Katalog

6 KASIM 2022 3 Cumhuriyete yönelik saldırılar, ilan edildiği günden çok önce başlamıştı Cumhuriyet Cumhuriyete Devrimi ve evrimsel sürdürülebilirlik hayır diyenler umhuriyeti- maya temel oluşturmaktay- mizin 99’un- dı. Çağdaşlaşma sürecinin ı mıştı” diyerek asıl yarasını meyda- cu yıldönümü- başlatılması ve çağdaş top- na çıkarır. Cumhuriyeti balon uçur- nü kutladık. lumsal yapının oluşturul- ma ile eş tutar, on iki saatte ilan edil- CMustafa Kemal ması kapsamlı ve çok yönlü di diye küçümser. “Efendiler, devle- Atatürk’ün eylemsel ve dü- bir devrimsel hareketin, do- tin adını taktınız, işleri de düzeltebi- ö şünsel önderliğinde kuru- layısıyla da evrimsel süre- lecek misiniz” sorusu ise hem Mus- lan Cumhuriyet gerçek an- cin başlatılmasını gerektiri- tafa Kemal’e hem İsmet Paşa hü- lamda bir halk devrimidir, yordu. Yaşamın her alanına kümetine güvensizliğin ifadesidir nazife çünkü halk ittifakıyla ger- yayılan bir devrimsel hare- (Tevhid-i Efkâr, 30, 31 Ekim 1923). güngör Şaduman Halcıı çeklemiştir. Anadolu halkı ket söz konusuydu. A. Emin Yalman da “Emrivakidir” sadumankaragozhalici@gmail.com Atatürk’e güvenmiş ve te- Eğitimi köylerden başla- yorumunu yapar. Sanki aylardır o ve reddütsüz onunla yola çık- tan Köy Enstitüleri, bu an- arkadaşları gazetelerinde Cumhuriye- mış, zorlu bir mücadelenin lamda Cumhuriyet Dev- aşlığın aslı “Cumhuri- ti tartışmamışlar gibi devletin şekli- yet mi? Neuzübillah”dır. ardından Türkiye Cumhuriyeti Devle- riminin eğitim anlayışının en önem- ni değiştirmek gibi önemli bir kararın li simgesel kurumlarıdır. Köy çocuk- Türk Sesi gazetesin- ti kurulmuştu. iki saat içinde alındığını iddia eder. de Nalbantoğlu Mahmud Cumhuriyet devletin üst kurumla- larının eğitilerek meslek sahibi yapıla- Sonra asıl niyetini açıklar. Musta- BHıfzı Bey, Cumhuriyetin rından halk tabanına yayılan büyük bir rak köylerine gönderilmesi ve eğitim fa Kemal Paşa’nın iki ay önce Satur- yeniden yapılanma hareketidir. Devle- seferberliğine toplumun iç dinamikle- ilanından on gün önce kaleme almış- day Evening Post’a verdiği demeçte tır. Yanlış anlaşılmasın, o Cumhuri- tin işleyişini sağlamaya dönük siyasal riyle süreklilik kazandırılması devri- Washington’un Amerikan halkı için ve hukuksal yapılanmalar gerçekleşti- min evrimsel yanının planlanması açı- yetçidir. Ulusal egemenliğin doğal yaptıklarından övgüyle söz etmesi- sonucu olan Cumhuriyetin yakında Türk Sesi, 19 ekim 1923 rilmişti. Devlet, demokratik bir anla- sından mükemmel bir hamledir. Köy ne atıf yapar ve “Washington nasıl Enstitüleri yalnızca meslek edindirmi- ilan edileceği inancıyla Cumhuriyeti yışla biçimlenirken toplumun da öz- Ati, 15 Eylül 1923,s.2) hareket etmişti” diye sorup şöyle ya- gür bireylerden, devletin yönetsel ala- yordu, aynı zamanda her açıdan dona- savunmuştur. Hedefi Taninciler’dir. Böylece Cumhuriyet dinsizlik ola- nıtlar: “İngilizleri mağlup ettikten ve nımlı, yaşamın tüm pratiklerinde yet- Tanin’in başını çektiği, Tevhid-i nına katılım gösterecek bilince sa- rak dillendirilmeye de başlanır. Cum- Amerika’nın istiklalini temin ettikten hip vatandaşlardan oluşması için kap- kin çağdaş bireylerin yetişmesine de Efkâr ve