Katalog

2 ocak 2022 6 Matrix Resurrections, kendi yarattığı efsaneyi bile hiçe sayan bir devam filmi Simülasyondan Simulatte’ye Hayranları 18 yıl erçek bir daha as- nunda bu kez Matrix bilgisayar oyun- sonra Matrix’e la geri dönmeye- larının yaratıcısı olarak hayatını sür- cektir. Bir ölüm da- düren Thomas Anderson, namı diğer kavuştu. Ancak ha doğrusu ölmenin Neo’nun bu evrenden kurtarılışını bi- “posttruth” çağının “Gimkânsızlaştığı bir le ilk filmin sekanslarıyla resmedi- ‘ölür ölmez dirilme’ sistemine özgü yor. Başka bir deyişle, durmadan kav- gerçekliğini epey model böyle bir hayati işleve sahip- ga ettiği filmlerden parçalarla yeni aşındıran günümüz tir. Artık her düşsel ve gerçek ayrı- bir film oluşturmaya çalışmakla kal- dünyasında Matrix mından yoksun, yalnızca aynı yörün- mıyor; makinelerin motivasyonunu ge çevresinde dolanan modellere da- açıklamakta dahi tembel davranıyor. Resurrections yalı ve farklılık simülasyonu üreti- Trinity’ye güçlü kadın imajı verme- bile gerçeklik minden ibaret bir hipergerçekten söz ye çalışırken motosiklet parçası topla- edebiliriz.”* maktan öteye fikir üretemeyen film- sorgulamasında Hareket, dans, belirsizlik ve tedirginlik... Fransız filozof Jean Baudrillard, de Neo’nun hali ise içler acısı... Es- yetersiz kalıyor. gerçek veya hakikatle ilişiğin kesil- kinin mimarı, şimdinin analisti (Neil mesiyle ve aslı yerine göster- Patrick Harris), depresif, intihara me- gelerin konulmasıyla üreti- yilli, mutsuz Neo’nun alt zihnindeki Perde açılsın len gerçekliği “hipergerçek- sbude glitch’lerin veya hayallerin (yani de- ğı evrene yeni bir yakla- lik” kavramıyla açıklar. Öy- javu) onun hayal gücü olduğuna inan- şım armağan eden Mad le ki Wachowski Kardeş- masını sağlıyor. Max: Fury Road’un ler, üç filmlik seri boyunca Neo’nun zihninin hapishane- (2015) başarısı su gö- gerçeğin ne olduğu sorusu- den kurtulduğu kırmızı hap sekansı- türmez bir gerçek. O ka- 2022 başlıyor na yanıt arayan postmodern nı, Morpheus’un ifadesiyle bir “tiyat- dar ki yıllar sonra Mat- Mesih mitolojisi Matrix’te, roya” dönüştüren The Matrix Res- rix gibi bir destanı di- Baudrillard’ın “Simülakrlar urrections, ikilinin ilk çatışmaları- Tedirginlik, heyecan, riltme “cüreti” göste- ve Simülasyon” kitabından nı Morpheus’un (Yahya Abdul-Ma- ç gi zi a stla ren Wachowski, Geor- tuval üzerindeki dans- kısıtlanmışlık, illüzyon hareketle “Gerçeğin Çölü” teen II) garip ve dansı çağrıştıran dö- b k a b ak çılar üzerinde gezerken ge Miller’ın etkileyici ifadesini kullanır ve hatta vüşüyle adeta bir kukla gösterisi- ve hareket. Fransız ve yenilikçi vizyonunun kaçınılmaz olarak için- oyuncularına rollerine ha- basakbicak ne çeviriyor. Üç film boyunca müt- de hareket etmeye baş- peşinden giderek kadın izlenimci Degas’ın Mavi zırlanırken eseri okumaları- @gmail.com hiş bir antagonist olan Ajan Smith’i lar. İlk olarak, en