Katalog

19 EYLÜL 2021 4 Rus edebiyatına sonsuz ufuklar açtı Alexandra Gravas ve Ruhi Su Dostlar Korosu birlikte sahnede Puşkin’in ‘Öğüt’ü Ruhi Su’ya leksandr rimci-romantik DÜŞÜNDÜKLERIM Puşkin bir genç şair ola- 1799- rak başlamış, bü- MUSTAFA K. 1836 yıl- tün yaşamında ERDEMOL Aları ara- ve genç ölümü- sında yaşamış büyük nün öncesindeki Rus yazarıdır. Yapıtları son yıllarında da hayran kaldım modern ulusal Rus ede- (gençlik ürünle- Alexandra biyatının kuruluşunun rinden farklı ola- temel taşları sayılır. (De- rak bu kez keder- stanbul, Cemal Reşit Gravas, delerinden birinin Afri- le gölgelenmiş) ATAOL Rey’de yarın çok anlam- yaşamını ka kökenli bir “zenci” romantik şiirler BEHRAMOĞLU lı, çok güzel bir etkin- olmasının tutkulu kişili- yazmıştır. sürdürdüğü liğe tanık olacak. İstan- ği üzerinde genetiğe iliş- Fakat onu sa- İbul Büyükşehir Beledi- Almanya’da kin nedenlerle bir etkisi olduğu dü- dece romantik bir şair olarak gör- ye Başkanlığı ile Ruhi Su Kültür ve çok sayıda şünülebilirse de kimsenin aklından mek kuşkusuz söz konusu değil- Sanat Derneği, 1985’te kaybettiğimiz onun Afrikalı bir yazar olduğu gi- dir. Klasikleşmiş anlatı yapıtları- Türk arkadaş hem operamızın hem de halk müzi- bi bir düşünce ya da iddia sanırım nın, oyunlarının yanı sıra manzum ğimizin büyük ismi Ruhi Su’yu Yu- edinmiş. geçmemiştir.) olarak yazılmış ölümsüz “Yevgeni nan sanatçı Alexandra Gravas’ın kon- Başta şiir olmak üzere edebiyatın Onegin”in, birer başyapıt olan des- Sümeyra seriyle anacak. Gravas olağanüstü bir bütün alanlarında bu yapıtlar, Rus tanların da yazarıdır. Bu engin ya- ses. Konserde Behice Boran’ın oğ- Çakır’ın özel dilinin, tarihinin ve çağdaş yaşa- ratıcılık alanında hiciv şiirleri de lu Dursun için yakılan türküyü on- bir yeri var mının özellikleri, konuları, sorun- kendine yer bulmuştur. dan dinlemek için sabırsızlanıyo-rum. ları ve esinleriyle, klasik ve çağdaş HHH elbette. “Onu Gravas’la konser öncesi küçük bir Batı edebiyatının tematik, biçimsel Puşkin’in hiciv şiirleri, bu ya- söyleşi yaptım. başka zaman vb. değerlerinin evrensel bir sente- zının konusunu oluşturan “Öğüt” u Türkiye’de de bilinen bir ze ulaştırılmış olduğu ürünlerdir. adlı şiir için olduğu gibi güncel uzun uzun sanatçısınız ama yine de yaptığınız Bu özellikleriyle de bütün bir hedeflere, toplumsal ya da kişisel konuşmayı müzikten söz etmenizi istesem... Ne Rus edebiyatına sonsuz esin ve ya- aptallıklara ve çirkinliklere yö- tür bir müzik sizinki? tercih ederim” ratma ufukları açmışlardır… neliktir. Bu çok iyi bir soru. Londra’da kla- Puşkin üzerine çok yazdım. Da- Nasıl olmasın ki bu büyük şa- dediği için sik şan eğitimi aldım ama başından ir ve yazarın yaşamı, Çar 2. Alexandra söyleşide beri niyetim bu değildi. Yaklaşık 19 Nikola’nın kişisel baskısı, san- Gravas yaşındayken terapötik nedenlerle şar- sürün amansız takibi ve her tür- kısaca andık kı söylemeye başladım. Hatırlayabil- lü karanlık, kirli, çirkin saldırının 1975 yılında diğim kadarıyla her zaman şarkı söy- hedefi olarak zehredilmiş, sonun- lüyordum. Ama klasik değil. Yunan Ruhi Su ile da bu yaşam bir komplo düello şarkılarına bayıldım. Özellikle Mikis sonucunda ortadan kaldırılmıştır. birlikte