Vakit’in de peşi sıra geldi- sonra meclise gelmişti. ‘Siz bana is- huriyetin ilanının ülke sorunlarını çöz- olanak veriyordu. Ay- samlı bir eğitim ve kül- ği gazetelerde Hüseyin Cahit Yal- meyeceği, İslamla bağdaşmadığı iddia tiklal mücadelemiz için yüksek yet- tür hareketi başlatıl- dın, yaratıcı ve eleştirel çın, Velid Ebüzziya ve Ahmet Emin edilirken halife ve şehzadeler göklere kiler verdiniz. Mücadelemiz son bul- Cumhuriyet düşünüş yetisine sahip, mıştı. Çünkü Türkiye Yalman’ın yazıları öne çıkmaktadır. çıkarılır. Övgü yağmuruna tutulan bir muştur. Yetkilerini size iade ediyo- beyin ve beden sağlığını Cumhuriyeti’nde ege- Örneğin Velid Ebüzziya, 12 Eylül’de Devrimlerinin isim daha vardır: Rauf Orbay. rum. Çiftliğime çekiliyorum’ demiş- menlik kayıtsız koşul- koruma bilinci gelişmiş şöyle der: “İttihatçıların en büyük ha- ti.” (Vatan, 31.10.1923) Yalman her Lozan Barış Görüşmeleri’nin ikinci sürdürülebilir ve bireylerin yetiştirilme- suz halkındı. Bu ege- tası kötü niyetli muhalefetle, sami- döneminde başbakan olan Orbay’ın ne kadar “Biz milli rehberimizin böy- menliğin doğru ve sağ- si bu okulların müfreda- mi eleştiri ve muhalefeti ayırt edeme- kalıcı olmasının le bir davranış sergilemesini istemi- güdümüyle Lo- tının temel kazanımları lıklı kullanılabilme- meleridir. Bu hata hem zan’daki heyet üyele- yoruz” dese de “İstemiyorsan niye altında Atatürk’ün si için de halkın düşün- olarak belirlenmişti. kendilerini yıktı, hem bu örneği verdin” tepkileri ile karşı- rini birbirine düşüren Cumhuriyetin kuru- sel ve akılsal olarak ge- memleketi çökertti. Yo- halkla bütünleşen lanmaktan da kurtulamaz. Muhale- ve ülkeye geri çağ- luşunun ardından sanat lişmesi, sağduyu sahibi lunun doğruluğunda rılan Hüseyin Cahit fet, TBMM’den halifeye hiç olmaz- uygulamaları eğitimi veren kurumla- olması önemliydi. Ak- emin olan hükümetler sa görüntüde hürmet göstermesi is- Yalçın, 30 Ekim’de rın inşa edilmesi de dev- lı ve vicdanı hür birey- yatıyordu. muhalefetten çekinmez- Cumhuriyeti anmak ter. Hilafet giderse, beş on milyonluk rimin evrimsel anlayı- ler Cumhuriyetin temel ler. Bugünkü hataların Türkiye’nin İslam âlemi içinde öne- yerine Orbay’ı över, şının önemli bir göster- unsurunu oluşturacak- meydana konması hü- mi kalmayacağı, Avrupa siyaseti kar- lekesiz bir maziye gesidir. 1923’te Cum- tı, ancak bu hürriyetin kümet için zayıflık de- şısında değersiz bir hükümet konu- sahip olduğunu söy- huriyetin ilan edilişinin hemen bir yıl kullanımı da bilinçli vatandaşın varlı- ğildir.” (Müşterek Ga- muna düşeceği iddia edilir. (H.C Yal- ler. Mondros’un ya- sonrasında, 1924’te Ankara’da Musiki ğını gerektirmekteydi. İşte bu nedenle zete, “Muhalefet Mese- çın, “Şimdide Hilafet Meselesi”, Ta- rası ne büyükmüş Muallim Okulu’nun açılışı bu anlayı- Cumhuriyet Devrimi hem bir üst yapı- lesi”, 12 Eylül 1923) nin, 11.11.1923) Ama kendilerini de meğer. (HCY; Fır- şın somut örneğidir. lanma hem de tabandan yapılanma ha- Açık açık Cumhuri- kada, Tanin 30 Ekim en az onlar kadar Cumhuriyetçi, daha Bir toplumun, kendi dilini geliştir- reketidir. yet karşıtlığını ortaya doğrusu millet egemenliğinden yana 1923) Ardından mesi, kendi tarihini