Katalog

15 2ısm 022 3 daire Sel Mitolojiden ortaçağa, Hipokrat’tan Descartes’a... Flora Kurşun yarasına da kalp yarasına da birebir Şifanın ve Ağrı kesicilerin yaaş M ayÇa Günlüğü ceylan aşkın bitkisi ayak izleri aharın gelişiyle çiçek- ölümsüz yapmak için annesi Thetis Endemik lenen bitkiler adeta onu yeraltı nehrine batırır ve o sıra- Tıbbın uzun süredir araştırdığı sağlık sorunlarından olan görsel bir harmo- da sol topuğundan tutar. Bir başka bitkiler ağrının nedenleri günümüzde gizemini koruyor. ni sunuyor. Çe- mit ise annesi tarafından Aşil’in bakımından çok Bşit çeşit koku- bedeninin yağlarla kaplanıp, ğrının önemi insan var olduğun- lamaya çalışmıştır. lar renklerin şifası ile birleşin- zengin bir coğrafya her gece ateşe konmasıdır. Bu dan beri bilinir. Kişiyi son dere- 1644’te Fransız filo- ÖMür ce güncel durumlara rağmen yaptığı yüzünden kocası tara- olan Türkiye’de bu ce rahatsız eden bir his olması- zof ve matematikçi içimiz açılıyor. Bu hafta bir fından evinden kovulur. Yıl- tanyel nın yanında ciddi iş güç kaybı- Descartes ağrı ve be- zenginliğe yeterli yıl önceki sergimde bana eş- lar geçer, her kahramanlık A na yol açması modern zamanların yin arasındaki ilişkiye lik eden bir bitkiyi sizlerle hikâyesinde karşılaştığımız özenin gösterildiğini en önemli problemlerinden. İnsanoğlu da bu prob- değinmiştir. Tıp ilgi- paylaşmak istedim; kendisi gibi Achilles’in de bir hoca- lemi çözmek için büyük uğraşlar vermiş ve tıp dı- sini “The Description of Human Body” kitabını söylemek güç. Ankara Ankara Civanperçemi ya da ya ihtiyacı olur. Kheiron ya- şı yöntemlere başvurmaktan çekinmemiş. Ağrı- yazarak gösteren filozof, insan vücudunu, ruhun Achillea ketenoglui ismiyle Civanperçemi de rı insan yarı at olan sentorla- nın subjektif olması da onu farklı yapan önemli yön verdiği bir makine olarak görmüş ve ölümü, bilinen endemik bir bitki. rın en bilgesidir. Achilles’e kaybolma tehlikesi bir done. Hastaneye başvurularda ilk sıralarda yer ruhun bedenden ayrılmasıyla makinenin işlemez Endemik bitki; ekolo- dövüş ve görgü kuralları dı- alan bu şikâyet için bir ölçüm yöntemi yok. hale gelmesi olarak tarif etmiştir. altında olan bitkilerden. jik özellikleri nedeniy- şında doğanın şifasını da kıs- Modern tıp 19. yüzyılda 1917’de bağımlılık yap- le sınırlı bir alanda yetişe- men aktarır. İşte “Achillea Özüyle şifa kaynağı bu konuda çok çaba sarf et- mayan ama derde derman bilen bitkileri adlandırmak millefolium” Türkçe çeviri- miş. Öncesinde de bu sıkın- olabilecek ağrı kesicilerin olan, anlamıyla aşkı için kullanılan bir tanımla- siyle aşil bin biryapraklı ismini tıyı çözmek için çeşitli yol- arayışı başlamıştı. 18. yüz- çağrıştıran bu ma. Türkiye’nin habitatı da en- buradan alır. Civanperçeminin lar denenmiş. Opium’un yıldan itibaren zaman za- demik bitki bakımından epeyce kanı durdurma etkisi daha milat- bitkiyi yakından ağızdan alınan ilaç olarak, man söğüt ağacı ekstreleri- zengin. Tabii zenginlik bitkilerin tan önce biliniyor olacak ki Achil- en eski ağrı kesici oldu- nin bu yönde kullanıldığı- tanıyalım. hayatlarına devam edebilmeleri için les, Truva Savaşı’nda askerlerin ya- ğunu söylemek mümkün. na dair bilgiler var. Bu eks- yeterli değil. Yayılış alanlarının göz- ralarını iyileştirmek için bu bitkiyi kul- Opium, haşhaş