Katalog

8 MAYIS 2022 5 Bilgi çağında Dizilerde gerçek arayışı bilgiden yoksunluk Bilgi çağı, bilgelik çağını getirmiyor, aksine cahil ve biatçı kitlelerin sesi daha çok çıkıyor. DENIZ nsanlık bilgi çağını ÜLKÜTEKIN yaşıyor. Dijital tek- nolojilerin gelişme- siyle bilginin üreti- İ mi, dağıtımı, kulla- nımı daha kolay hale geldi. Bir Görelilik tıkla pek çok bilgiye ulaşabili- teorisiyle Fizik dünyasını uzun süredir meşgul eden ve her yeni buluşla, birlikte onlar- yor, sorularımıza yanıt bulabili- çoklu evren ca yeni soruyu beraberinde getiren kuantum fiziği, artık popüler kültürün en fikrinin önünü NAZİFE yoruz. Dünyanın neresinde olur- GÜNGÖR açan Einstein’ı sak olalım, birbirimize bir tık gözde içeriklerinin ana teması. Son günlerde revatça olan birçok film ve dizi anmak için 2015’te mesafesindeyiz. Covid salgının- ABD’de yapılan kuantum olasılıkları ve bilinmezlikleriyle dolu paralel evrenlerde geçen öy- da da deneyimledik. Evimizden bir etkinlik küler ve bir yaşamdan diğerine atlayan karakterlerle dikkat çekiyor. hiç çıkmadan pek çok işimizi halledebiliyoruz. Oturduğumuz yerden alışveriş yapabiliyor, istedi- nsanlık, çok eski zamanlardan be- Şimdi biz yönümüzü başka bir konular üzerine eğilip benzer yaklaşıma sahip kurgu- ğimiz hizmeti alabiliyoruz. ri, varoluşla ilgili sorular soru- tarafa çevirelim. Tarihçiler için mo- lara odaklanmaları sık görülen bir durum. Bu eğilim Şimdilerde bir de metaverse konuşmaya başla- yor. Varlık nedir, hiçlik var dernizmin bitişi ve postmodernizmin baş- de bizi şu soruya yönlendiriyor. Neden insanlar kuan- dık. Bunca bilgi akışı karşısında içerisinde bulun- mıdır; alan, zaman nasıl langıcı genel bir tartışma konusu ol- tum evrenlerinde geçen ve karakterlerin farklı yaşam duğumuz evren dar geldi, başka evrenlere doğ- İoluştu ve tüm bunla- muştur. Birçokları içinse ABD’nin biçimlerinde var olabildiği yapımlar izlemek istiyor? ru yola çıkmaya hazırlanıyoruz. Yakında belki de rın bir anlamı var mı, soruları- "İhtiyacımız Hiroşima ve Nagazaki’ye attığı iki Şubat ayında Epix platformunda yayına giren günlük yaşamda bizim için sıradanlaşan işleri ro- na yanıt için kimi zaman mi- atom bombası modernist dönemin From isimli dizi, ABD’nin farklı bölgelerinde insan- botlara bırakıp yeni evrenlerin keşfine çıkacağız, olan tek şey, toloji, kimi zaman felse- sonuna işaret eder. Öte yandan iki ların yol üzerinde karşılaştıkları bir solucan deliği ta- kim bilir? Bu evrende yapmamız gereken her şe- tüm önemsiz fe insanlara rehberlik et- büyük savaşın sonunda ortaya çıkan rafından, kırsal bir yerleşim yerinin merkezinde ol- yi yaptık nasılsa. ti. Pozitif bilimin ve fi- çift kutuplu dünya ekseni post- duğu ve ortasından geçen yoldan ne kadar uzağa git- dünyevi ayrıntıları Peki ama dünyaca bilgi çağına girdik mi ger- ziğin ortaya çıkışı ise modernist düşüncenin yanın- meye çalışırlarsa çalışsın, yolun tekrar kasabaya dön- çekten? Yeni bir çağa girebilmek için önceki çağ- boş vermek, en karışık görünen maddenin yapısını an- da yeni bir kavram daha or- dürdüğü bir alternatif evrene sürüklenmesini anlatı- ları aşmış olmak gerekmiyor mu? Ya da bilgi ça- düşünceleri bile o tek bütünlüğün lamak için çağdaş taya çıkardı; postgerçek- yordu. Bu zorunlu yerleşimcilerin temsil ettiği karak- ğına