Dostlar gençken tanıştım. Ses sorunumda bana yardımcı ola- Theodorakis’in şarkıları. Biliyorum, Almanya’da do- Bütün bu saldırılara karşı “hi- cak ciddi bir şan öğretmeni bulmaya çalıştığım dö- Korosu’nu ğup büyüyen genç bir kızın zevkinin daha farklı ola- civ” onun kendini koruma ve da- nemde, o zaman yüzleşmek zorunda kaldım. Onunla, cağı gerçeği göz önüne alındığında bu biraz garip ge- kuran hası düşmanı püskürtme silahla- mutlaka tanışmamı söyleyen ünlü bir Alman şarkıcı lebilir. rından biri olmuştur. tarafından tanıştırıldım. Sümeyra’yı Gençken Yunan gruplarında şarkı söylemeye başla- “Öğüt” tam olarak böyle bir Bu benim kaderimin başlangıcıydı. İlk andan iti- dım. 16 yaşıma geldiğimde sol ses telimde sorun ya- da... şiirdir. Bu şiir aynı zamanda baren bana sarıldı. Beni Frankfurt’taki kendi şan öğ- şadım. Durmam gerekiyordu. Tek terapi konuşma- “hiciv”in öneminin ve gereğinin retmeniyle tanıştırdı. Müzikten, sanattan, politikadan yı kesmekti. Bunu 1.5 yıl yaptım ve iyileştim. Ondan de altının çizilmesidir… her şeyi konuştuk. Yunanistan’ı seviyordu ve Yunan sonra beni öğrenci olarak alan Londra’nın en iyi şan Aleksandr Şair özetle, o baskı döneminde müziğini seviyordu. Bugüne kadar elimde olan LP öğretmenine gittim. Puşkin kendisine sövgüler yağ- “Magnus Eroticus”u bana vererek büyük Yunan bes- Orada mezzo-kontralto dıran yandaş-çapsız- teci Manos Xatzidakis ile tanıştırdı. Yıllar sonra ölü- sesimi keşfettik. Sonra kari- uşak gazetecileri- müne kadar birlikte çok zaman geçirdik. Beni arka- ÖĞÜT / A. PUŞKIN yerime opera şarkıcısı ola- ne karşı, tıpkı bir daşlarıyla her zaman “küçük Yunan arkadaşım” di- Keneler ve sivrisinekler rak devam ettim ve dünya- sinek kalabalığı ye tanıştırırdı… Onu çok sevdim. Onun ölümü benim Çevrende uçuştuğunda gazete kalabalığıyla yı dolaştım. Ama hayatın saldırısının laf- için çok zor oldu. Boşuna kafa yorma, harcama ince sözler ve kaderin kendi yolu oldu- la değil tek ve Karşı koyma bu küstah gürültüye ve çığırtkanlığa. ğunu görüyorsun. Yunanca MIKIS ÇOK CÖMERTTI kesin bir hare- Çünkü mantık da üslup da sevgili dost şarkılarımı farklı ülkelerden ketle defedi- Bu inatçı sürüye boyun eğdiremez u Ruhi Su ile tanıştınız mı peki? ve müzik türlerinden birçok lebileceği gi- Kızmak da boş fakat kaldır elini ansızın Hayır onunla hiç tanışmamıştım. Ama müziğini ve farklı şarkıyla birleştirerek bi ancak “şim- Ve şimşek gibi bir yergiyle onları ez. yaşamını Sümeyra sayesinde öğrendim. Kalın bariton söyleme isteğim 10 yıl ön- şek gibi bir sesine hayran kaldım. Sümeyra ve Ruhi Su gibi klasik ce gerçek oldu. İşte o zaman yergi”yle sus- Çev. A. Behramoğlu müzik yolundan vazgeçen, hayatlarını geleneksel tür- “kendi yoluma” gitmeye ka- turulabilece- küye adayan başka bir klasik sanatçıya daha önce hiç rar verdim. ğini dile getir- rastlamadım. Konser programlarım, mektedir…. Bence ikisi de bu harika şarkılara hem vokal yete- şarkı söylediğim ülkelerden, ha da yazarım. Doktora tezimin HHH nekleri hem de müzikal bilgileriyle başka bir boyut ka- sevdiğim çeşitli müzik tür- başlığı da “Rus Edebiyatında Puş- Bu yazıyı niye mi yazdım? zandırdı. Geçen yıl Yunan şarkılarımla da yaptığım şey lerinden ve şarkılardan