solda- karakteri öne çıkaran bir Dansçılar’ı neredeyse 125 nı söylerler. (Jonathan Groff) “reformist” bir an- ki dansçının kolundan senaryo 2000’lerin başında sine- layışla güncellerken yıl öncesinden neslimizin aşağı ardından en altta- inşa etme- masal bir devrim yaratan, distopya ve ucuz aksiyondan öte- kinin omuzları boyun- ye çalışıyor. Çalışı- ruhuna göz kırpıyor. siberpunk geleneğinin en popüler ör- ye geçmeyen plan- ca ve geri kalan ikisinin yor çünkü başarılı ol- neklerinden biri haline gelen, teolojik lar kullanıyor. Hatta çıplak sırtlarından yu- s duğunu söylemek bir ütün dün- ve mitolojik referansları, dijital efekt- Morpheus’un önceki karı doğru resme bakar- hayli zor... r ood Pul ya bir sah- leri ve etkileyici koreografisiyle des- filmlerde sıklıkla de- ken gözlerimiz balenin nedir” di- teklenmiş aksiyonuyla Matrix mi- ğindiği “özgür irade” serra.rodoplu ’one un hn ali  dairesel ve dönen hare- yen Shake- ti, yaratıcıları tarafından 18 yıl son- @gmail.com kavramını katmanla- ketlerine ortak olur. Açılış sekansını “Bspeare, yer- ra yeniden canlandırılıyor. Ancak tek rından biri haline ge- 1999’daki Matrix’in yüzünü baştan başa sahne, haya- bir farkla, hikâyenin dayanaklarından tiren Matrix, dördün- k date çnsı yeni bir tür simü- tı da bir oyun olarak olarak görmüş ve Baudrillard’ın gerçek ile simülasyon cü filmle birlikte “se- Ressam bu çalışmada, sahneye çık- lasyonu ile başla- kendi sahnesine bütün yeryüzünü sok- terimlerinin iç içe geçmesini açıklar- çim” durumunu tü- mak üzere olan dansçıları olabildiğin- tan film, peşi sıra ta- maya çalışmıştır. Birkaç gün önce tak- ken dördüncü düzeyde imgenin ken- müyle kadercilik bo- ce doğal, samimi bir şekilde yakalamış- nıştığımız karak- vimlerde ki sayının değişmesi ile 365 disinin bir simülasyonuna dönüşmesi- yutuna taşıyor. İlk tır. Bu yüzden de çalışma, romantik poz- ter Bugs’ın (Jessi- günlük yeni döneme girdiğimizi düşü- ni söylemesi gibi... Karşımızda kült- filmde geçen “Zihnini özgür bırak” larından yoksun, detaylı ince çalışılmış ca Henwick) ağzından dökülenler- nünce insan bu hayat oyununda yeni bir leşmiş Matrix Simülakr’ına ait hiçbir cümlesinden “Seçim bir yanılsamadır. çizgiler yerine, yoğun pastel renkli kıya- le anlatısını özetliyor bir bakıma: “Bu şeylere başlamanın belirsizliği ve heye- şey yok, salt kendi parodisine dönüş- Zaten ne yapmak zorunda olduğunu fetler içinde dikkat çeken ama abartıdan hikâyeyi biliyoruz, her şeyin başladı- canından kendini alıkoyamıyor… Geçen müş bir “Simulatte” var... biliyorsun” modeline... Seri boyun- uzak figürlerin yer aldığı geleneksel bir ğı yer burası... Ama belki de düşün- iki yılın ardından 2022’yi tam anlamıyla ca, insanın neredeyse yarı Tanrı oldu- eskiz çalışması gibi durmaktadır. Çün- düğümüz hikâye bu değildir. Bu bir ir hlers kealyğlııııakr karşılamaya başladığımız bu dönem, ak- ğu