girebilmek için dünyadaki tüm insanların, bir yaklaşımın orta- çilik. ABD ve SSCB ara- terler küçük bir ABD portresi oluşturuyordu, hatta bu çağın gereği olan bilgi teknolojilerine erişim içine almak ve yaşamın derinliğine ya çıkmasına sebep sında paylaşılan kutupla- çocukluğundan beri orada olan ve sezgileriyle olay- olanağı ve bu teknolojileri kullanım yetisine sa- bakarak yeni bir çığır açmaktır. Bakış oldu. 20. yüzyılda rın oluşturduğu zıtlıklar ları öngörebilen Victor’un gördüklerini resimle anlat- hip olması gerekmez mi? Dünyayı bir tarafa bıra- maddenin yapı taşla- üzerine kurdukları değer- ması bile ABD’de travmaların sanat-terapisi yoluyla açısını değiştirerek olaylara ve maddelere kalım, yalnızca ülkemiz genelinde bile gerçekten rı hakkındaki tartış- ler sisteminin birbirleri- giderilmeye çalışılmasına bir gönderme içeriyordu. bilgi çağında olup olmadığımız konusu tartışma- değil, ilişkilere, etkilere ve bağlantılara malar, Einstein’ın gö- ni sistematik biçimde çü- Benzer göndermelere sahip içerikler günümüz ya- lı değil mi? bakmalıyız. İşte o zaman insanlık relilik teorisiyle, fizik rütmesi, gerçekliği aşın- pımlarıyla sınırlı değil. Geçmişte edebiyat dünyasın- Bilgi çağındayız, ama ülkede hâlâ okurya- dünyasının ana günde- dıran bir mekanizma ha- da Edgar Allen Poe gibi büyük isimler zaman yol- zar olmayan önemli oranda bir nüfus var. Diji- kozmik zekâ ailesinin bir parçası mini oluşturuyordu. Bu- line gelerek bugünün post- culuğu ve farklı evrenlerde var olma üzerine sembo- tal devrim gerçekleşti, ama Anadolu’da insanla- haline gelecektir." gün ise varoluşsal sorula- gerçeklik sorununun yapıtaş- lik anlatılar içeren eserler kaleme almışlardı. Beyaz- rın önemli bir kısmı hâlâ ilkel çağın koşulların- ra yanıt arayışları sürerken larını döşemişti. Tüm olup bi- perdeye göz gezdirirsek, 2001 yapımı Donnie Dar- Edgar Allen Poe/Eureka, dan çıkabilmiş değil. Salgın döneminde okulla- herkesin birleşebildiği yegâne tenler, fizikçilerin kuantum me- ko isimli filmin paralel evrenler üzerine en çok dik- rın uzaktan eğitime geçmesiyle durumun ne denli 1848 ortak nokta, önceden kesinlik ta- kaniği çevresindeki tartışmalarının kat çekenler arasında olduğunu söyleyebiliriz. Ancak vahim olduğunu gördük. İnternet erişimi olmadı- şıyan tüm kavramlar ve yasalar hak- ve deneylerin gerçek ve nedensellikle günümüzün gerçeği, kitleleri, değersizleşme hissi ve ğı için yurdun pek çok yerinde öğrencilerin uzak- kında belirsizlik olduğu. ilgili sonuçlarıyla dönemsel bir paralellik gös- üzerine pandeminin getirdiği sıkışmışlığına hapsedi- tan eğitim olanaklarından yararlanamadığına ta- Fizik alanında, tarihsel kronolojide yaşanan tartış- teriyordu. yor. Böyle bir ortamda, farklı yaşamlarda, farklı kim- nık olduk. maları ayrıntılı bir şekilde aktarmaya sayfalar yetmez, Günümüzde herhangi bir fizikçiyle konuşsanız. Si- liklerle var olma olasılıklarını fiziksel ve sosyolo- Çağın dışında kalmak ya da çağın getirilerin- ama bahsettiğimiz gelişmelerin günümüzde iki ana so- ze en kibar şekilde, kuantuma özgü yenilikçi teorile- jik yönü dışında psikolojik olarak da ele almak ge- den yararlanamamak yalnızca kırsal kesimdeki- nucu olduğunu söyleyebiliriz; birincisi, pozitif bilimin rin, tartışmaya değer olmakla birlikte