Katalog

12 ARALIK 2021 2 Günümüzün popüler kavramı Distopya’nın ‘geçmiş zaman’ hali DENİZ Görey YAVAŞOĞULLARI Beydağı Çoğunlukla ütopik bir toplum anlayışının antitezini tanımlamak için kullanılan “distopya”yı, günümüzde canlı olarak yaşasak da söz konusu terimi ilk kim kullandı Görme ve distopya fikri nasıl ortaya çıktı dersiniz? Distopyanın engellilere geçmişine ve ortaya çıkışına gelin daha yakından bakalım... rehberlik eden köpekleri duymuşsunuzdur. İşte Bulut MİRAY ÖZBİLEK onlardan biri. Kendisi, Görey POPÜLER Beydağı’nın hayatına yeni bir soluk getirdi. DİSTOPYALAR çinde bulunduğumuz özel- Şimdi sözü, “Hadi canım Bulut, Görey’e hem dost, hem de yoldaş oldu. likle son 20 yılda, duy- bu kadar da olmaz” maya çok alışkın olduğu- dediklerimizin bir bir muz bir sözcük “distopya”. Sosyal hayatta sorunlar yaşayan Beydağı’nın problemlerini Bulut çözdü gerçekleştiği bugünlerde, İDuymuşsunuzdur; “Yaşa- tarihinin en sağlam dıklarımız aynı 1984...” ya da “Ge- distopyalarına bırakalım... orge Orwell bile bu kadarını tahmin u 1984 - George Orwell edemezdi” gibi örnekleri. Evet, en u Cesur Yeni Dünya - Aldous çok da George Orwell’in 1984’ün- u Huxley den bildiğimiz distopya, “ütopya”nın u Fahrenheit 451 - Ray Bulut varsa, tam tersi olarak çıkıyor karşımıza. Bradbury Aslında olmayan, tasarlanmış “ide- u Demir Ökçe - Jack London al toplum” anlamına gelen ütopya, u Biz - Yevgeni İvanoviç XVI. yüzyılın İngiliz yazarı Thomas Zamyatin More’un, ideal toplumun temelleri- u Damızlık Kızın Öyküsü ni anlattığı eserin adından geliyor. u Margaret Atwood İdeal, gerçekleşme olanağı bulun- u Körlük – José Saramago her şey yolunda mayan anlamına geliyor. More, bu u Dava - Franz Kafka eserinde dinsel hoşgörüye dayanan, u Swastika Geceleri - yöneticilerin halk tarafından seçildi- Katharine Burdakin örey Beydağı, görme engelli bir müzisyen. Çoğunluğu u Otomatik Portakal - ği, yoksulluğun bulunmadığı hayal ABD’de olan reklam ajanslarına, prodüksiyon şirketle- KÖPEK REHBER OLMAYA Anthony Burgess ürünü bir toplumu tanıtıyor. rine müzik üreten bir besteci. Beydağı, çocukluğunda u Uyandığında - Hillary Bilinen ilk ütopya örneği ise izlediği bir çizgi film sayesinde rehber kö- KENDİ KARAR VERİYOR Jordan Platon’un Devlet’i (MÖ 375) ola- Gpeklerle tanıştı. Bir gün bir rehber kö- u Beni Asla Bırakma - Kazuo rak kabul ediliyor. Bu eserde Pla- u Bulut’la hayat nasıl? pekle eşleşmek, onun çocukluk hayaliydi. Ishiguro ton; filozoflar, sofistler ve tüccar- Kadıköy’ün cumartesi kalabalığının ortasında ol- Beydağı’nın 2018’de, Rehber Köpekler u Hayatta Kalma Güncesi - lardan oluşan üç grubu bir masaya duğunuzu düşünün. Gören bir insan için dahi sı- Derneği ile tanışması, hayatının seyrini Doris Lessing oturtuyor ve onların tartışmalarıyla, kıntılı bir durum fakat Bulut’la çok rahat çün- değiştirdi. Hayali gerçek oldu. Rehber birbirini ikna etme, doğruya ulaşma kü Bulut o kalabalıktan nasıl kurtulacağı- köpek Bulut’la eşleşen Beydağı ile sü- çabalarıyla bir ideal şekillendiriyor. tikasını eleştirmek için yaptığı ko- nı muazzam şekilde düşünüyor. Normalde reci ve Bulut’un hayatına kattığı gü- nuşmada ilk defa kullandı. Fatima de beraberken, artık oradan araba geçi- zellikleri konuştuk... ÜTOPYANIN TERSİ Vieira’ya göre Mill, “Ütopyanın yor mu gibi düşünmüyorum onları, benim u Bir rehber köpek edinme Ütopya, nasıl var olmayacak ka- tam tersi, karşıtı olan bir bakış açı- için