Katalog

18 ARALIK 2022 2 EditördEn DAir Es EL Her haliyle kendine özgü olan FLor A Japon kültüründe, çay içmek de . yüzyıl sinemasına diğer pek çok eylem gibi törensel bir damga vuran yönetmen- 20 lerin başında gelen Alf- anlam taşır. Zamanın ve tüketimin red Hitchcock’un 1954 tarihli “Ar- giderek hızlandığı, kalplerin ve ka Pencere” filmini pek çoğunuz izlemiş ya da duymuşsunuzdur. ruhların içinin giderek boşaldığı Film kısaca, ayağı kırılan ve evde günümüzde, Japonların geleneksel yatmak zorunda olan bir fotoğraf- AYÇA çının evinin arka penceresinden di- çay seremonisini uygulamak, bireye CEYLAN ğer evleri gözetlemesi üzerinedir. kendisi ve çevresiyle dingin bir bağ Filmin kahramanı Jeff’in gözetle- meleri sonuçta bir cinayete evirile- kurma fırsatı verir. cek olayları açığa çıkarır ve ilk ba- kışta “heyecanlı bir polisiye” ola- rak tanımlanıp konu kapatılabi- lir. Ancak Hitchcock, filmde “gö- zetleme” kavramı üzerinden hem kendi mesleği olan yönetmenliğe hem o dönem yayılımı hızla artan televizyona hem de genel olarak “medya”ya eleştiriler, atıflar yap- maktadır. HHH Japon kültüründe çay içmek, bir an durup kendini dinlemeyi amaç edinen bir tören niteliğindedir Aslında tükettiğimiz kültür içe- riklerinin büyük bir kısmı bu gö- zetleme dürtüsü üzerine inşa edi- lir. Diziler, filmler, kitaplar, kimi sanat eserleri bizi normalde izleye- meyeceğimiz yaşamları, karakter- leri izlemeye ve kendi gözetleme Bu çayı çok yavaş için dürtümüzü sağaltmaya çağırır. Bu çağrı bir yandan “ebedi izleyici” er şey ne kadar da ca Japon kültürüne özgü değil, Çin ve kavramını doğururken akıllı tele- hızlı!” Bu cümle- Kore’de de yaygın bir çay kültürü var- fonların bedenimize entegre olma- yi benim gibi siz dır. Burada minik bir parantez açmak sıyla bu izleyicilik durumu bir de de sıkça duyuyor- isterim. Çay seremonilerini çay saa- edilgenliğini, tepkisizliğini kamuf- “Hsunuzdur. İçin- ti etkinlikleri ile karıştırmamak ve kı- le edecek bir “bahane” üretmiştir. de bulunduğumuz zamanın bir yansıması yaslamamak gerekir. Birbirinden çok Çünkü izlerken aynı zamanda fo- olarak düşünülen hızlanma eğilimi; bir- farklı amaçları vardır. Küçük bir ör- toğraf ve hareketli görüntü üret- çoğumuzun sıkışmış, mutsuz, motivas- nekle açıklayacak olursam: Çay se- mek de mümkündür. Bu olasılık yonsuz ve andan uzaklaşan bireyler ol- remonisindeki katılımcılar sessizli- hepimizi potansiyel veri aktarıcısı mamıza da neden oluyor. Sanki hızlan- ğin içinde uyum, saygı, saflık ve huzu- konumuna getirir ki bu da aslında dırıcı bir sistem veya hızlanmaya neden ru deneyimleyerek anla eşleşen bir far- veri aktarımının yani haber ve bil- olan bir enfeksiyon dünyayı ele geçir- kındalık yaşarlar, çay saatleri ise evle- gi sağlayıcılığının tümüyle anlam- mek istiyor gibi de gelebilir. Metaforla- rimizden otellerin ana salonlarına ka- sızlaşacağı bir gelecek öngörüsü- rı bir kenara bırakacak olursam zamanı- dar birçok yerde deneyimleyebileceği- nü besler. Ancak bu başka bir ya- mızı hızlanan bir eğriyle inşa etmek ay- miz daha çok sosyalliğin ön planda ol- zının konusu. nı zamanda bizim doğayla ilişkimizi de duğu toplanma etkinlikleridir. HHH birebir etkileyen bir yapıya sahip. Hızla- Sakin bir sokakta yürürken iki nasıl yapılır? nıyoruz, hızlandıkça hissedemiyoruz, tü- tarafınızda uzanan binalardaki ev- “Peki. Ben bir çay seremonisi yap- ketiyoruz ve tükeniyoruz. Geride donuk- lerden nadiren ses geldiğini du- mak istiyorum ama nasıl” diye soracak laşan, otantikliğini kaydeden benlikler yarsınız. Bu sesler, olsa olsa gün- olursanız, birçok yöntemi var. Ken- bırakıyoruz. lük yaşamın hatırlatıcısı konumu- di yaptıklarımdan ve kış ayına