kanıtlanmak- rekir belki de. 20. yüzyılda ortaya çıkan “escapism” lere özgü de değil. Kentte yaşayan insanların da kuruluş amacı diyebileceğimiz kesinlik ilkeleri çevre- tan uzak olduğunu, dolayısıyla bilimsel açıdan pek (kaçışçılık), yani beyazperde ve televizyonun ışıltı- önemli bir kesiminin söz konusu teknolojik ge- sinde oluşan felsefi kuşkular, ikincisiyle nedensellik il- de bir değer taşımadığını söyleyecektir. Öte yandan lı dünyasında kaybolarak gerçek sorunları erteleme lişmelerin dışında kaldığı bilinmekte. Kentte as- kesini oluşturan düzlemsel zaman algısının söz konu- sosyal bilimler açısından başka bir durum söz konu- eğilimi farklı evrenlere uzanan, toplu bir anksiyeteye gari ücretle geçimini sağlamaya çalışan insanla- su kesinlik ilkesinden yoksun kalması ve belki de fel- su. Kitlelerin, değerler sistemi üzerindeki kuşkula- dönüşmüş olabilir. rın bir de dijital teknolojik olanaklardan yararlan- sefe tarihinin büyük bölümünü bir kenara atmaya ne- rı, kuantum evreninin mekaniğiyle örtüşen bir algıyla mak üzere maddi kaynak ayırmalarını beklemek den olabilecek sorular uyandırması. şekillenmiş durumda. Nitekim bu algının kullanıldığı gerçekçi değil. Örneğin, ramazanda belediyelerin alanların başında da popüler kültür geliyor... METAVERSE verdiği bir kap iftar yemeğini alabilmek için saat- lerce ayakta sıra bekleyen yüzlerce insanın oldu- ALTERNATIF EVRENLERE KAÇIŞ MATRIX ILIŞKISI ğu bir toplumda birilerinin istedikleri hizmeti bir Archive 81, From, Russian Doll ve Everything Every- tıkla alıyor olmaları gerçekten de yeni bir çağa Kuantum mekaniğiyle çalışan evrenlere ait where All at Once... Hepsinin ortak yanı son birkaç ay- girildiğinin göstergesi olabilir mi? Ya da parklar- kurgusal yapımlar büyük ilgi görürken, alterna- da dünya çapında en çok ilgi çeken dizi ve sinema ya- da sokaklarda, duvar diplerinde yaşayan çok sayı- tif evrende bir yaşam modeline yönelik, karşımı- pımları arasında olmaları. Bir başka ortak özellikleriyse da evsizin olduğu bir dünyada bilgi çağına girmi- za çıkan en somut yaklaşım metaverse. Bu ye- paralel evrenler arasında geçiş veya zamanda yolculuk şiz ne önemi var? ni fenomene popüler kültürden bir eşlikçi bul- yapılabilen dünyalarda kurgulanmış öyküleri. Sinema Bilgi çağına girmek, tüm insanlığın bilginin Russian mak istesek en yakın örnek Matrix serisi olur- Doll ve dizi sektöründeki içerik üreticilerinin popülerleşen üretim, dağıtım ve kullanım alanında etkin ola- du. Sanal gerçekliğin, gerçeğin neredeyse aynı- rak yer alabilmesi demektir. Teknolojik devrim sı olarak yaratıldığı Matrix'te, metaverse'ün dis- ise insanlığın tümünün teknolojiye dokunabilme- n Geleceğe Dönüş, (Back To topik bir versiyonunu izleyebilirsiniz. Filmin, si, onun olanaklarından yararlanabilmesi anlamı- The Future), 1985 metaverse’ün dillendirilmesinden yıllar önce çe- na gelir. n Donnie Darko, 2001 kilmiş olmasını da kuantum dolanıklığının za- Bilgi çağına girmek, aynı zamanda bilgelik ça- n Mulholland Çıkmazı (Mulhol- manlar üstü yapısının yarattığı hoş bir bilin- ğına da girmek demektir. Mademki bilgi odaklı land Drive), 2001 mezlik olarak düşünebilirsiniz! Ünlü fizikçi Ni - bir süreçten söz ediliyor, o halde üretilen bilginin n Bay Hiçkimse (Mr. Nobody), els Bohr'un dediği gbi; Kuantum