bir sinematik evrenden artık karar kü gerçek hayatta da ilgilendiğimiz ko- tuzak...” “Eski bir şifre” kullanarak Peki, nedir yeni Matrix’in selef- lıma sıklıkla Degas’ın sahneye çıkmaya merci haline dahi gelemediği, salt ka- nu ne olursa olsun bir şeylere hazırlan- yeni bir izlek yaratmaya çalışan film, lerinden farkı? Esasen, kült serile- hazırlanan balerinleri resmettiği “Mavi derini takip ettiği bir dünyaya... Lana mak böyle bir şeydir; dağınıktır, yorucu- bu girizgâhın ardından genişletme- rin yeniden çekimlerine bir hayli alış- Dansçılar”/“Blue Dancers” (1898) eseri- Wachowski, orta yaş bir aşk hikâyesi dur, heyecanlıdır… ye çalıştığı hikâyesinin tüm referans- kınız. Terminatör’den Star Wars’a, ni getiriyor. anlatırken Matrix evreninin dehlizle- Resmin en can alıcı kısmı ise şu: Ba- Mad Max’e değin pek çok klasik ye- larını ise yine eski filmlerin ikonik- rine gizlediği tüm kavramları önem- zı görüşlere göre bu eser, aynı dansçının etin ykeharansısmaı leşmiş sahnelerinden alıyor. Kurtarıcı niden çevrimlerle hayranlarının karşı- sizleştiren bir filme imza atıyor. tek bir sayfa üzerinde farklı noktalardan Bale temasını çalışmalarının merkezi- sına çıktı, pek çoğu hayal kırıklığı ya- Mesih edasıyla Matrix Revolutions’ta çizilmiş halidir, yani resimde dört bale- ne oturtan Degas, opera ve balelere gi- rattı, pek azı sevildi... Bunlar arasında (2003) insanlığı makinelerin saldı- rin görüyoruz ama bunun tek bir baleri- derek sahnede sergilenen pozları inceler, hem kendi külliyatını kabul eden hem rısından kurtardıktan sonra dirilti- *Jean Baudrillard, Simülakrlar nin dört farklı kompozisyonu olduğu dü- ve Simülasyon, Doğu Batı. eskizler çıkarır, ardından yaptığı bu in- de yıllar sonra çektiği filmle yarattı- len ve yeniden bir Matrix simülasyo- şünülüyor. Dansçı kız, sahneye çıkma- celemeleri daha sonra anlamlı bir bütün dan önce etrafta dönüp duruyor, son ha- oluşturacak şekilde bir araya getirirdi. zırlıklarını yapıyor, saçlarını düzeltiyor, Sanatçı çalışmalarında, dansı ve dans- Puanı: 5m /10 kıyafetini kontrol ediyor, esneme hare- çıyı birçok yönüyle ele almaya çalışırdı. ketleri yapıyor, ısınıyor, sahneye çıkma- Bu yüzden çalışmalarında, dansların sah- dan önce endişeleniyor… Sanatçı ise bu neye konmadan önceki süreci olan yoru- hazırlık, heyecan ve kaygı döngüsünü cu tempoda çalışmalara, kulis anlarına, balenin ciddi ve eğlenceli olan orijinal prova yapan balerinlerin anlık görünüm- atmosferiyle sentezleyerek aktarıyor. lerini de yer verirdi. Bu şekilde, sanat- Degas bu kızı ya da kızları, kostümleri çı, dans hayatını her yönüyle anlamamı- içinde, dansçı olarak, ancak performans zı sağlardı çünkü onun için bir balerinin alanının dışında gayri resmi bir kayıtsız- esneme hareketleri yapması, bara yaslan- lıkla resmeder. Tıpkı hepimizin bir şe- ması ya da elbisesini düzeltmesi de dan- kilde deneyimlediği