Katalog

24 NİSAN 2022 4 ayca_ceylan Makine sorumluluk duymaz Robot çevirmen u konuyu bana kalarınca da okunmak istenebi- esinlendiren bir leceğini, istenmese bile ülkenin şey okudum: yazılı metin dağarcığında bulun- Türkler ve Av- ması gerektiğini düşünüyor ve Brupa (Gaston çevirmeye kalkıyorsunuz. Okun Gaillard, Kanon Yayınları, Ocak yönünün farkındasınızdır uma- 2020) adlı kitabın çevirmeni Zü- rım: Ok, kaynak metinden baş- hal İnal Baylıcı’nın kitaba yaz- lıyor ama ucu metnin çevrisinin dığı kısa önsözde üç itirafı dik- varsayımsal okurunu gösteriyor. katimi çekti. Birincisi, kitabı Çeviri okur okusun ve anlasın “Türkçeye aktarırken çoğu yer- diye yapılıyor yani. de duygusal” anlar yaşadım iti- İşte çeviriyi yönlendiren en rafıdır; ikincisi, kitabın “hak et- önemli etmen bu çok basit ve tiği ilgi”yi görmesine aracılık açık gerçektir. Çok basit ve çok etme isteği; üçüncüsü de bu ese- açık bir gerçektir ama çevir- İklim ri “ait olduğu toprak- menlerle konuştuğu- DAİRESEL larda anlaşılır bir dil- nuz zaman genelde FLORA le” aktarma sorum- yazara, çevirdikleri luluğu duyduğu iti- metne karşı sorumlu- rafıdır. luklarından söz eder- HHH ler de çeviri okurun- duyarlılığı Çevirmen, çevi- dan, ona karşı sorum- ri makinesi ya da ro- luluklarından pek söz bot değildir anlamına etmezler. Sanki okura geliyor bu. Duygu- karşı hiçbir sorumlu- er şey çok saklanmasını istiyor musun” sorusuna ise ÜLKER ları, düşünceleri, he- lukları yokmuş gibi- hızlı değil Türkiye’deki kullanıcıların dörtte üçü, Bir- AYÇA yecanları, ideolojisi, dir. O bakımdan Zü- İNc E mi? Tüm leşik Krallık’ın yüzde 83’ü, Almanya’nın değer yargıları, özel hal İnal Baylıcı’nın c EYLAN bu hızlan- ise yüzde 85’i “evet” yanıtını veriyor. Ay- seçimleri olan bir in- “anlaşılır bir dille çe- inceulker@ H ma hali- rıca dünya genelinde bekârların yüzde 65’i sandır. Bunları işin gmail.com virmek” diye bir kay- nin içinde bıkkınlık, yor- “bilinçli olarak karbon ayak izini azalt- içine karıştırmadan gıdan söz etmesini gunluk, tatminsizlik ve umutsuzluk yaşa- mak için çaba gösteriyor musun” sorusu- çeviri yapamaz. Yap- önemli buldum. mak da haliyle normal. Yeni normalleri- na “Evet” cevabını veriyor. Türkiye’de ise mamalıdır da. Yapar- HHH mizle ya da post yeni normalimizle beraber her iki kullanıcıdan biri bu konuyu önemsi- sa ne olur? Makine... Çevirmenlerin çoğunda bu acaba “normal” ve “norm dışı” bizim için yor. OkCupid verilerindeki diğer bir önemli Makine sorumluluk duymaz. kaygı yok sanki. Bir çevirmen, ne anlamlara geliyor diye kendime sorar- nokta kullanıcıların yüzde 90’ının gezege- Ne yapmaya ayarlanmışsa onu bir metni okudu ve o metni an- ken baharın da etkisiyle konu döndü dolaştı nini önemseyen biriyle birlikte olmak iste- -belki de kusursuz biçimde- ya- ladıysa (anlamadıysa zaten çevi- flört, buluşma ve aşk üçlüsüne geldi. diğini söylemesi ve bu konuda endişe duy- par. “Kusursuz” diyorum ama remez) çevirisinin de bir o kadar 21. yüzyıl alternatiflerin bolluğu gibi al- duğunu belirtenlerin diğerlerinden yüzde bundan kuşkuluyum. Ya da he- okunur ve anlaşılır olması ge- gılansa da insanlar, konu aşk hayatları 37 daha fazla beğeni alması. Plastik kulla- nüz bunun başarıldığını duyma- rekmez mi? Bir çevirmen bunu olunca tüm alternatiflere rağmen, “ama ben nımı, karbon ayak izi, gezenimizi önemse- dım. Google’a çeviri