Katalog

33 28 Ağustos 2021 Cumartesi taylan sürdürülebilir beslenme k ümeli’den Püf nedir ve neden önemlidir? lı ve kültürel olarak uy- zaten besleyici gıdalara erişmek için müca- Lokmaları gun olmasını sağlamak dele eden marjinalleştirilmiş ve yetersiz hiz- anlamına gelir. Sağlık- met alan topluluklardaki çocuklar için daha Bir fark yaratmak lı diyetler, yetersiz bes- da önemlidir. erkes, sağlığı teşvik eden besleyici yanı yoğun gı- üresel sıcaklık ve iklimle ilgili olaylar lenmenin ve diya- Hayvansal ve bitkisel gıdalar Hdalara erişimi destekleyen programları savunarak arttıkça sürdürülebilir ve esnek gıda bet, kalp hastalığı, felç ve kanser gi- rakip varlıklar olarak de- insanların sürdürülebilir, sağlıklı diyetlere erişimini sağla- Ksistemleri inşa etme baskısı artıyor. Yi- bi bulaşıcı olmayan hastalıkların ğil, tamamlayıcı beslen- mada rol oynayabilir. yecekleri nasıl ürettiğimizin ve tükettiğimizin yıkıcı etkilerine karşı korun- me, sosyal, ekonomik İnsanların ırk, eğitim, cinsiyet, istihdam, yetenek veya yalnızca insan sağlığı için değil, hayvanların maya yardımcı olur. ve çevresel fayda- topluluktan bağımsız olarak besleyici ve kültürel olarak sağlığı ve ortak çevremizle yakından bağ- Hayvan kaynaklı gıda lar sağlayan fark- uygun gıdalara erişebilmelerini ve desteklenmelerini sağ- lantılı olduğu çok açık. üretimi iklim değişikliğin- lı ama sinerjik gı- lamak, sürdürülebilir beslenmenin temel bir bileşenidir ve “Tek Sağlık” olarak adlandırılan bu işbir- deki rolü açısından in- da kaynakla- beslenme eşitliğini sağlamak için hayati önem taşır. likçi, çok sektörlü ve disiplinlerarası yakla- celenirken bu yüksek rı olarak düşü- Sağlıklı gıdaya erişimi sağlamak bulmacanın sadece şım, insanlar, hayvanlar, bitkiler, toprak ve kaliteli protein kaynak- nülmelidir. Hay- bir parçasıdır. Çocukların ve ailelerin yaşam boyu sağ- gezegen arasındaki bağlantıyı tanırken opti- larının kısıtlanmasının van kaynak- lıklı beslenme alışkanlıkları oluşturmak için gerekli bilgi mal sağlık sonuçlarına ulaşmayı amaçlar. Bu insan sağlığı üzerin- lı gıdaları orta- ve araçlarla donatılmasına yardımcı olduğu için beslen- çözümlere ek olarak, gezegenin geleceğiy- de istenmeyen, olum- dan kaldırmak meyi ve gıdanın vücudu nasıl beslediğini ve sağlığı nasıl le ilgili endişeler, değişimi etkilemenin bir yo- suz bir etkisi olması ve yerine, odak desteklediğini öğrenmek de önemlidir. Eğitimciler, diyet lu olarak sürdürülebilir yaşam için kişisel yi- eşitsizlikleri ve yeter- noktası, süt ve uzmanları, topluluk liderleri, sağlık çalışanları olarak her yecek ve yaşam tarzı seçimlerini düzenle- siz beslenmeyi kötüleş- süt ürünleri, taze birimizin beslenme eğitimini desteklemede oynadığı rol, yen artan sayıda insanı da beraberinde ge- tirmesi muhtemeldir. Ör- meyve ve sebze- daha sağlıklı topluluklar oluşturmanın anahtarıdır. Sağ- tiriyor. neğin rejeneratif tarım sis- ler, tam tahıllar ve lıklı beslenme eğitimi ve gıda okuryazarlığı kaynakları, Çevreyi korumak için gezegenimizin sınır- temlerinin bir parçası olan yüksek kaliteli hay- anlayışı artırmak ve sağlıklı davranışları geliştirmek için ları içinde çalışmak gezegenin uzun vadeli süt ineklerinin ortadan kaldı- vansal ve bitki baz- çok erken yaştan itibaren öğretilmelidir. sağlığı için kritik öneme sahipken yaklaşımla- rılması, fosil yakıt taşımacılığı- lı proteinler gibi besleyi- Bilime dayalı bu eğitim kaynakları, insanların daha rımızın insan sağlığını ve gelişen toplulukları nın ürettiği önemli karbon emisyon- ci gıdaların satın alınabilirli- sağlıklı gıda seçimlerini seçmelerine, gıda israfını azalt- desteklemesini sağlamak da önemlidir. Dün- larına kıyasla sera gazı emisyonları üze- ğini ve erişilebilirliğini sağlayan malarına ve gıda anlayışını