uygun Kışın etkisini hissetmeye başlarken nu besleyecek tanıdıklıktadır. As- olan birini sizinle paylaşayım. Zerde- ve yeni bir yıl da yaklaşırken siz değer- lında bu halleriyle sokak tasarım- çal, kakule, tarçın -bu üçü ısınmanı- li okuyucularla gündelik yaşamımda ba- ları içkin bir şekilde “olağan”ı bes- za ve içsel ateş çalışmasına yardım- na ve birçok kişiye yol gösteren sıcacık ler. Olağan içinde de pek çoğumuz cı olur- ve kalbinizin ferahlamasına bir eylemden söz etmek istiyorum. Kar- yanımızdan uzayıp giden evlerin yardımcı olan gül yapraklarının üze- şınızda çay seremonisi! “Ben her gün içinde sıra dışı olaylar yaşanabile- rine kaynamış suyu dökün ve 5 da- zaten çay içiyorum ama etkileri bura- ceğini düşlemeyiz. Oysa... kika demlenmesini bekleyin. Dem- da anlatılan gibi mi emin olamadım” di- Aile içindeki travmalar ve çö- lenmiş çayınızı ve fincanınızı eviniz- yorsanız çay içmek ile çay seremonisi- zülemeyenler, bizimle birlikte ge- de en sevdiğiniz, önceden tasarladı- ni deneyimlemek arasındaki farkları bir lirler. Bizi şekillendirenler sırf öğ- ğınız çay seremonisi alanına götürün. düşünmek lâzım. rendiklerimiz ve dış dünyaya iliş- Cep telefonunuzu evdeki en uzak nok- kin deneyimlerimizden ibaret ol- Çayın yolu çok uyulması gereken kural vardır. Öte bir durum olduğu söylenir. Huzuru ça- taya koyun ve sessizliğin içinde çayı- maz. Ebeveynlerin bize yaklaşı- yandan chado’ların en önemli yanı dört basız bir durum ifade etmek anı, kalp- nızı servis edin. Her bir yudumla bir- Japon kültüründen chado veya sa- mı karakterimizi biçimleyen baş temel ilkeye dayanmasıdır. Wa (uyum), ten hissedilmemize de yol açar. İşte bu do olarak kulağımıza çalınan, Türkçeye çok şeyi hatırlayacak ve hızlanan za- etkenlerden biridir. Bizim olağa- Kei (saygı), Sei (saflık), Jaku (huzur) farkındalık bize, merkezimize insan manın dışına çıkmanın bir anahta- “çayın yolu” olarak çevirebileceğimiz nımız dışarısının travması olur- ilkeleri yalnızca çay seremonisinde de- türünü almak yerine tüm canlılara sev- eylem, çay içmenin törensel yaklaşımı rı olduğunu anlayacaksınız. Bir süre- ken gözetleme dürtümüz de dışarı- ğil buradan hareketle tüm yaşamın bir gi ve saygı besletir. Ağaçları duyarız, liğine bile yavaşlamak ve kendimize üzerinedir. Kendimize ve konuklarımı- daki travmayı besler. Belki de çö- parçası olur. Japon kültüründe Wa, hayvanlarla dost oluruz, dengeli bir şe- za bu deneyimi yaşatmak adına, çayın (dostlarımıza,ailemize) bu anı hediye züm, gözetlemeyi bırakıp kendimi- Kei ve Sei sayesinde dördüncü ilkenin kilde tüketmeyi tercih ederiz. etmek doğayla uyumlanmamız için et- içeriğinden sunulduğu eşyalara, odanın ze bakmaktır. Bir an olsun sakin- kendiliğinden meydana gelen çabasız Tabii ki çay seremonileri yalnız- dekorasyonundan sessizliğe kadar bir- kili bir yöntem. leşmek, kendimizi dinlemek... Bel- ayca_ceylan ki o zaman yanından geçtiğimiz evlerdeki sesler de bize daha an- II. Dünya Savaşı’nın acıları arasında lamlı görünür. dEniz Ülk ÜtEkin binlerce insana yaşama umudu olan deniz.ulkutekin@cumhuriyet.com.tr Türk diplomatlar, namı diğer Türk Umudun listesi Schindler’ler. spanya kralı Ferdinand ve çok Yahudiye Türk kraliçe İsabella, Elhamra pasaportu vererek Na- EBr U Sarayı’nda fermanı imzalar- zi soykırımından kur- lar: “İyice düşündükten sonra tulmalarını sağlar. Bo ZCUK İemrediyorum ki krallık sınır- Gestapo kamplarına Galeati Yayıncılık ları içinde yaşayan Yahudiler, karı- giderek Türk kökenli YENİ YENİ ları, çocukları ve hizmetkârları, yaş- Yahudileri kamplardan kurtarır. ları ne olursa olsun ülkeyi terk etsin- Behiç Erkin, Fransa Büyükelçisi’dir. ler ve bir daha geri dönmesinler.” Türkiye’den