Katalog

19 EYLÜL 2021 2 Seveni de sevmeyeni de çok VECDI SEVIĞ [email protected] Sarımsak astamonu’nun Taşköprü ilçe- bıraktığı tada, genizde bıraktığı iz katılınca ki- sinde bu yıl yapılacak Ulus- mi zaman çevredekilere verdiği rahatsızlığı di- lararası Kültür ve Sarımsak le getiren sadece bu tarihçi değildir. Festivali ve Pompeiopolis Ahmet Rasim’in, cacığa kaşık atanlardan K Antik Kenti Tanıtım Etkinli- birinin, “Şu sarımsak çok mübarek şey! Bol ği salgın nedeniyle çok önceden iptal edilmiş- bol sarımsak yemeli. Sağlığın sırrıdır” deme- ti. Festival Batı Karadeniz’i etkileyen sel fe- si üzerine dayanamayıp “Geceleri neyse ama laketini izleyen günlerde 19 Ağustos’ta başla- gündüzleri vapurda, tramvayda bu sırrı sak- yacaktı. Adını aldığı köprü yedi yüz yılı aşkın lamak çok zor” karşılığını vermesi de geçen süredir ayakta olan Taşköprü, sarımsağı en ün- yüzyılın olayıdır. lenmiş yörelerimizin başında geliyor. HHH Türkiye’nin yıllık 100 bin ton dolayındaki Osmanlı döneminde hekimbaşıların hazırla- sarımsak üretiminin beşte biri Kastamonu’da. dığı “nevruziye” denilen macunda misk, am- Bu kenti sırasıyla Gaziantep ve Kahramanma- ber, türlü baharat ve kokulu otlar ile “s” ile raş izliyor. Yerli sarımsağın en büyük rakibi başlayan yedi türlü yiyecek olduğu söylenir: Çin’den yapılan ithalat. Susam, süt, su, simit, salep, safran ve tabii sa- HHH rımsak. Sarımsak, üretildiği yörelerdeki İlhan Berk’in sarımsak övgüsü “Ba- yemeklerin birçoğunun temel şı her zaman bir avuca sığacak bü- Covid-19 ile baş edebilmek için dengeli beslenmeye dikkat malzemesi. İki komşu ilden yüklüktedir, ince, uzun saplı, Gaziantep’in lahmacunu uzun kuyrukludur” diye başlar harcına yörede üretilen ve şöyle sürer: sarımsağın katılmasıyla “Zeki, ağırbaşlı, uysaldır. Şanlıurfa’daki ustaların Kat kat giyinmiş, zırhlı, si- yaptıklarından ayrılır. lahlı bir şövalyeye benzer. Bağışıklığın Kastamonu’da da tarha- Ortaçağ şatoları gibi de içi- nadan güvece, kabaktan ne surlar, asma köprüler, iç- mantara, patates yemek- dış avlular, taş merdivenler, lerine kadar sarımsak kul- taş katlardan, mazgallardan, lanılır. kulelerden geçilerek girilir.” SIBEL HHH Sarımsağın ana lezzet unsurla- BAHÇETEPE Bitkinin tarihte ilk yetiştiril- rından biri olduğu turşunun kurulma A, B, C’si... diği yerlerin Kuzey Çin, Orta As- zamanı geldi. ya olabileceği konusunda tahminler var. HHH ardiyoloji uz- Anadolu’ya göçen Türklerin de bu lezzete düş- Tüm yurtta İzmir’in kurtuluşunun kutlandığı manı doktor ÇINKO, SITOKIN künlüğü Büyük Selçuklu Devleti’nin kurucu- gün, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi’nde Demet Erciyes, su Tuğrul Bey’e dayandırılan söylenceye yan- halk türküsündeki “Amcan kızını vermezse “Virüsü ülke- FIRTINASINA KARŞI KORUR sır. Tuğrul Bey bin yılı aşkın zaman önce, muallim / Turşu kursun fincana muallim” na- K mize saldıran Horasan’da bir davete katılır. İkram edilen ba- karatından