bilincinde olma- koymazlar. İslam üze- gösterirler. Mustafa Kemal Paşa’ya “Ben Cumhuriyetçi- toplumsal yapılanma sı, kendi coğrafyasını bilmesinden da- rinden açıklamayı yeğ- toz kondurmazlar. “Ulu gâzi”, “kur- yim, fakat bu sözcü- Cumhuriyet için yalnızca siyasal ya- ha önemli ne olabilirdi ki? Dil, Tarih müşterek g azete, lerler. Temel savları re- tarıcı” gibi sıfatlarla yere göre koya- ğe put gibi tapmam, pılanma değil, toplumsal yapılanma da ve Coğrafya Fakültesi bu açıdan ön- 12 eylül 1923 jimin ilanının aceleye mazlar. Atatürk Nutuk’ta şöyle ses- Cumhuriyet, duayla alkışla öncelikli hedefler arasındaydı. Bir dev- cülük yapmak üzere kurulmuştu. Türk getirildiği, millete danışılmadan uy- lenir: şenlikle olmaz” der (“Yaşasın Cum- rimin evrimsel bir sürekliliğe dönüş- Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu gibi gulandığı yolundadır. Aslında me- “Baylar, bu yazıların anlamı ve düşün- huriyet”, Tanin, 31.10.1923. ) sonra mesi ve sürekli gelişmesi ancak bu şe- oluşumlar toplumun diliyle, kültürüy- sele geçmişten tamamen kopuş, la- celerin amacı bugün kolaylıkla anlaşıl- İsmet Paşa’yı ve yeni kabineyi hedef kilde mümkün olabilmektedir. Cumhu- le, tarihiyle bütünlük içerisinde sen- ik bir gelecek yoluna giriştir. Velid maktadır. Yarın daha açık olarak anlaşı- alır: “Kendisini zayıf ve kabiliyetsiz riyetin kurucu önderi Atatürk’ü diğer tezlenerek gelişmesine temel oluştur- Ebüzziya şöyle yazmıştır: “İslami- lacaktır. Gelecek kuşakların, Türkiye’de bularak mevkiini daha muktedirlere devlet insanlarından, devrimcilerden maktaydı. yet meşveret (danışma) üzerine ku- Cumhuriyetin ilanı günü ona hiç acı- bırakmak üzere çekilen Fethi Bey hü- ve kuruculardan farklı kılan da buydu. Gelişmenin, büyümenin ön koşulu rulmuştur. İslam inancı tam olan- madan saldıranların başında ‘Cumhu- kümetinden farklı değildir” der (Ye- Eğer onların pek çoğu tarih sayfaların- üreten toplum, üreten bireydir. Atatürk lar, millet işlerinin meşveret-i am- riyetçiyim’ diyenlerin yer aldığını gör- ni Kabine?, 1.11.1923). Sıra Mustafa daki yerlerini almışlarsa fakat Musta- de bu bilinçle köylünün üretime teşvik me ile yürütülmesini isterler ve bu dükleri zaman şaşacaklarını hiç san- Kemal’e gelir: “Bizim korktuğumuz fa Kemal Atatürk düşünceleriyle, kur- edilmesi için gerekli koşulların sağ- gibiler dini akideleri itibarıyla da mayın! Tersine, Türkiye’nin aydın ve şey farklıdır efendiler… Biz diktatör- duklarıyla hâlâ önderliğini sürdürüyor- lanmasına öncülük etmiş, üretimi öğ- hâkimiyeti milliye taraftarıdırlar.” cumhuriyetçi çocukları, böyle cumhu- lükten korkuyoruz” (Korktuğumuz sa, bunun nedeni gerçekleştirdiği dev- reten eğitim kurumları ve üretimi ka- Velid Bey, Cumhuriyetçilerin “Biz riyetçi geçinmiş olanların gerçek ina- Nedir?, Tanin 9.11.1923). rimin evrimsel bir süreklilik içerisinde zanca dönüştürme yolunda halkın işini laikiz” çıkışına yanıt verirken de Zi- nışlarını irdeleyip saptamakta hiç de devam ediyor olmasıdır. kolaylaştıran bankalar vs. kuruluşlarla Aceleye getirildi! ya Gökalp’ten alıntı yapar. Laikli- duraksamayacaklardır.” Çünkü Atatürk, halkıyla birlikte ger- bütün olanaklar seferber edilmişti. ği “lâdini” sözcüğü