artırmalarına yardımcı olur. ya sisteminin istikrarını ve esnekliğini düzen- rinde minimum etkiye sahip olurken kalsiyum sürdürülebilir çözümlere öncelik verilmeli ve lemeye yardımcı olmak için hükümetlerin, ve ülkemizin genel diyetinde tüketilen besin- bunlar desteklenmelidir. Bu yaklaşım, beslen- Nasıl bir e ğitim? özel şirketler ve bireysel değişiklikleri içeren lerin altında zaten uzun süredir var olan D me eşitliği sağlayacak ve daha sağlıklı insan- Sağlıklı beslenme alışkanlıkları gibi kavramları pekiş- çoklu stratejiler yoluyla dünyanın sınırlı kay- vitamini eksikligi de unutulmamalıdır. ları teşvik edecektir ancak bu basit bir çö- tiren ve daha sağlıklı beslenme alışkanlıklarına ve da- naklarını korumak için sürdürülebilir çözüm- züm değildir. ha az gıda israfına yol açan anlayış ve değerler oluştur- rakip değiller ler bulması ve aynı zamanda insanların ya- Çözümler, her düzeyde çok sektörlü işbir- maya yardımcı olmak için aile temas noktaları sağlayan şamak için yüksek kaliteli gıda elde etmeleri- Ek olarak süt ve süt ürünleri, yüksek kali- liğini ve koordinasyonu ve yeni düşünme- beslenme eğitimi müfredatı. ni sağlaması hayati önem taşımaktadır. Sağ- teli protein, kalsiyum, D vitamini, A vitamini, yi gerektirecektir. Gıdaları ve gıda grupla- Çocuklara gıda israfını azaltmayı ve sağlıklı okul ye- lıklı, müreffeh ve üretken yaşamlar... Küre- riboflavin, niasin, çinko, selenyum, iyot, po- rını iyi veya kötü olarak etiketlemek yerine meği seçeneklerinin tüketimini teşvik etmeyi öğretmek için sel liderler artan nüfusu sürdürülebilir bir şe- tasyum, B5 ve B12 vitaminleri dahil olmak insanların besleyici gıdaları nasıl ürettiğini, kanıta dayalı ilke ve uygulamaları birleştiren Akıllı Okul- kilde beslemek için birlikte çalıştıkça bu önü- üzere sağlık için gerekli birçok temel besin eriştiğini ve nihayetinde tükettiğini hesaba Yemeği Hareketi. müzdeki yıllarda daha da önemli bir çözüm maddesini sağlar. Bilimsel kanıtlar, süt ve katan daha geniş bir sürdürülebilir beslen- yöntemi olacaktır. süt gıdalarının küresel beslenme ve sağlıkta- me yelpazesine bakabiliriz. Engelleri azalt- süt ve süt ki kritik rolünü desteklemektedir. Bu nedenle mak ve uygun fiyatlı, besleyici, yoğun gıda- ürünlerinin nasıl yerel toplumu destekler süt ürünleri gibi besin açısından yoğun gıda- lara erişimi desteklemek, dünya çapında bir- üretildiği ve sağ- Sürdürülebilir beslenme, küresel öneme lara erişimin önündeki engeller, mevcut be- çok besin boşluklarını kapatabilir. lıklı beslenme- sahip bir konudur; çünkü insanlar her yerde sin boşluklarını ve büyüyen yetersiz beslen- Ek olarak tüm insanların meyve, sebze, ye nasıl katkı- artan kronik hastalık oranlarını ve besin ek- me sorununu daha da kötüleştirebilir. Süt, süt ve tam tahıllar gibi sağlıklı, besleyici gı- da bulundukları sikliklerini ele almakta ve aynı zamanda sı- yaşam evreleri boyunca önemli bir beslen- daların tadını çıkarırken kalorisi yüksek an- da dahil olmak nırlı doğal kaynakları korurken mücadele et- me sağlasa da çocukları beslemek için özel- cak hayati besinlerden yoksun, yüksek oran- üzere tarım bil- mektedir. Sürdürülebilir beslenme, aynı za- likle önemlidir; bu nedenle, şu anda dünya da işlenmiş gıdaların tüketimini azaltacak ye- gisini geliştirmek manda çevresel kaynakları korurken ve ye- çapında en az 160 milyon çocuk özel okul nilikçi çözümler bulmak, genel olarak iyileş- için Çiftlikten si- rel toplulukları desteklerken sağlıklı, besle- sütü programlarından yararlanmaktadır. Bu mede sağlık ve esenlik adına uzun bir yol ze eğitim fırsat- yici yoğun gıdaların erişilebilir, uygun fiyat- katkı tüm çocuklar için önemlidir, özellikle kat edecektir. ları. 1871’den beri fincanlar dolusu Before t he flood r acing extinction Türk