kapsülün- trelerle uğraşan Leroux’un lemlenmesi ve önlemlerin alınması tür- lanırmış. Her ne kadar bir mitten bahsedi- den elde edilen özsuyudur 1877’de salisilik asidi orta- yorsak da bu bitkinin anlatıya dahil lerin tehdit altında olmaması için el- ve afyon olarak da bilinir. ya koymasıyla 1899 yılın- zem. 2000 yılında keşfedi- olabilmesi için bu özelliği- Tıpta morfin ve kodein gibi Kokain bir zamanlar diş ağrısını önlemek da ticari olarak üretilmeye nin iyi biliniyor olma- lerek AÜ. Fen Fakülte- birçok moleküle öncülük et- başlandı. Bu da ağrı tedavi- için çocuklarda dahi kullanılmıştı. si Öğretim Üyesi, Fito- sı gerek. Tarihte bir at- mektedir. Morfin ağrı kesici sinde bir nevi çığır açtı. Ta- lama yapıp, Amerikan sosyolog Prof. Dr. Osman etkisi yanında uyuşturucu özelliğe de sahiptir. Ke- bii bu esnada da ağrıya yol açan mekanizmaların Ketenoğlu onuruna adlan- İç Savaşı’nda ve I. Dün- yif verici madde olarak alışkanlık yaptığı için te- bilimsel anlamda arayışı hızlandı. Bu çalışmalar ya Savaşı’nda Fransız- dırılan Achillea ketenoglui’nin davide kullanımı sadece doktor kontrolü altında- halen devam ediyor. ABD’li bilim insanları David (Ankara Civanperçemi) yayılış gös- lar tarafından kanı durdur- dır. Afyon zamanında yaygın üretim alanları ne- Julius ve Ardem Patapoutian, deride sıcaklığı ve ma etkisinden dolayı kullanıl- terdiği alanlar; Beypazarı, Kırbaşı, Ça- deniyle “Opium-Afyon” olarak bir şehrimize isim dokunuşu algılayan ve yeni ağrı kesicilerin yolu- yırhan, Polatlı Acıkır civarı, Şerefli- dığını söylemek isterim. Savaş- babalığı yapmış olsa da günümüzde Türkiye’de nu açabilecek reseptörleri keşifleri için 2021 No- larda tedavi amacıyla sıkça kullanı- koçhisar, Sivrihisar Kepen Köyü, Kı- haşhaş ekimi belirli il ve bölgelerde sınırlı. M.Ö. 5 bel Tıp Ödülü’nü kazandılar rıkkale-Kesikköprü çevresiymiş. Ne ya- lan bir bitki olduğundan civanperçemi bin civarında Mezopotamya’da haşhaş ekim alan- “Herbal militaris” (asker otu) ismiy- zık ki yol çalışmaları, tarla açımları bitki- ağr I naSIl KeSilir ? larının varlığı ve eski Mısır gömütlerinde de haş- nin varlığını sürdürebilmesi karşısında- le de bilinir. Günümüzde “ağrı kesici” deyince opioid (nar- haşın yaygın kullanıldığı gösterilmiştir. Yine bu ki en büyük tehditler. Keşke bu güzel tü- Bitkiler kadim bir semboliz- kotik) ağrı kesicilerden ziyade non-opioid dedi- bilinen en eski ağrı kesicinin bir başka tarihi özel- rün bölgeleri ya da bölgelerinden bazıla- min de aktarıcılarındandır. Tarih ğimiz morfin dışı ilaçlardan bahsediliyor. Opio- liği de 8 ila 15. yüzyıllar arasında varlık gösteren rı canlı müze ilan edilse hem civanperçe- sahnesindeki birçok kültüründe an- id kullanımları artık kanser benzeri hastalıklarda “Haşhaşin” isimli topluluğa ismini vermesi. Radi- minin kadim bilgisi hem de duyularımı- lamlarını onlarla karşılaşana sunarlar. Bir kontrollü veriliyor. Günlük ağrı kesici kullanım- kal bir din akımının temsilcisi olan grup, özellikle za hitap eden güzelliği baki kalsa. örnekle açıklayacak olursam; Viktor- ları ise çok yaygın. Her kişide değişik bir ih- Haçlılara ve Tapınak Şövalyeleri’ne yaptık- yan dönemi çiçek sözlük- tiyaç olabileceğinden yola çıkarak ay- ları suikastlar ile bilinir. Suikastlar ön- achIlle S’in topuğu lerine göre civanperçemi nı