son zamanlar gibi… sın bir parçasıydı. Kısıtlamalar, terginlikler içinde haya- Balerinlere hayranlık duyan Degas, tı farklı şekilde deneyimledik. Yeni baş- dansçıların daha harekete geçmediği layan bu yılda ise ardımızda bıraktığı- ama geçmek üzere olduğu anı konu eden Carrie-Anne mız bu süreçte öğrenmiş olduklarımızı, “Blue Dancers” (1898) resminde, dina- Moss deneyimlediğimizi son hazırlıkları yapa- mizmin ve hareket kavramlarını hem iz- Keanu rak hayata geçirme zamanı. Perde açılsın leyici olan biz hem de dansçılar için ba- Reeves 2022 başlıyor… şarılı şekilde yansıtmaktadır. Gözlerimiz in krb adzi berrin.karadeniz@cumhuriyet.com.tr v Cemal Süreya ile buluşma v Pencere v Köprüde odern Türk şiirinin öncü- he Reader’ın Buluşmalar Kültür rotası Mlerinden Cemal Süreya, T senaryolarıy- ’nin İstanbul Film Festivali kapsamında- bu yıl Gazeteciler Cemiyeti Ca- la iki Oscar aday- v Duayen besteci Adnan İKSV ki Köprüde Buluşmalar’ın Film Geliş- ğaloğlu Lokali’nde anılıyor. Şi- lığı bulunan İngi- tirme Atölyesi 15-17 Nisan tarihleri arasında düzenlenecek. ir ve konuşmalarla açılışı yapı- liz yazar Sir Da- Saygun anılıyor Türkiye’den ve komşu ülkelerden yapımcı, yönetmen ve se- lacak etkinlik, usta şair Cemal vid Hare’in ka- naristleri, uluslararası sinema profesyonelleriyle buluşturan Süreya’nın şiirlerinden bestele- leme aldığı ve Haluk Bilginer ta- Köprüde Buluşmalar, sinemacılara yeni uzun metraj projele- hmet Adnan nen yapıtlar ile devam edecek. 9 rafından Türkçeye çevrilen tiyat- rinin ilk uluslararası sunumunu yapmaları için olanak yara- ASaygun’un 31. Ocak saat 15.30’da başlayacak ro oyunu “Pencere”, 10 Ocak saat tırken ortak yapımlar için de zemin hazırlamayı amaçlıyor. ölüm yıldönümü ne- program 18.00’de sona erecek. 20.30’da Zorlu PSM’de izlenebilir. deniyle CSO Ada An- kara Mavi Salon’da v BİFO Yeni Yıl Konseri v Van Gogh yeniden sahnede iki etkinlik gerçekleş- tirilecek. İlk konser 8 İFO’nun gelenekselleşen yeni yıl konseri 6 anat dünyasının en etkili isimlerinden ressam Ocak’ta “Masterclass Gülsin Onay BOcak, saat 20.00’de Zorlu PSM’de dinleyici- SVincent Van Gogh’un portresini sahneye ta- Gülsin Onay” ile sa- leriyle buluşacak. Sergei Dogadin bu yıl BİFO’nun şıyan oyun, yeniden izleyiciyle buluşuyor... Van at 11.00-19.00 arasında ücretsiz gerçekleşe- yeni yıl kutlamasının solisti... Patrick Hahn yöneti- Gogh’un yaşadıklarını, resme başlayışından inti- cek. İkinci etkinlik ertesi gün, 9 Ocak saat mindeki konser, Gershwin’in sevilen eserlerinden harına kadar geçen süreyi Hakan Gerçek’in başarı- 20.00’de “Gülsin Onay & Öğrencileri” din- Girl Crazy uvertürü ile başlayıp Çaykovski’nin baş- lı ve güçlü performansıyla sergilediği oyun, 9 Ocak leyenlerle buluşacak. yapıtı 1812 uvertürü ile son bulacak. 2022’de Fişekhane Ana Sahne’de izlenebilir. “Mavi Dansçılar” /“Blue Dancers” (1898) raen er erra ıç şa ro