göç etmiş Yahudilere va- İşte onların hüzünlü öyküsü böy- tandaşlık vererek Türkiye’ye gönderir. le başlar... Fermanın ardından Buradan 20 bine yakın kişiyi kurtardı- 1492’de, II. Beyazıt’ın davetiyle Os- ğı söylenir. manlı topraklarına gelirler. Namık Kemal Yolga, Paris Büyükelçi- Namık Kemal Yonga, Necdet Kent ve Selahattin Ülkümen’e Yıllar sonra II. Dünya Savaşı’nda liği görevi sırasında, sağladığı boş pasa- Dışişleri Bakanlığı Üstün Hizmet Madalyası verildi. Türkiye, Nazi dehşetinden kaçabilen portlarla Türk öğrenci kimliklerini kullanıp lakettir. Karadeniz’e geri yollanan gemi, bir Yahudiler için yine güvenli bir ge- birçok Yahudiyi yakalanmaktan kurtarır Sovyet denizaltısı tarafından torpillenerek çiş yolu olur. Deniz veya demiryolu ile gelen ve sağ salim Türkiye’ye ulaşmalarını sağlar. KARGO DAHİL 100 ¨ KARGO DAHİL 60 ¨ batırılır. 768 kişi ölür. Üçüncüsü 5 Ağustos binlerce Yahudi göçmen, Edirne veya İstan- Selahattin Ülkümen, Rodos Başkonso- 1944’te bir Sovyet denizaltısı tarafından ba- bul’daki yasal işlemleri tamamlandıktan son- losluğu yaparken adadaki 1700 Yahudi nü- YENİ YENİ tırılan ve 345 yolcusunun öldüğü Mefkûre ra Filistin’e ulaşır. fusundan 42 kişiyi kamplara gönderilmek- motorudur. Bu süreçte, Romanya’dan kalkan ve bo- ten kurtarır. Ülkümen, 2003 yılında Balat ğazları geçerek Akdeniz’e varmayı hedefle- Musevi Hastanesi’nde 89 yaşında, uyku- tÜrk diplomatlardan yen göçmen dolu gemilerin bazılarında çok sunda yaşama veda eder... insanlık d Ersi acı olaylar yaşanır. Türkiye’nin yaklaşık 35 bin civarında Bu tarifsiz acılar yaşanırken Türk Schind- Bunlardan ilki Salvator gemisidir. Tarih, Yahudiyi kurtardığı anlatılmaktadır. Bu de- ler’leri olarak anılan ve tarihe büyük bir in- 12 Aralık 1940, Salvator, Silivri açıklarında ğerli diplomatlar, Türk anayasasının vatan- sanlık dersi veren Türk diplomatlar devre- fırtınaya tutulup batar ve 230 kişi ölür. İkin- daşları arasında din farkı gözetmediği ge- ye girer. Bunlardan ilki, o dönem Marsilya cisi Struma gemisidir. Tarih, 24 Şubat 1942. rekçesine dayanarak teşebbüse girmişlerdir. Konsolos Muavini olarak görev yapan Nec- Makineleri bozulunca Struma, dokuz haf- Geriye kalan koskoca bir insanlık der- KARGO DAHİL 50 ¨ KARGO DAHİL 65 ¨ det Kent’tir. Kent, 1942’de Türk vatandaşı ta boyunca İstanbul’da bekler. Bu arada Kı- si ve kurtulan onlarca hayattır. Bunca yıl olan 80 Yahudinin Naziler tarafından tren- zılay ve Yahudi cemaati gıda ve sağlık yar- sonra iyilikle, şükranla anılan koca yürek- 4 KİTAP, KARGO DAHİL 275 ¨ YERİNE le Auschwitz’e gönderilmesini engeller. Pek dımında bulunurlar ama gemideki yaşam fe- li insanlar... Hâlâ ötekileştirmenin ve savaşların ¨ acımasızca devam ettiği şu günlerde, 249 İmtiyaz Sahibi: Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. n Yayın Koordinatörü 18 ARALIK 2022 SAYI: 1710 “İnsan olmak nedir” diye sorarsanız Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 CUMHURİYET VAKFI adına DENİz ÜLKÜTEKİN (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta: reklam@cumhuriyet.com.tr bundan daha güzel yanıt olamaz her- ALEV COŞKUN n Sayfa Tasarım +90 539 669 60 69 Genel Yayın Yönetmeni halde. Bu olağanüstü insanlık dersi- EMİNE BİLGET Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş. www.galeatiyayinevi.com galeatiyayincilik gletiyayincilik galeati2017 ARİF KIzILYALIN Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No:11A/41 Bahçelievler İstanbul n Reklam Genel Müdürü ni veren değerli Türk diplomatlarını Sorumlu Müdür Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın ESRA BOzOK pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr saygıyla anıyorum. ÖzGÜR SOYER