ile açıkladığını Velid Ebüzziya, Cumhuriyetin ila- Bu karşı duruşta gazetecilerin güç çekleştirdiği siyasal devrimi, düşünsel Cumhuriyetin sürdürülebilirliği akıl söyledikten sonra “Arapça lâdini ta- nının aceleye getirildiğini iddia eder- verdiği ve güç aldığı isimler de var- yön verişle toplumsal devrime dönüş- yürütebilen, düşünen, üreten bireylerin biri Türkçeye çevrilince açıkça din- ken saltanatın kaldırılmasını da araya dır. Bir sonraki yazımızın konusu da türdü. Bağımsızlık savaşının kazanıl- sayısının artmasıyla mümkündür an- siz demektir” der. (MG, Mazi ve sıkıştırır, “O karar da aceleyle alın- onlar olacaktır. ması ve Cumhuriyetin ilanının ardın- cak. Bunun için de Cumhuriyetin ka- dan yaşamın çeşitli alanlarında gerçek- zanımlarına hepimizin sahip çıkması leştirilen devrimler, toplumsal yapılan- ve onları geliştirmesi ciddi önemdedir. Sağlıklı saç nasıl görünür? Dyson’ın yaptığı araştırmaya göre her 10 katılımcıdan 7’si saçlarının “hasarlı” olduğunu düşünüyor. ünyanın dört bir ya- nından farklı saç tiple- rini derinlemesine in- celeyen, saç şekillen- Ddirme yöntemleri ve yaklaşımlarıyla saç sağlığına deği- nen kapsamlı bir saç araştırması ya- pan Dyson, söz konusu araştırmanın sonuçlarını yayımladı. Smith, konuya ilişkin açıklamasın- ra daha yatkın hale getiren aşırı ısı da Araştırmaya göre her 10 katılımcı- da “Kepek, saç dökülmesi ve beyaz- dahildir” dedi. dan 7’si saçlarının hasarlı olduğunu layan saçlar hasar biçimleri değil, ka- Güzellik sektörüne yapılan yatırım- söylerken kepeklenme, saç dökülme- fa derisi ve saçın uzamasıyla ilgili so- lar ve bu alandaki Ar-Ge çalışmala- si ve saç beyazlaması en önemli endi- runlardır. Saç hasarı, saç kütikülünün rı kapsamında öne çıkan markalardan şeler olarak öne çıkıyor. Ancak katı- ve korteksinin parçalanması anlamına olan Dyson, önümüzdeki dört yıl için- lımcıların yüzde 67’si saçlarının yıp- gelir ve bu da saçınızın elektriklenmiş de 20 yeni güzellik ürününü piyasaya ranmış olmasına rağmen sağlıklı oldu- ve mat görünmesine yol açabilir. Sağ- sürmeyi planladığını duyurdu. Marka, ğunu düşünüyor. Bununla birlikte, ka- tılımcılar sağlıklı saçın nasıl göründü- lıklı saçlara kavuşmanın en iyi yolu, güzellik portföyündeki araştırma ve teknoloji gelişimini hızlandırmak için ğünü şöyle tanımlıyor: Parlak (yüzde hasarın nedenlerini önlemek ve ma- ruziyeti en aza indirmektir. Buna saçı 500 milyon sterlinlik bir yatırım yap- 36), pürüzsüz (yüzde 29). Dyson Kıdemli Saç Bilimcisi Rob zayıflatan ve kırılmaya ve kırık uçla- mayı planlıyor. İmtiyaz Sahibi: Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. n Yayın Koordinatörü 6 KASIM 2022 SAYI: 1704 CUMHURİYET VAKFI adına Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 DENİz ÜLKÜTEKİN (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta: reklam@cumhuriyet.com.tr ALEV COŞKUN n Sayfa Tasarım Genel Yayın Yönetmeni EMİNE BİLGET Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş. ARİF KIzILYALIN Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No:11A/41 Bahçelievler İstanbul n Reklam Genel Müdürü Sorumlu Müdür Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr ESRA BOzOK ÖzGÜR SOYER KP rüB aŞ