ve kin Gerçekçiliği”dir. Ondan ilkin, Değer verdiğim bir arkadaşımın Ruhi Su bu. Sümeyra öldüğünde, Ruhi Su ile birlikte seslendir- yaratmayı ilginç bulduğum Türkçe çevirisinden “Dubrovski”yi yönettiği bir TV programında (za- diği repertuvardan yaptığı güzel aranjmanların notaları temalardan ilham alıyor. okumuştum. Sonraki zamanlarda ten değer vermediğim kişilerin yö- eşi Hasan Çakır tarafından bana verildi. Almanya (Al- Şarkılarımın seçimi temaya bütün roman ve öykülerinin, ardın- nettiği programlara katılmam, on- te Oper, WDR) ve Avusturya’da Sümeyra ve Ruhi Su bağlı. Bir tema, farklı müzik türlerinden şarkılar içe- dan da şiirlerinden bir seçkinin çe- lar da beni çağırmazlar) biz sanat- onuruna konserler verdim. rebilir. Halk türkülerinden şansonlara ve klasik şarkı- virmeni oldum. Fakat bu Pazar ya- çılara saldıran sürüsüne bereket u Her lara. Sesim onları bir glou gibi bir arada tutuyor! u Yakın zamanda kaybettiğimiz Mikis Theodora- zısının konusu bunlar değil, sözü- yandaş bir paçavranın sövgüleri- coğrafyada kis hakkında neler söylemek istersiniz? nü ettiğim seçkide yer alan bir hi- ne karşı ne yapılabileceğini konu- MÜZIĞIMIZ DE BENZIYOR dinlenebilen bir Dostumuz, bestecimiz, maestromuz, idolümüz, baş- civ şiiridir. şuyorduk. müzisyen olmak u Türk müziğinin kendi tarzınıza yakın bulduğu- ka bir dünyaya bıraktığımız ilham, aklımızda özgür HHH Puşkin’i örnek olarak verip şii- nasıl bir duygu? nuz yönleri var mı? bir ruh! En nazik adam. Bu 2 metrelik dev adam be- Hiciv ya da yergi şiiri, satirik şi- rini okuduğumda ortalığa bomba Evet, bu açıdan Evet Rumların ve Türklerin söylediği birçok türkü nim isteklerime asla “hayır” demedi. Onun şarkıla- ir, epigram vb. şiir alanının önem- düşmüş gibi oldu. şanslıydım. Her var. Aynı şarkılar ama farklı dillerle. Bunlardan bi- rını, orkestral bestelerini defalarca söyledim. Bazen li bir türüdür. Dünya edebiyatında Hem program yöneticisi arka- sanatçı sanatını ri de TZIVAERI türküsüdür. Son albümümde de kay- çılgın fikirlerim vardı ve her zaman şarkılarıyla kayıt (bizde de) sadece bu türde yazan ya daşımın hem katılımcı arkadaşla- dünyaya tanıtmak dettiğim bir şarkı. Ve çok daha fazlası var. Yani sa- yapmama izin verdi. da bu türdeki ürünleriyle ün kazan- rın derin sessizliğiyle karşılaşarak ister. Hissetmeme dece yemeklerimizle değil, müziğimizle de benzerlik- Her zaman çok cömertti. Yunan şiirini ve müziği- mış şairler (ve yazarlar) vardır.Ya- doğrusu ya şaşırıp kaldım… rağmen yeterince lerimiz var! Bir de Sümeyra’nın tanıştığım şarkıları. ni gençliğimde sevmeye başlamamın nedeni o. Maria nı sıra da başlıca ürünleri bunlar ol- Sonrasında da yoksa 19. yüzyıl yapmadım. Tüm bu harika türküler ve tabii ki Ruhi Su’nun türkü- Farantouri ile birlikte benim idolümdü. Onunla öne mamakla birlikte birçok şair bu tür- şairinin gerisine mi düştük ve yok- Gidecek daha çok leri, “Dursun Bebek” gibi. çıkanlarımdan biri, orkestra şarkısı RAVEN’in St. de de ürünler vermiş ya da vermek sa Çar 2. Nikola’nın despot yöne- yer, keşfedecek Petersbourgh Camerata ve kendisinin şefliğiyle kay- u Sümeyra Çakır’ı tanıdığınızı biliyorum... gereğini duymuşlardır… timinin de ötesinde bir karanlıkta ve