esinlenmiş izlenimi veren bir et- bir düşmana benzetecek olursak dem helvasını yedikten sonra, “İyi tutmaç çor- kinlik yapıldığının haberi ilgi çekti. Üniversite u Çinko: Çinko, bağışıklı- ondan korunmanın en sağlam yolu bası imiş ama sarımsağı eksikmiş” dediği ku- rektörünün de katılımıyla akademik yıl açılı- ğımızı sağlayan T ve B hüc- ülkemiz topraklarına girişine en- şaktan kuşa aktarılır. Mevlana, bu söylenceye şında öğrencilerle konuklara dağıtılmak üzere relerinin etkileşiminde önem- gel olmaktır” diyor. Aşının ihmal “Hiç sarımsakla badem helvası yenir mi?” di- bir buçuk tonluk kavanoza seçilmiş sarımsak- li rol oynar. Eksikliği, bağı- edilmemesi gerektiğini vurgulayan zesiyle karşı çıkar. lar da katılarak turşu kuruldu. “Turşunun bere- şıklık yanıtının bozulması- Erciyes’le bağışıklık sistemini na- HHH ketli olması, öğrencilere, misafirlere ve akade- na, T ve B hücrelerinin sayı- sıl güçlendireceğimizi konuştuk. Sarımsağın seveni de vardır sevmeyeni misyenlere sağlık getirmesi için” hukuk profe- sının azalmasına, işlevlerinin u Doğru beslenme: Yediklerimi- de. Bizanslı tarihçi Niketas Khoniates, Haç- sörü rektörün önderliğinde dua edildi. bozulmasına doğrudan etki zin sağlığımızı doğrudan etkiler. Ba- lı Seferi’ne katılan “sefil ve serseri” güruhun Üniversite’nin dualarla olgunlaşmaya bırakıl- eder. Lenfositlerin sayısının ğışıklık sistemimizin doğru çalışma- “baharatlı bitkilerle karışmış kokulu sarımsak mış turşuları 4 Ekim’deki törende dağıtılırken azalmasında, nötrofil, mono- sı için doğru beslenmeli, gerekli vi- soslu çorbalar” içmesinden yakınır. Damakta kimin kısmetine hangi turşu düşecek bakalım… sit ve makrofajların işlevle- tamin ve mineralleri doğru miktar- rinin bozulmasında da çinko da içeren yiyecekler tüketmeliyiz. eksikliği rol oynayabilir. Ba- u Denge çok önemli: Beslen- ğışıklık sistemindeki bu bo- memizdeki protein, yağ ve kar- Bir öğünde doyurucu alternatif olabilir zulma Covid-19 salgınında bonhidrat dengesine dikkat etme- Demet Erciyes çok korkulan sitokin (bağı- liyiz. Bilmeliyiz ki şeker bağışık- şıklık sisteminin düşmana dö- lığımızı aşağı çeken bir besindir. Hem pratik hem nüşmesi) fırtınasının oluşma- u Kuersetin: Kuersetin anti- Yağ bakımından ağırlıklı olarak sında da etkilidir. oksidanı koronavirüslerin ACE zeytinyağı ve omega 3 yağı içeren Araştırmalarda sağlıklı ki- reseptörlerine bağlanmasını ve besinlere yönelmek yerinde olur. şilere koruma amaçlı en az 5 insan hücresine girişini, vücut- Bağışıklık sisteminin elemanları- MERVE sağlıklı: Sandviç ay boyunca çinko verildiğin- ta virüsün replikasyonunu yani nın yeterli olması için yeterli mik- SAATÇI de soğuk algınlığına yakalan- çoğalmasını önler. Semptomla- tarda proteine de ihtiyaç vardır. Beslenme ma ya da antibiyotik kullanım rı yani hastalık belirtilerini ha- zun süren bir Süt, süt ürünleri, yumurta, et ola- Uzmanı oranlarını azalttığı görülmüş. fifletir. İyileşmeyi