bogdanovich’in, Büyük Buhran yıl- rumun gerçek öyküsüne dayanan It’s a larında geçen yol filmi, bir dolandı- Wonderful film, Spencer Tracy’nin Oscar’lı v BİFO ile Prömiyer: Tan Dun rıcıyla yetim bir kızın öyküsünü ele Life performansıyla öne alıyor. Filmin baş- ünyaca ünlü şef ve beste- çıkıyor. rollerinde ise ger- Dci Tan Dun 22 Haziran’da İs- The Virgin u a t ree çek yaşamda da tanbullu sanatseverlerle buluşuyor. Spring Grows in bro- baba-kız olan Ryan AKM’deki konserde Dun’un yönete- oklyn (1945): Elia O’Neal ve Tatum ceği BİFO’ya Daniel Hope (keman) Kazan’ın ilk uzun O’Neal var. ve Alexey Botvinov (piyano) eş- eraserhead metrajı olan ve Betty u eraserhe- lik edecek. Dun’un, geçen yıl dünya Smith’in aynı adlı ro- prömiyeri yapılan İkili Konçerto’su ad (1977): David manından uyarlanan Lynch’in, bu sürreal BİFO ile seslendirilecek. eser, İrlandalı-Ame- Bicycle korku türündeki ilk Thieves rikalı bir babanın uzun metrajı, “de- kızlarıyla olan iliş- forme” olmuş ço- kisi üzerinden ebe- yeni gerçekçiliğinin Vittorio De Sica im- cuğuna bakmak zo- veyn temsillerinin önemini vurgulayan ne- İmtiyaz Sahibi: zalı sembolik filmi, İkinci Dünya Sava- runda kalan bir adamın öyküsüyle sıra dışı n Yayın Koordinatörü CUMHURİYET VAKFI adına fis bir klasik. DENİz ÜLKÜTEKİN şı sonrası Roma’sını bir baba ve oğlunun bir ebeveyn temsili barındıran bir kült eser. ALEV COŞKUN n Sayfa Tasarım yaşadıkları üzerinden anlatan, çaresizlik u ıt’s a Wonderful l ife (1946): u bonus: Meraklısı için günümüze bi- Genel Yayın Yönetmeni EMİNE BİLGET Frank Capra imzalı bu eşsiz yapım, sadece duygusunu buram buram hissettiğiniz fi- ARİF KIzILYALIN raz daha yakın olan Alexander Payne im- n Reklam Genel Müdürü Sorumlu Müdür naliyle yürek parçalayan bir film. aile kavramına veya baba figürüne ilişkin ESRA BOzOK zalı Nebraska, ebeveyn-çocuk ilişkilerinin ÖzGÜR SOYER değil, aynı zamanda yaşama tutunma ça- u Father of t he bride (1950): Bir değişimi üzerine etkileyici bir siyah-beyaz basına yönelik hâlâ güncelliğini koruyan babanın, kızının evlenmesiyle ilgili kaygı- eser olarak listeye eklenebilir. Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta: reklam@cumhuriyet.com.tr bir öykü. Ve benim de sinema tarihinin en ları üzerinden aile temasına eğlenceli bir Not: Bu yazı, kaleme aldığım sırada baba- sevdiğim filmlerinden biri. Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. üslupla değinen filmin başrolünde, güzel- sının acı haberini öğrendiğim arkadaşım Di- No:11A/41 Bahçelievler İstanbul Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın ler güzeli Elizabeth Taylor var. u bicycle t hieves (1948): İtalyan lek ve çok sevdiği babasına ithaf edilmiştir. pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr 19 HAzİRAN 2022 SAYI: 1684 otanyel@yahoo.com