kahvesiyle ne sohbetler ve hatırlar biriktirdik birlikte. Bu dostluk daim olsun, afiyet olsun. Gerçekleşen distopya zamana kadar insa- mak gerektiğine inanıyorum. Oğ- lu J. R. Salgado ile usta yönetmen “Onın kendi türdeşlerine bu kadar acımasızca davrana- Wim Wenders’ın elinden çıkan, bilecek bir türe ait olduğunu as- Salgado’nun büyüleyici ışığıyla çek- la hayal edemezdim ve bunu ka- tiği siyah beyaz karelerinin bu ge- bullenemiyordum… Ekonomik, çit töreni, sanatçının hayatı boyun- toplumsal ve siyasi ayaklanma- ca fotoğrafladığı insanları, ülkele- Başak Bıçak ların gezegeni nasıl değiştirdiği ri, kültürleri ve doğayı içeriyor. İş- konusunda da çok kötümserdim. te tam da bu yüzden, tümüyle “in- Devrilen ağaçlar, mahvolmuş topraklar ve bü- sana ve gezegene dair” olduğu, yaşamımızın tün bir ekosistemin yok olması…” parçası olan ve en önemlisi yok ettiğimiz veya Brezilyalı fotoğraf sanatçısı Sebastiao Salga- yok etmek üzere olduğumuz her şeyi içerdiği do, “Toprağımdan Yeryüzüne” isimli kitabın- için bu listede yer almayı hak ediyor. The Salt da bu satırları yazarken modern insan henüz of The Earth, tıpkı Salgado’nun fotoğraflarına ne pandemiyle karşılaşmış ne de bu yaz oldu- bakıldığında olduğu gibi “insan onurunu tec- ğu gibi iklim krizinin sonuçlarıyla böyle kor- rübe etmek” ve gezegenimizi “hatırlamakla” il- kutucu bir biçimde yüzleşmek zorunda kal- gili… İzlediyseniz bile, şimdilerde yeniden sey- mıştı. Düşünün, önce küresel bir salgın, ardın- retmenizde fayda var. dan gelen bir müsilaj, üzerine ihmaller yüzün- Before the flood (2016) den ekosistemi felce uğratan bir yangınlar sil- silesi ve dahası… Bunca sorunun arasında si- Before The Flood, oyunculuk kariyerinin ya- yasi sebeplerle kontrolsüzce yaşanan göç dal- nı sıra aktivizmiyle de öne çıkan Leonardo gasına hiç girmiyorum bile… Salt Türkiye öl- DiCaprio’nun iklim değişikliğiyle ilgili çalışma- çekli bakıldığında bile içinde yaşadığımız ge- larının etkileyici bir meyvesi… Aktörün, Os- zegene neler yaptığımızı artık daha net göre- car kazandığı The Revenant’ın çekimleri sıra- biliyoruz. Her şeye rağmen Salgado bu konu- sındaki iklim krizi çalışmalarını daha ziyade da ümitliydi çünkü sanatıyla, insanlara iklim buzulların erimesi meselesi üzerinden açıkla- değişikliği, göçler, siyasi krizler vb. durumlar- yan belgesel, insanlığın yıllar boyu bu proble- la yok ettikleri gezegenlerini gösterebileceğini mi nasıl görmezden geldiğini de yer yer alay- düşünerek kitabında bir bölüme “Gerçekleşen cı bir biçimde ele alıyor. Belgeselin, iklim de- Ütopya” başlığını atmıştı. Sanıyorum artık ben ğişikliğinin korkutucu boyutlarıyla karşılaştığı- daha karamsarım ve bu sebeple çevre ve iklim mız şu süreçte size daha da ürkütücü geleceği- krizi, türlerin yok oluşu temalarıyla seçtiğim üç ne şüphe yok… filme dair yazıma bu başlığı atıyorum. Çün- r acIng extInctIon (2015) kü artık ütopya yok, en azından biz bu gidişatı durduramadığımız müddetçe… Dünyayı yok edişimizin ilk sinyallerini, bi- zimle birlikte bu gezegende yaşayan canlıla- t he salt of the earth (2014) rın yok oluşuyla fark etmeye başladık. Racing Bu filmi izlemiş olanlar şaşıracaktır zira The Extinction, her yıl doğal olarak yok olan canlı Salt of the Earth daha ziyade biyografik bir türlerinin kayboluşunu hızlandıran insanlık için belgesel. Ancak çevre, doğa, insan, kültürler, “meteor” benzetmesi yapıyor ve sizi, insanın göç gibi kavramların bütünüyle değişimini te- vahşet düzeyi karşısında adeta gözyaşları içe- mel alan bir belgeselden bahsedeceksek şa- risinde bırakıyor. Bu belgeseli izledikten sonra yet, Salgado’nun gezegene dair her mesele- asıl yok olması gerekenin kim olduğunu daha ye dokunan bu eşsiz biyografisini ilk sıraya al- iyi anlayacaksınız. basakbicak@gmail.com