çabuklaştırır çevrimiçi eği- rak da daha çok balık ve tavuk ter- Soğuk algınlığı başladıktan ve kolaylaştırır. Bağışıklık siste- tim sürecinin cih edilmeli. Kızartmalardan uzak sonra çinko verilen hastalar- mini dengeleyerek sitokin fırtı- ardından ders durulmalı. da virüsün çoğalmasının zor- nasının ortaya çıkmasına engel U zili çaldı ve u Antioksidan, vitamin ve mi- laştığı, hastalığın daha hafif olur. Kronik iltihabi hastalık- okullar açıldı. Okula giden neraller: D, A, C, E ve B vitamin- geçirildiği gösterilmiş. Özel- larda ve otoimmün sistem has- çocuklarda karşılaşılan en leri, karotenler ve diğer antioksi- likle hastalık başladıktan son- talıklarında gördüğümüz kronik büyük problem kahvaltı alış- danlarla beraber demir, çinko ve ra ilk 24 saat içinde çinko yangıyı azaltır. En zengin besin kanlığı ve gündüz yemekha- selenyum başta olmak üzere vücu- başlanan hastalarda virüsün kaynakları soğan, elma, üzüm, nede çıkan yemek çeşitlerini dumuz için gerekli tüm mineralle- çoğalma gücünün erkenden çilek, turunçgiller, yeşil yaprak- beğenmemeleri ve tüketmek ri, vitamin ve antioksidanları doğ- azaldığı görülmüş. lı sebzeler, kara buğdaydır. ru ve kararında tüketmeliyiz. istememeleri oluyor. Kahval- tı ve ana öğünler için çocuk- larınıza hazırlayabileceğiniz ÇINKO ZENGINI BESINLER: Kırmızı et, kabak çekirdeği, sarımsak, sağlıklı sandviçler harika bir seçenek olabilir. yer fıstığı, ıspanak, beyaz mantar, kakao, yumurta sarısı, bezelye, susam, u Sandviç kolay ve hızlı. fasulye, barbunya, maş fasulyesi, nohut, badem al kilosunu koruması hem de sağlıklı olması Aynı zamanda çok yönlü bir alternatif. Birkaç çocuklu bir aileyseniz ve yo- açısından oldukça önemli. ğun bir hayata sahipseniz, çeşitli malzemelerle u Öğünlerin içeriği çocukların gün içerisinde çocuklarınız için farklı farklı alternatifler ya- PREBIYOTIK VE PROBIYOTIKTEN ihtiyacı olan kalori, vitamin ve mineral gereksi- ratabilirsiniz. nimine göre planlanmalı. Dolayısıyla tüm günü sandviç ile geçirmek de iyi bir fikir değil. Be- ZENGIN BESLENMELIYIZ TÜM GÜNÜ GEÇIRMEK OLMAZ sin çeşitliliğini sağlamak hayatın her dönemin- u Özellikle protein ve sebzelerin ön plan- de önemli. da olduğu, doğal soslar, peynir, ton balığı, zey- u D VITAMINI: D vitamini vücudumuzu enfeksi- u PREBIYOTIK VE PROBIYOTIKLER: Bağırsak u Okullardaki aylık yemek listesinin önce- tin ezmesi, yumurta gibi besinler, ister tatlı ister yonlara karşı koruyan T hücrelerinin harekete geç- yüzeyinde bulunan faydalı mikroorganizmalara probi- den öğrenilmesi, çocuğunuzla birlikte tükete- tuzlu sandviçler ile çocuklarınızın hem sağlıklı mesini teşvik eder. Dolayısıyla mikroplarla oluşabile- yotik, bu mikroorganizmaları besleyen, sindirilemeyen bileceği ve tüketemeyeceği besinlere karar ver- hem de dengeli beslenmesini sağlayabilirsiniz. cek hastalıklara karşı direncimizi sağlar. Aynı zaman- liflere de prebiyotik denir. Yani