işleyişi karşı- insanlığın tümüne ulaşabilmesi, insanlığın bilgi- 2009 sında şok geçirmeyen birisi, onu anlamamış de- lenmesi, cehaletten kurtulabilmesi gerekir. Daha- n Yıldızlararası (Interstellar), mektir." sı bilgilenen insanın hırslarından, ihtiraslarından, 2014 Back To The Future başka insanları sömürme dürtüsünden de arınabi- n Dark, 2017 lecek olgunluğa erişmesi beklenir. n Russian Doll, 2019 Oysa içinde bulunduğumuz bilgi çağında dünya n Her Şeyi Bitirmeyi Düşünü- genelinde bilgiyle değil, cehaletle beslenen kitle- yorum (I'm Thinking of Ending lerin giderek büyüdüğü; hırs ve ihtirasla güçlerine Things), 2020 güç katan kesimlerin kitleler üzerindeki sömürü- n From, 2022 lerini yoğunlaştırdıkları bir dönem söz konusu. n Her Şey Her Yerde Aynı Anda Diğer yandan bilgi çağı, bilginin yaygınlaşma- (Everything Everywhere All at sı, dolayısıyla da insanların bilinçlenmesi, aklın Once), 2022 From ve sağduyunun öne çıkması anlamına gelir. Oysa günümüzde dünya genelinde özgürlük ve demok- rasi eğilimlerinin yerini biat ve diktatörleşme eği- BERRIN KARADENIZ limlerinin aldığı gözlenmektedir. [email protected] v Anneler Günü v Ağaçtaki Kız İnsanların birbirlerine ve içinde yaşadıkları do- ğaya tahammüllerinin kalmadığı, tahakkümün ebnem İşigüzel’in aynı adlı roma- Şenliği yükselen değer haline geldiği bir dünyada bilgi Kültür rotası Ş nından uyarlanan Ağaçtaki Kız, aş- çağından söz etmek de içerisinde bulunduğumuz kı, dostluğu, hayalleri, hayal kırıklıkla- BB, 8 dönemin tuhaf bir paradoksu olsa gerek. rını, yere düşmeyi, yerden kalkabilme- İ Ma- v Erol Evgin ile yi Ahsen Eroğlu ve Tunahan Çilingir’in yıs Anne- başarılı performansları ile sahneye yan- ler Günü’nü Caz Akşamı sıtıyor. Oyun, 14 Mayıs’ta DasDas’ta. müzikli ürk pop müziği- maskot şov- T nin efsane ismi Erol v Geçmiş Uzun Sürer dan atölye- Evgin, “Erol Evgin Caz lere, söyle- [email protected] essam Yalçın Gökçebağ’ın 8 MAYIS 2022 SAYI: 1678 Söylüyor” konseriy- şilerden ço- R “Geçmiş Uzun Sürer” baş- le geçmişten günümü- İmtiyaz Sahibi: n Yayın Koordinatörü cuk etkinliklerine kadar birçok CUMHURİYET VAKFI adına lıklı sergisi, İş Sanat Kibele Sanat ze seslendirdiği şarkıla- DENİZ ÜLKÜTEKİN ALEV COŞKUN Galerisi’nde. Öğretmenlik yıllarında etkinliğin yer aldığı renkli bir n Sayfa Tasarım rını caz müzik formun- Genel Yayın Yönetmeni SERHAN EREN programla kutluyor. Program da- Anadolu insanını ve doğasını gözlem- da seslendirecek. Piyanist ARİF KIZILYALIN n Reklam Genel Müdürü leme imkânı bulan Gökçebağ, tanık hilinde sahne alacak Fikri Kara- Sorumlu Müdür Can Çankaya’nın yönetti- ESRA BOZOK ÖZGÜR SOYER olduğu güzellikleri tuvallere aktarı- yel ve Ceylan Ertem konserle- ği önemli müzisyenlerin- Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 yor. Sanatçının 60 yılı aşkın sanat ha- ri ile devam edecek şenlik bugün den oluşan caz orkestrası Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta: [email protected] yatında ürettiği eserleri 23 Temmuz’a eşlik edeceği konser, 13 Topkapı Kültür Parkı’nda ücret- Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. kadar görülebilir. Mayıs'ta Zorlu PSM’de! siz yapılacak. No:11A/41 Bahçelievler İstanbul Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın Alternatif evren temalı 10 dizi ve film