yaptırın- amaçlamamalı mıdır? onu seviyorum, onu arzuluyorum, onu isti- mek derken cevapların sevindirici olduğu- ca gülmekten ölüyorsunuz. Be- Pek çok çevirmenin böyle bir yorum” gibi taleplerle, keşkeler ve acabalar nu belirtmek lazım. nim adımdaki “İnce”leri Google amacının ve bilincinin olmadı- arasında gidip gelebiliyor. Ben de hikâye “thin” diye (zayıf, ince, güçsüz) ğından kuşkulanmamın bir ne- AŞK v E DUYARLı Lı K dinlemeyi ve hikâye biriktirmeyi pek seven çevirmişti! deni var: Pek çoğu aktarım se- Çevre duyarlılığı, en temel ihtiyaçları- biri olarak elbette gündelik ve iş hayatım- HHH çeneklerini açıklarken ya da çe- mızdan flört, aşk ve cinsellik ile daki arkadaşlarımla, tanıdıklarımla gönül O zaman -hiç değilse şimdi- virilerini savunurken “Ama kay- eşleşiyorsa buna iyi ha- meseleleri üzerine istişare yapıyorum. Bu lik- çeviriyi insanlar yapacak- nak metinde böyle denmişti” ge- ber diyebiliriz. Çünkü sohbetler ve gözlemlerim neticesinde di- sa insan gibi yapmalılar bu işi, rekçesini ileri sürüyorlar. Ne ka- Popüler duyarlılıklarımızı jital uygulamaların insanların birbirleri ile makine ya da robot gibi değil. dar yanlış bir gerekçe. Kaynak arkadaşlık ve sözlerle ifade et- buluşmalarına vesile olan etkili araçlardan Makineye ne verirseniz çevirir, metinde öyle dile getirilmiş bir mek bir başlan- biri olduğunu söyleyebilirim. “Nasıl oluyor flört uygulaması “çevirmeyeceğim” demez. Ama içerik sizin dilinizde ya bambaş- gıç oluşturuyor öyle yüz yüze gelmeden konuşmalar” di- bir çevirmen diyebilir. Önce- ka bir biçimde dile getiriliyorsa? OkCupid’in verilerine İklim krizinin yıkıcı etkile- oluşturmasına, yorsanız zaman insan davranışlarını dönüş- likle çevireceği yazarı, yazarın Başka dilsel yapılarla, başka bir ri ile çoğalan çevre duyarlılı- ama eyleme dö- türme gücüne sahip. Örneğin pastane bu- göre çevre hassasiyeti metnini çevrilmeye değer bul- söz dizimiyle, başka bir algıla- ğı dijital flört dünyasını etki- nüşmeyen bir luşmaları 20. yüzyıl yaygın geleneği, tarih mak ister. Çeviriye başlamak ma sistemine göre söyleniyorsa? olanlar aradığı aşkı leyen duyarlıklılardan en güç- duyarlılık da sa- çizgisinde geriye dönecek olursak birçok için gerekli bir sonraki etmen Siz neden ille de kaynak metin- lüsü. Uygulama üzerindeki so- bulma konusunda dece sosyal med- farklı tanışma eylemi mevcut. Zaten arka- de çevirmenin okuduğu met- de söylendiği gibi söyleyesiniz? rulara verilen yanıtlar üzerinden ya da stres atmak daşlık sınırlarını aşmaya müsait her bir ye- bir adım önde. ni okumak isteyebilecek ya da Bunun kime ne yararı var? kullanıcıları eşleştiren ve kullanıcı- için ona buna salla- ni eylem pratiği öncülü tarafından radikal okuması gereken başka insan- HHH lara profillerine iklim değişikliği savu- yanlara-saranlara- benzi- olarak da görülebilir. Dolayısıyla her yılın ların da bulunabileceğine inan- Her işin robotlara yaptırılaca- nucusu rozeti ekleyebilme özelliğini sunan yor. Aşk nasıl bedensel temas- kendine has bir ruhu ya da başka bir deyiş- masıdır. Yoksa neden çevirsin? ğı günü sabırsızlıkla bekleyen- OkCupid verileri, dünyamız adına ilgi çeki- la daha da büyüyorsa, duyarlıklılarımız da le algı politikası var. Arkadaşlık uygulama- Kendisi okur geçer. lerden olamadığım gibi insanla- ci. Verilere göre kullanıcılar “tüm hastalık- bedenle dile geldiğinde, umutlarımız dün- ları