Katalog

(10 HAZİRAN 1916 / 15 HAZİRAN 2013) Peride Celal! Aşktan insan ve toplum gerçeğine ulaşan bir yazar! 1938’den başlayarak Sönen Alev, Yaz Yağmuru, Ana Kız, Kızıl Vazo, Ben Vurmadım, Atmaca, Aşkın Doğuşu, Yıldız Tepe, Beyaz Ölüm, Sahildeki Ceset, Karanlık Oda, Rüyalar Evi, Dişi gibi aşk romanlarına imza atan, 1950’lerden sonra gerçekçi ve toplumsal bir bakışla edebiyatımızın kazanmış olduğu kimliğe uygun, gözlem ağırlıklı romanlar sunan Peride Celal (10 Haziran 1916 / 15 Haziran 2013), 1970’lerden sonraki öykü ve romanlarıyla kendini yeniden var eden bir yazardır. İnsani değerlerden uzaklaşarak yaşanan kozmopolit kentlerde ezilen, aşağılanan insanı anlattığı öykü ve romanlarıyla aşktan insan ve toplum gerçeğine uzanan bir yazar olan Peride Celal’i saygıyla anıyorum. tubu okuyup etkilenen Ayşe kar- ÖNER YAĞCI şılık yazar, mektuplaşmaya baş- larlar, aralarında aşk başlar. Za- ‘İNSANI YAZMAYA ten evliliğinden bunalmıştır. ÇALIŞTIM!’ Paris’e yazarın yanına gider. 1970’lerden sonraki öykü ve ro- Semiha’ya kur yapan Ayşe’nin manlarıyla kendini yeniden var eşi Nihad boşanmaya yanaş- eden ve ilk dönemde yazdığı ro- maz. Ayşe’nin çağırdığı Semi- manlar için, “Gazetelerin istediği ha da Paris’e gider. Bir süre son- tarzda, sıradan şeyler” diyen Pe- - ra Semiha’yla yazar arasında ride Celal, daha sonra yazdıkları ki dostluk aşka dönüşür. Ay- için “İnsanı yazmaya çalıştım” der şe hamiledir, yazarsa özgürlü- ve insanı yazma suçu işlediği için ğünü kaybetme korkusu içinde- görmezden gelindiğini söyler. dir. Ayşe eşinden boşanmak için “Ben, öyküden romana geçen İstanbul’a giderken uçağın düş- bir yazarım. İlk gençliğimde ve da- mesiyle ölür. ha sonraları da yüzlerce öykü yaz- Demokrat Parti’nin var ettiği, dım. Bunlar gazete sayfaları ara- 1950-60 arası güç kazanan gös- sında kaybolup gittiler. (...) İlk öy- terişçi burjuvaları anlatan ve bir kü kitabım 1978’de çıktı. Kitaba aşk romanı olan Gecenin Ucunda adını veren Jaguar, insanlardan için Peride Celal şunları söyler: çok bir arabanın öyküsüydü” dedi- “Gençtik, inançlıydık, ışı- ği Jaguar’daki kitaba adını veren ğa varabileceğimizi sanıyorduk. uzun öykünün kahramanı bir oto- Işık, özgürlük, uygarlık, insanlık mobildir ve öyküde, dar sokaklı es- demekti; bir umuttu. Kırk yılı aş- ki bir İstanbul mahallesinde araba- kın bir zaman içinde ışığı arayıp lara tutkun bir genç kızın bu siyah durduk. Ve o, sönükleşerek uzak- Jaguar’a âşık olması anlatılır. laştı bizden. Yüksek kat burjuva- zisi, sahte dindarlar, çıkarlarından başka bir şey düşünmeyen ğanüstü değişimi, eski bir aşkın yıllar sonrası vardır. BURJUVA AİLELERİN YOZLAŞMIŞ İLİŞKİLERİNİ politikacılar, parlak yaşamlar içine düşürdükleri genç insan- Yaza yaza olgunlaşan Peride Celal, usta romancılığının SOMUT GÖZLEMLERLE ELEŞTİRİR! ları daha da kolay avlıyorlar günümüzde.” müjdesini verdiği Dar Yol’da çocuğun duygusal gelişiminde Titiz, iyi yürekli, insan düşkünü, yoksul anası bir hanıme- 1960’lı yılların gerçekçi bir gözlemle aktarıldığı Güz Şarkı- annenin yüzünün ayna olduğunu anlatır. fendinin ölümüyle başlayan, cenaze töreni, kardeşi ve çocuk- sı ve yine büyük kentin varlıklı kesimlerinden bir kadının öz- Üç Kadının Romanı’nda, çok küçük yaşta annesini kay- larının miras kavgasıyla trajik bir gerçekliğin anlatıldığı kita- ne olduğu Evli Bir Kadının Günlüğünden’de, kahramanı Sel- beden, sürekli Avrupa’ya gidip gelen babasını çok az gören ba ad olan öykünün de yer aldığı Bir Hanımefendinin Ölümü, ma yenilse de, önlerine yığdığı barajları korkusuzca aşıp ge- Fatma’yla ablası ve halasının çekişmeleri aktarılır. Pay Kavgası, Mektup adlı kitaplarındaki öykülerinde, büyük çen yığınlarca aydın kadının geldiğini muştular. Kırkıncı Oda’da, birbirinin dostu olan yalnız, mutsuz, yete- kentlerde yaşayan burjuva ailelerin yozlaşmış ilişkilerinin so- Bir hastane odasında geçen Üç Yirmi Dört Saat’te, evin hiz- nekli ama değeri bilinmemiş heykeltıraş Semiha ve yazılar ya- mut gözlemlerle eleştirilmesini okuruz. metçisi Dilber’in hasta yatağı çevresinde Fatma’yla annesinin zan, çeviriler yapan, miskin, beceriksiz sanat eleştirmeni eşi- Melahat Hanım’ın Düzenli Yaşamı’ndaki öykülerde, ko- hesaplaşması aktarılır. nin çıkardığı dergiye yardım eden ev kadını Ayşe adlı iki ka- casının ölümünden sonra yeni bir yaşam kurmaya çalışan bir Deli Aşk’ta, kocasına saplantılı biçimde bağlı Elif’in trajik dın kahraman vardır. yaşlı kadının yalnızlığı, bir kadınla salondaki bir ağacın dost- aşkı anlatılır. Yalnız bir çocukluk ve gençlik geçiren, annesi- luğu, bir temizlikçi kadının televizyon programına çıkarılınca Paris’e kaçmak zorunda kalan ülkenin büyük yazarının ka- ni küçük yaşta kaybeden Elif, babasının itirazlarına karşın ga- değişen dünyası, bir adanın yeni gelen insanlarla birlikte ola- rısına yolladığı mektup yanlışlıkla Ayşe’nin evine gelir. Mek- zeteci Cem’le evlenir ama kısa bir süre sonra ilişkileri soğur. >> 8 12 Haziran 2025