moleküllerin farmasötik varyasyon- cesinde sakinleşmek esnasıyla kullan- “Achillea millefoli- kalıcı, değiştirilemez ve ları doğdu. Bunu günümüzde pek çok dıkları haşhaştan dolayı bu ismi aldık- um” Aşil ismiyle mitolo- sonsuz aşk demek. Şa- ağrı kesicinin isminin arkasına eklen- ları ya da dönemde düzensiz yaşadıkla- ji ve tarih sahnesinden tanı- yet o zamanlarda bi- miş Fort, EC (enterik kaplı), SR rından Arapça haşhaşin (afyonkeş) ola- dık geliyor olabilir. Achilles Tru- risi size civanper- (kontrollü salımlı) gibi kısalt- rak nitelendirildikleri rivayetler arasında- va Savaşı’nın kahramanlarından biri, an- çemi buketi yol- malardan anlayabiliyoruz. dır. Vladimir Bartol “Fedailerin Kalesi Ala- nesini bir nereid olan, Thetis babasının ise lamışsa açıkça bu- Ağrı kesici dünyasının kes- mut” adlı romanında bu savaşçıları kurgusal Phthia’nın ölümlü kralı Peleus olduğu ri- nu kastedermiş. Bahar ay- kin bir kılıç olduğunu da göz bir şekilde anlatmıştır. Haşhaşin terimi sonra- vayet edilir. Peki, ne oldu da bir nere- larında Sussex, Devonshire, ardı etmemek lazım. Bilinç- dan, suikastları ile ünlü topluluğun da etkisiy- id ölümlü bir kralla ev- Dublin’de hâlâ devam eden bir siz kullanımlar problemlere le “assassin” (suikast) kelimesiyle İngilizcede lendi? Üzgünüm, bu bir inançtır, genç kızlar yastıklarının yol açabilir. Ancak en yeni kendine yer buldu. aşk evliliği değil! Zeus altına bir civanperçemi yerleştirip kabul edeceğimiz ağrı kesici M.Ö. 800 ve 400’e uzanan tarihlerde ve Poseidon Thetis’e âşık olacakları kişiyi görmek için ilacın bile piyasaya çıkışın- Hipokrat ve onun öğretilerine daya- aşık olmalarına kar- rüyalara dalar. dan beri uzun zaman geç- narak yapılan ça- şın bir kehanete göre Civanperçemi miş ve bu ilaçların ne gibi lışmalarda ağ- Thetis’den doğacak Amerikan yerlile- yan etkiler ortaya çıkarabi- rı kesmenin çocuğun ba- rinde de yaygın leceği bilimsel ve istatistik- 200 civa- basından da- bir şifa kayna- sel olarak ortaya konmuş- rında yolu ha güçlü olaca- ğı ve aşkınlık tur. Önemli olan doğru ağ- tariflenmiş- ğı söylendiği için sembolü. Çe- rı kesiciyi doğru zamanda, tir. Yıllar onu bir ölümlü ile rokilerde, Zuni- dozda ve kişide kullanmak. içinde sade- evlendirirler. İşte lerde, Navaholarda, Pavnilerde ve ce tıp adam- eril iktidar bir kez da- Ojibvalarda bitkinin çiğnenmesin- Kaynakça; ları değil, ha mitoloji sahnesinde den solunmasına, ateş yürüyüşle- l https://dergipark. pek çok karşımıza çıkıyor. Hikâyemize org.tr/tr/pub/tarbitderg/is- rinden önce tüketilmesinden yaşam kişi bu dönecek olursak ölümsüz ve ölüm- sue/11504/137024 ilacı olarak kabul etmelerine geniş bir problemi ve l https://www.nobelpri- Descartes’ın ağrı yollarını tariflemek için lü evliliğinden doğan Achilles’i mana evrenine dahil. ayca_ceylan çözümünü açık- ze.org/prizes/medicine/2021/press-release/ kullandığı bir çizim 21 Mayıs’ta Göcek’te Şilili DJ Paula Tape Türkiye konseri öncesi Cumhuriyet Pazar’ın konuğu oldu sahne alacak olan Paula Tape, elektronik müziğin gözde isimlerinden... Müziğinden önce Tape’den, Kökenlerin müziği Latin Amerika’daki yerel kültürlerin ve kişisel alanları tanıma fırsatı yaratması açısından üretimim üzerinde çalışma içgüdümü ta- deneyimlerin müziğine aleyna n ihan yIl Maz çok özel olduğunu da düşünüyor. Bu dene- kip