Bulut düşünüyor. Anı yaşamanın ba- süreci nasıl gerçekleşti? dar iyi yer anlamına geliyorsa dis- sını yansıtmak için bir terim bul- sit keyfine varıyorum ilk defa. Bir görme Çocukluk arkadaşım aracılığıy- topya da bunun tam karşısında yer maya çalışmıştı. Mill konuşmasın- engelli olarak, bugüne kadar gün için- la, Türkiye’de bir “Rehber Köpek- alıyor. Tabiri caizse: “gerçek ola- da “Onlara ütopyacı demek belki de çözdüğüm, çözmeye çalıştığım prob- ler Derneği” olduğunu öğrendim. mayacak kadar kötü”... Distopya de fazla övgü niteliğinde olur; da- lemleri artık Bulut çözüyor. Tüm bunlar Doktorumla, hayatımı kolaylaştı- kavramının ortaya çıkması Tho- ha ziyade distopyacı ya da kako- Rehber Köpekler Derneği sayesinde ol- racak seçenekler üzerine konuşur- mas More’un Ütopya’sının yayım- topyacı demeliyiz. Ütopyacılık ge- du. Çok büyük bir emek söz konusu. Reh- ken, o da rehber köpek alternatifini lanmasından sonra 300 yılı buldu. ber köpekler için Labrador veya Golden nel olarak pratiğe dökmek için faz- önerince dernekle temasa geçtim. Distopya kelimesini, ekonomist la iyi olanı işaret eder, fakat onla- Retriever uygun görülüyor. Köpekler ilk ve filozof John Stuart Mill, 1868 bir yıllarını, yine eğitmenle sürekli temas rın onaylar gözüktüğü şey pratiğe u Aday köpek seçimi, zorlu süreç... yılında Avam Kamarası’nda hü- geçirmek için fazla kötü” ifadele- Kesinlikle. Derneğin eğitmeni Bur- halinde olarak geçici yuvada geçiriyorlar. Bir köpek, rehber köpek olmaya kendi karar kümetin İrlanda’daki toprak poli- rini kullanmıştı. cu Bora, Türkiye’de uluslarası onaya sa- veriyor. Tüm bu süreç eğer köpek isterse iler- hip tek rehber köpek hareketlilik eğitmeni. liyor ve köpeğin psikolojisi çok dikkate alınıyor. Kendisi, beni izlediği yöntemler çerçevesin- Benim gibi daha fazla insana yardımcı olabilmele- de teste tabi tuttu. Ne kadar görebiliyorum, na- ri için sponsorlara ve geçici yuvalara ihtiyaçları var. sıl yürüyorum, hayatım nasıl, ne tür ulaşım araç- Emeği geçen herkese teşekkürü borç biliyorum. ları kullanıyorum gibi pek çok ayrıntıya kadar yaşan- tımı tahlil etti. Daha sonra benim gibi görme engellilerin olduğu bir listeye dahil oldum. dık. Burcu Hanım da bize eşlik etti, her an her türlü olasılık, du- rum üzerine temel eğitimlerini aldık. Ardından, Burcu Bora ve BİRBİRİMİZİ ÇOK SEVDİK tabii Bulut’la, neredeyse İstanbul içinde kullandığım tüm rota- u Bu liste sırayla mı ilerliyor? ları gezdik. Derneğin de sponsorlarından, Zorlu Center’da, sü- Hayır. Burada önemli olan, eğitilen köpeğin, kimi, daha doğrusu permarketten restorana, mağazaya, her alanda denemeler yaptık. nasıl bir yaşamı isteyeceği. Bazı köpekler çocuklu aileler ile daha Son olarak bir de beraber uçağa bindik. iyi çalışıyor, bazı köpekler daha hızlı, bazısı daha yavaş yürüyor. Veya bazısı kadınlarla, bazısı erkeklerle çalışmaya daha iyi tepki KEDİMİZ İLE ANLAŞTI veriyor. Bunlar gibi bir sürü farklı değişken sonucunda hangi kö- u Bulut’un eve gelmesiyle neler oldu? peğin hangi görme engelli ile eşleşeceği belirleniyor... Aileye bir hayvan dahil olunca yaşanan mutluluğu yaşadılar. KAYBETME KORKUSU u Bakımı konusunda yükümlülükleriniz oluyor mu? Yaşlı bir kedimiz var, onunla da anlaştı. İlk iki hafta, eğitimi ge- Maddi olarak bir yükümlülüğümüz yok. Ne edinirken ne de reği ben hariç ailenin diğer üyelerinin iletişime geçmemesi gereki- slında distopya kavramını settiğimiz gibi George