verecek daha Sümeyra, ne sesti ama! Eşsiz güzellik! Dünya stan- dedilmesidir. Hayatımda onun etkisi olduğu için ken- Aleksandr Puşkin onlardan biridir… mıyız diye düşünmekten kendimi çok müzik var.. dimi çok şanslı hissediyorum. dartlarında bir kontralto! Sümeyra ile Frankfurt’ta Romantik, daha doğrusu dev- alamadım… şten eve, evden işe koşuşturmaların, sı- çilere pek çok konuyu kış tepiş toplu taşıma yolculuklarının, öğreniyor, tartışıyor ve izin günlerinde saatlerce temizlik yap- paylaşıyor. İmanın daha katlanılabilir olmasını sağ- UÇAK MODU Ne dinlesek? layacak bilgi deryası podcast’leri sizler için derle- İlkan Akgül hazırla- dik. Onları başta Spotify, Apple Podcast ve Goog- yıp sunduğu Uçak Modu le Podcast veya Pocket Casts üzerinden dinleyebi- AYÇA HAN podcasti’nde ana akımdan lir, merak ettiğiniz çoğu konuda bilgi sahibi olabi- uzak, Türkiye’de kendisine çok yer bulamayan an- lirsiniz. Hem de 25-30 dakikada... türist ve öğretim görevlisi Gürbüz Doğan Ekşioğ- cak dünya için oldukça önemli yapay zekâ haber ÖZGÜR MUMCU lu yanıtlıyor. ve araştırmalarını konuşuyor. Akgül programından NILAY ÖRNEK SORUYOR: NASIL OLUNUR? VE ERAY şu sözlerle bahsediyor: “Programı yaparken çok Gazeteci-yazar Ni- ÖZER’LE ISTANBUL ANSIKLOPEDISI fazla şaşırdığım araştırma ile karşılaşıyorum ve ya- lay Örnek, hazırladığı YENI HALLER Cem Erciyes ve Kansu pay zekânın tıptan spora birçok alanda gündelik sohbet podcast’i “Na- Özgür Mumcu ve Şarman’ın hazırlayıp sun- hayatımıza sirayet edişini zevkle anlatıyorum.” sıl Olunur?”da “mes- Eray Özer’in Ye- duğu İstanbul Ansiklope- leklerini ustalıkla ic- ni Haller podcast’i disi aslında Açık Radyo’da FULARSIZ ENTELLIK ra ettiğini düşündü- hem gündemden hem de gündem dışı mese- yayımlanan bir radyo prog- Immanuel Tolstoyevski mahlaslı içerik üreti- ğü” insanlara mikrofon lelerden bahseden bir merak etme, öğrenme ramı ancak podcast olarak cisi podcast yayını Fularsız Entellik’te derin, fel- uzatıyor. Bugüne ka- programı. Eray Özer programı “Eski hallerden da dinleyebilmek mümkün. sefi meseleleri ağdalı kelimele- dar 128 bölüm hazır- çok sıkıldık, bin yıllık tartışmalar bak- Programda İstanbul’a dair re başvurmadan derli toplu anlatıyor. layan Örnek’in prog- tık ki bizi arpa boyu ileriye götürmü- insanlar, olaylar, mekânlar Türkiye’nin en çok dinlenen yayınla- yor. Yeni hallere dair söz söylemek is- ramına İsmail Küçük- ve gelenekler ele alınıyor. rından biri olan podcast gerçeklik al- tiyoruz” sözleriyle özetliyor. İkili, “İn- kaya, Murat Meriç, Saadet Özen, Doğan Cüceloğ- İstanbul’un ilk sahneleri, ilk hanları ve pasajları, ilk si- gısından ölümsüzlüğe, yapay zekâdan ternet parçalanıyor mu?” sorusundan lu, Derya Bengi, Nejat Yavaşoğulları ve Ümmiye nema salonları, ilk apartmanları… Sadece İstanbul’un blockchain’e hep duyulan ama belki dünyadaki sol hareketlere, hijyenin 8 Koçak gibi pek çok isim katıldı. Son bölümde ise değil, Osmanlı’nın ve Türkiye’nin ilklerini her bö- de detaylı bilinmeyen konulara doğru bin yıllık fantastik tarihinden çocuk iş- ve kolay bir giriş yapmak için birebir. “Nasıl olunur” sorusunu illüstratör, ressam, karika- lümde farklı bir uzmandan öğrenebilirsiniz. OKUDUKLARIM - IZLEDIKLERIM