etmeye itti. Verdiğim en iyi kararlar- etkisini dinledik. yimlerin merakını sürekli beslediğini ifade dan biriydi, ama kolay olmadı. Ardımda eden müzisyen, “Her işin mutlaka bir ay- bıraktığım ailem ve arkadaşlarım her za- lektronik müzikte son zamanlarda dınlık ve karanlık tarafı vardır, ama hayat- man kalbimde büyük bir hüzün olarak ka- en çok ses getiren DJ’lerden bi- taki her şey gibi deneyiminizi geliştirmek lacak. Ama yeni müzik keşfetme ve top- risi Paula Tape. 21 Mayıs’ta Isle için iyi ve kötü dalgalarda nasıl sörf yapa- lama tutkum, ayrıca müziğin yaratabilece- of Escape Festivali’nde, Göcek’te cağınızı öğrenmeniz gerekir” diyor. ği duygularla oynama isteğim tarafından Esahne alacak Şilili müzisyen. Us- desteklenen organik bir evrim oldu.” talıkla kullandığı perküsyon sesleri ve La- Müziğin peşinde bir hayat tin Amerika’nın yerel kültürünün tınılarını benliğinizle yüzleşin Kariyerinin zirvesinde olan DJ en bü- taşıyan ritimleriyle fark yaratan bir ses. yük arzusunun, her zaman kendi müziği- Kendini geliştirmek isteyen genç DJ’ler Türkiye’ye ilk kez gelecek olan müzis- ni yapmak ve insanlara ulaştırmak oldu- için şarkıyı ve ritmi oluştururken nelere yen hem vereceği konser hem de büyüleyi- ğunu dile getirirken “DJ olmak tam ola- dikkat edilmesi gerektiğiyle ilgili de öne- ci bulduğu coğrafyada vakit geçireceği için rak hayalim değildi. Kariyerimin başın- rilerde bulunan Tape, “Ben iki önemli şe- oldukça heyecanlı. Bir diğer heyecanı ise da odak noktam, kendi başıma veya grup- yin olduğuna inanıyorum. Birincisi; yaratı- uzunca bir süredir merak ettiği gerçek bir lardaki diğer müzisyenlerle müzik yap- cı, vizyon sahibi ve becerikli olmak. Özel- Türk hamamını deneyimleyecek olması... maktı. Birdenbire DJ olmaya karar verme- likle müzikte yaratıcılığı bir sanatçı kimli- Nasıl ki “Müzik hakkında yazmak, mi- dim” diyor. Çünkü o da müzisyenliğin ve- ğine dönüştürmek için notalar, tonlar, ar- mari hakkında dans etmek gibidir” demiş- ya DJ’liğin hâlâ gerçek bir iş olarak ka- monikler ve çalışma hakkında bilgi sahi- Yeni tekli yolda ler, onun için de tanımlar bazen öznel ol- bul edilmediği bir coğrafyada, Şili’de ha- bi olmanız gerekir. Bunu her iki şekilde de duğu için yanıltıcı olabiliyor ve her zaman yallerini büyütenlerden. Bu yüzden “Bu okuyabilirsiniz, ritim ile ilgili tekniği bi- dJ’liğin yanı sıra teklileri de müziğiyle konuşmayı tercih ediyor Tape ve mesleği yapmak istiyorsanız, kiranızı öde- liyor olabilirsiniz, ama ilginç olmayan bir olan müzisyenin bir sonraki bu sebeple de “müzik tarzımı anlatmak be- mek için başka bir işte çalışmanız gereki- şey üretirsiniz. Birçok yaratıcı fikriniz ola- teklisi yolda; “planet trip”in nim için zor” diyor. Türkiye’deki takipçile- yor; hatta bir yerden sonra da yapmak is- bilir ama bunları ifade edemezsiniz. Kim- o rdinary dreams Vol 2’sinde rinin müziğine yaklaşımını da hayli merak tediğiniz şeyden uzaklaşıyorsunuz” diyor liğinizi bulmak önemlidir ve bu zor kısım- yakında çıkacak olan eden Tape, farklı ülkelerde müzikseverler- ve sözlerine şöyle devam ediyor; “Bu zor- dır. Çünkü gerçek benliğinize karşı çok dü- “International l oki” olacak. le buluşuyor olmanın, farklı insanları ve luklar beni ülkeyi terk etmeye ve sanatsal rüst olmayı gerektirir” diyor. otanyel@yahoo.com ay