da içerdiği birçok soruyla kişilerin ken- Demek ki siz bir metni oku- rın robotlaşmasını da çok uğur- ları dünyadan silmek” ve “dünya barışı” gi- yada kendine yapılar inşa etmeye başlar. dilerine yakın beğenilere sahip kişilerle eş- yor, o metnin -bir nedenle- baş- suz buluyorum. bi durumlardan bile önce, onlar için en bü- Baharla beraber filizlenen tohumlar gibi leşmelerine olanak tanıyor. Hatta yeni ta- yük sorunun “çevre” olduğunu dile getir- umutlarımızın da sevgiyle büyüdüğü gü- nıştığınızda aklınıza gelmeyecek duyarlı- miş. Tek kullanımlık plastik ürünlerin ya- zel pazarlar dilerim. lıklarınızla ilgili sorular bile mevcut. Sokak köpekleri için başlatılan linç kampanyası Çözüm mü isteniyor sahte hesaplarla gündemde tutuluyor. Hayvanlara zarar DENİz veren bu durumun altında YAv AŞOğ ULLARı düşmanlık mı yaratılıyor neler yatıyor? öpek sorunu ad- lı bir grup, sal- ? dırıları gündeme getirerek köpek- K lere karşı adeta bir kara propaganda süreci işletiyor. Son birkaç aydır (pek çoğu mart ayında açılmış) sayısız sahte hesap köpeklerle ilgili en makul paylaşım- ların dahi altına nefret söylemleri yazıyor. Bu, hedefleri doğrultusun- da mantıklı olsun olmasın kendile- riyle ters düşecek kimseyi konuştur- mamak üzerine kurulu organize bir yapı. “Köpekleri Çin’e satalım” di- yenlerden, “avlayalım, silahlanalım, hayvanları besleyenleri vuralım” gi- bi korkunç söylemlerle her yere sa- na, aileden habersiz para topladığı Kısırlaştırma yapmayan, ödenek- taşıyorlar. Kamuoyu linçlerinde si- niyorlar, halk sakinleşince tekrar için gazetelere haber olması dikkat leri cebe atma derdinde olan beledi- çekiyor. Sonrasında farklı bir soya- yelerin kendileri oluşturduğu sürü ortaya çıkıyorlar. Boji’ye kurulan kumpası hatırlarsınız, “Boji tramva- dıyla tekrar ortaya çıkıyor ve Ye- meselesi zaten tüm problemin kay- şim Salkım’ın programında yer alı- nağı. Ancak iş, var olan bu proble- ya tuvaletini yaptı” diye haber çık- mıştı, ardından kamera görüntülerin- yor. Yayında köpeklerin öldürül- mi kullanıp tek başına bir köşeye mesi gerektiğini ima edince Yeşim sığınan gariban sokak köpeğini da- de bir adamın cebinde dışkı taşıyıp tramvay koltuğuna bırakmış olduğu Salkım da sosyal medyada linç edi- hi canavarlaştırma halini aldı. liyor. Defalarca yazmışımdır, kısır- Bir insanın köpek fobisi olma- ortaya çıktı. “Kim uğraşır bu kadar” demeyin. Gerçekten semtinde prob- laştırma yapmayan belediyeler, kö- sı köpek düşmanı olacağı anlamı- pekler göz önünde olmasın, diye na gelmez, ancak birtakım radikal- lem yaşayan, soruna makul bir çö- züm arayan, zarar verme niyeti güt- dağınık halde yaşayan bu hayvan- ler sokak köpeklerini kendi gözle- ları toplatıp gözden ırak bölgele- rinden nasıl canavar gibi görüyor- meyen samimi insanları imtina edi- yorum tabii, yanlış anlaşılmasın. re attı ve sürüler oluşturdu. Aç ka- sa, topluma da kanıksatmak için bir lan hayvanlar toplu olarak yerleşim algı operasyonu yürütüyor. İlerle- SÜRÜ OLUŞTURULUYOR birimlerine, kırsal alanlarda kurul- yen günlerde bu konu çok konuşu- Bu platformun yöneticisi muş üniversite, hastane vb yapıla- lacağa benziyor. Her sorunun insa- ABD’de. Daha önce Pitbull saldırı- rın çevrelerine yanaştılar ve bölge na yakışır bir çözümü vardır, yeter sından tanıdığımız Asiye Ateş adı- bölge yoğunluk oluştu. ki istensin. Mutlu ilişkinin sırrı: PATİ GÜNLÜKLERİ