probiyotikler bakte - mek hem daha dengeli beslenmesini sağlar u Büyüme-gelişme çağındaki çocuklarda da vücudun bağışıklık sistemindeki bozul- ri, prebiyotikler ise bu faydalı bakterile- hem de evdeki yemek düzeni açısından sizin sağlıklı besin seçimini sağlamak ve günlük ka- mayla kendi hücrelerini düşman zan- rin besin kaynağıdır. lori ihtiyaçlarını karşılamak çocuğun hem ide- de işinizi kolaylaştırır. nedip antikor geliştirdiği Hashi- u SPOR YAPMAK ŞART: mato tiroidi, romatoid artrit, Stresi yönetebilmeyi öğ- skleroderma, vitiligo, ülsera- renmeliyiz. Zira tek başı- LEZZETLI VE KOLAY 3 TARIF tif kolit gibi otoimmün has- na stres de bağışıklığı HINDI FÜMELI talıkların tedavisinde de düşürür. Sigara ve tü- TON TON SANDVIÇ SANDVIÇ rol oynar. Koronavirüsün tün ürünlerinden uzak Malzemeler: Malzemeler: hafif geçmesinde önemli durmalıyız. Düzen- MUZLU SANDVIÇ u 1 yemek kaşığı lab- u 2-3 dilim hindi füme derecede rolü olduğunu li egzersiz yapma- Malzemeler: u 1 dilim kaşar peyniri ne peynir gösteren birçok çalışma lı, sporu hayatımıza u 200 gr ton balığı u 1 orta boy muz u 1 yemek kaşığı labne peynir mevcuttur. sokmalıyız. Ani ha- u 1 tatlı kaşığı şekersiz fıs- u 4-5 adet çekirdeksiz zeytin u 1 adet küçük boy u C VITAMINI: C vi- va değişimlerine karşı avokado tık ezmesi u 2-3 yaprak doğranmış marul tamini bağışıklığın kuv- vücudumuzu koruma- u 1 tatlı kaşığı bal u ½ adet ince doğranmış kır- u 1 adet küçük vetli olması için gerekli vi- lıyız. Kaliteli uyku da biber u 1 adet tahıllı sandviç ek- mızı biber taminlerden biridir. Aynı za- çok önemli. Belirli ara- meği u ½ adet doğranmış salatalık u 1 adet çavdarlı sand- manda koronavirüs tedavisin- lıklarda yaptığımız check viç ekmeği Hazırlanışı: Tahıllı sand- u 1 adet tahıllı sandviç ekmeği de de yeri olduğunu gösteren ça- up’larda eğer bir eksiklik gö- viç ekmeğinin arasına fıstık Hazırlanışı: Tahıllı sandviç ekme- Hazırlanışı: Ton balığı, lışmalar mevcuttur. C vitamini si- ze çarparsa doktora danışma- labne peynir ve avoka- ezmesi ve balı sürün, dilim- ğinin içine labne peynirini sürün. tokin üretimini azaltarak doku hasarını lıyız. Katkı maddesi yüksek endüstri- lenmiş muzları ekleyin. Tat- Daha sonra ekmeğin içine hindi doyu bir kâsede karış- önler. Antioksidan etkisiyle hasar görmüş or- yel ürünlerden uzak durmalı, doğal beslen- tırın. Ekmeğin içerisi- lı sandviçiniz hazır. Yanında füme, peynir, zeytin ve sebzeleri ganlarda oksidatif stresi azaltabilir. Ayrıca doku iyileş- meye gayret etmeliyiz. Mevsimine ait meyve ve sebzele- 1 bardak süt ile bu lezzeti ço- sırasıyla ekleyin. Sandviçin yanın- ne sürün. En son biberi mesinde de rol oynayarak enfeksiyonun oluşturduğu ri bol tüketmeli tek yönlü değim farklı renkli beslenme- ekleyin. Tok tutan ton cuğunuz çok sevecek. da ayran tercih edilebilir. olumsuz etkilerden vücudu korumaya çalışır. ye gayret etmeliyiz. ton sandviçiniz hazır. dyt.mervesaatci @gmail.com