Orwell’ın sonrasında. Rehber Köpekler Derneği sponsorları ile veteriner, yordu. Tüm bu uzun sürecin en çok zorlandığımız kısmı bu oldu! ortaya çıkaran en temel mo- 1984 ve Aldous Huxley'in Cesur mama gibi masraflarımızı karşılıyor. Ancak bakım yükümlülü- A tivasyon; insanlığın “daha Yeni Dünya adlı romanları olarak u Siz hariç aile üyelerinin uyması gereken kurallar var mı? ğümüz var. Veteriner kontrollerini aksatmamamız, her gün dü- iyi bir dünya” hayali peşinde koştu- öne çıkıyor. Var. Örneğin mama, atıştırmalık vs vermemeleri gerekiyor. zenli gezdirmemiz, egzersizlerini yaptırmamız, sağlığına ve rurken, halihazırda var olan değerle- “Gel” komutunu kullanmaları da yasak. Onun dışında bir şey mutluluğuna önem vermemiz gerekiyor. TDK’YE GÖRE... rini de kaybetmesi korkusuydu. yok. Bulut evde oyuncu, sevgi isteyen tipik bir Golden Retrie- Distopik sözcüğünün ilk anlamı Gelelim, içinde bulunduğumuz u Peki siz Bulut’la nasıl eşleştiniz? ver. Ta ki görev tasmasını takana dek. TDK’de “Zorba ve baskıcı bir yö- zaman sebebiyle bize en tanıdık 2021 yılında, dernekle yaptığımız bir toplantının sonrasında netim altında, temel hak ve özgür- u Hukuken rehber köpekle her yere girebilirsiniz değil mi? gelen kısma... Burcu hanım, ikinci aşamaya geçerek beni evimde ziyaret etmek lükleri kısıtlanmış ya da tamamen Kimi zaman bazı işletmeler hiç karşılaşmadıkları için ne yapa- Distopik bir toplum otoriter-tota- istedi. Bu, aday köpeklerin, o çevreyle uyumunu tahlil etmek elinden alınmış toplumlara verilen caklarını çözümleyemiyorlar. Öyle durumlarda da ya ben anlatı- liter bir devlet modeli ya da benzer için oluyor. Sonrasında, Bulut’la tanıştık. Aslında o da bir test- isim” olarak yer alıyor. Kelimenin yorum, ya da bana kalmadan genç kuşaktan birileri durumu he- bir başka baskıcı sistem altında ka- ti, aramızdaki uyumun nasıl olacağı üzerine. Hayatım evcil hay- ikinci anlamı ise “Yaşanan küresel rakterize ediliyor. men anlatıyor. vanlarla geçtiği için Bulut’la tanışmam çok keyifliydi, birbirimi- ya da ulusal bir felaket sonrasın- “Distopik toplumlar” özellik- zi ilk andan itibaren çok sevdik. u İnsanların tepkileri nasıl, sevmek isteyenler oluyor mu? da insanların genelinde umudun ve le konusu gelecek zamanlarda ge- Beklediğimin çok çok üstünde olumlu. Korkanlara da “Bir şey u Ve böylelikle her şey başlamış mı oldu? yaşama isteğinin kalmadığı karan- çen hikâyelerde yer alıyor. Bunlar- Hayır, bu aşamayı geçince 1.5 aylık bir eğitim süreci başla- yapmaz” diyorum, rahatlıyorlar. Tasmasının üzerinde “Lütfen lık gelecek” olarak nitelendiriliyor. dan en ünlü olanları başta da bah- dı. Bunun 15 günü, Aile Bakanlığı tarafından Rehber Köpekler iletişim kurmayın” yazısı var. Sevmek isteyen oluyor tabii ama Derneği’ne tahsis edilen bir kampüste geçti. İki hafta orada kal- yazıyı fark edince özür diliyorlar. OTOBÜSTEKİLER Kemal Urgenç [email protected] 12 ARALIK 2021 SAYI: 1657 İmtiyaz Sahibi: n Yayın Koordinatörü CUMHURİYET VAKFI adına (Vekâleten) ALEV COŞKUN DENİZ ÜLKÜTEKİN Genel Yayın Yönetmeni n Görsel Yönetmen (Vekâleten) MÜNEVVER OSKAY ARİF KIZILYALIN n Sayfa Tasarım EMİNE BİLGET Sorumlu Müdür n Reklam Genel Koordinatörü HAKAN AKARSU ESRA BOZOK Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta: [email protected] Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No:11A/41 Bahçelievler İstanbul Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın