Katalog

12 Mart muhtırasına muhalefet ettiği gerekçesiyle bir diklerini, iç çatışmalarını aktarmasındaki başarıyla 12 kınmayan, bir gazeteciyle buluştuğumuz yazıları Bakmak süre tutuklu kaldı, 1965’ten başlayarak çalıştığı TRT’deki Mart dönemini anlatan en iyi roman oldu. ve Türkiye’nin Kalbi-Kabul Günleri (Derleyen: İpek Şah- program uzmanlığı işinden ayrıldı ve tutuklu olan Müm- benderoğlu, 2014), BBC radyosunda yaptığı konuşmalar TUTUKLU BİR KADIN YAZARDAN taz Soysal’la Mamak Cezaevi’nde evlendi. İkinci kez tu- Radyo Konuşmaları adlı kitaplarda yayımlandı. SICAĞI SICAĞINA CEZAEVİ TANIKLIĞI: tuklanıp sekiz ay cezaevine kaldı ve sürgün cezasını çek- Kadın dünyasına yolculuk yaptırdığı bir oyun denemesi ‘YILDIRIM BÖLGE KADINLAR KOĞUŞU’ mek için Adana’ya gitti. Venüslü Kadınların Serüvenleri ile yazılarının bir kısmı Geri dönüşlerle toplumsal gerçeğin kişileri etkileyip değiş- TRT Günleri aynı kitapta sunuldu (Derleyen: İpek Şah- ‘YENİŞEHİR’DE BİR ÖĞLE VAKTİ’ İLE ORHAN tirmesi, baskılara karşı direnişleri, öznenin toplumsal durum benderoğlu, 2017). KEMAL ROMAN ARMAĞANI’NI KAZANDI olduğu bu başyapıtından sonra, dolu dolu geçen genç öm- Çocukluğu Ankara’da Selanik Caddesi ile Yenişehir ründe bir yandan amansız hastalığıyla boğuşurken bir yan- USTA ÇEVİRİLER... semtinde geçen Sevgi Soysal, cezaevinde yazdığı, bir ka- dan da dönemin muhalif gazetelerinde köşe yazıları yazdı. Brecht’ten Beş Paralık Roman ve Arturo Ui’nin Ön- vak ağacının devrilmesinden yola çıkarak toplumsal dü- Politika gazetesinde tefrika edilen cezaevindeki kadın- lenebilir Tırmanışı, Frisch’den Andorra, Bulatovic’den zene, düzeni değiştirmek isteyenlere, düzenin ezdiklerine ların ilişkilerini, çelişkilerini, direnişini anlattığı içtenlik- Godot Geldi, Zinner’dan Dimitrof çevirileri yapan, bü- odaklandığı Yenişehir’de Bir Öğle Vakti (1973) romanıy- li cezaevi anılarından oluşturduğu Yıldırım Bölge Kadın- tün yapıtlarının yeni basımları İletişim Yayınları’nca dizi la 1974 Orhan Kemal Roman Armağanı’nı kazandı. lar Koğuşu (1976) romanı, tutuklu bir kadın yazarın sıca- olarak sunulan Sevgi Soysal’ın kitaplarına girmemiş öy- Simgelerle yaşama ayna tutan, bireysellikten toplum- ğı sıcağına yazdığı cezaevi tanıklığıydı. kü, çeviri, eleştiri yazıları ve kendisiyle yapılmış söyleşi- sallığa geçişinin önemli adımı olan bu romanında kişisel Nesnellikten uzaklaşmayan tutarlı tanıklığıyla bir bü- ler Tekliğin Türküsü’nde (Derleyen: İpek Şahbenderoğlu- tedirginliklerin yerini toplumsal kaygılar, tek boyutlu ki- yük hapishaneye dönüştürülen, içinde yaşadığı, tüm top- Funda Soysal, 2018) bir araya getirildi. şilerin yerini toplumsal ilişkileri içindeki bireyler almıştı. lumsal kesimlerini yakından tanıdığı başkent Ankara’nın Bir Sevgi’nin Öyküsü-A. Mümtaz İdil, Sevgi Soysal- Andan geniş zamana, küçük mekânlardan başka zamanlar- panoraması çizdi: Muzaffer Uyguner, Sevgi Soysal: Yaşasaydı Âşık Olur- daki, uzak geniş yaşamlara uzanarak tek bir noktada yoğun- “12 Mart sıkıyönetiminde de başı Ankara çekti. 12 dum-Erdal Doğan, Sevgi Soysal / Bireysellikten Toplum- laştırdığı durumlarla insanlara ve olaylara kamera tutmuştu. Mart’ı 12 Mart yapan şeyin başıydı Ankara. 12 Mart reji- sallığa-Priska Furrer, İsyankâr Neşe / Sevgi Soysal Ki- minin iç çelişkileri en çok Ankara’da buldu yankısını. tabı-Seval Şahin-İpek Şahbenderoğlu, Sevgi Soysal-Se- NEDENLERİ, SONUÇLARI, ETKİLERİYLE Üniversitesi, aydını, gazetecisi, öğrencisi, partilisi ve fa Yüce, Yarım Kalan Bir Türküdür Sevgi (roman) -Sevim 12 MART DÖNEMİNİ ANLATAN EN İYİ hatta sokaktaki vatandaşıyla Ankara merkeziydi sıkıyöne- Kahraman, Sevgi Soysal ile Son Röportaj, (roman)- Atil- ROMAN: ‘ŞAFAK’ timin de. Böylesi bir merkezde yaşamanın çilesi, boğun- la Birkiye adlı yapıtlarda yaşamına ve yapıtlarına ayrıntı- 12 Mart karanlığını, o karanlıkta el yordamıyla bir şey- tusu Ankaralılarda derin izler bıraktı, belki bu yüzden.” lı yolculuklar yapıldı. ler yapan devrimcileri olanca gerçekliğiyle anlamaya ça- Trajikomik ögelerle zenginleştirdiği Yıldırım Bölge Adının Tutkulu Perçem’deki bir öyküsünden verildiği Ne lışarak, eleştirerek aktardığı, umut ve arayışın olduğu Şa- Kadınlar Koğuşu, toplumsal derinliğine kattığı gerilimle Güzel Suçluyuz Biz Hepimiz / Sevgi Soysal İçin Yazılar, ölü- fak (1975) romanıyla toplumsallığa kanat açmaya başladı. ve duygu yüküyle de özgün tanıklığı oldu. münün 35. yılında MSGSÜ-Fen Ed. Fak. Ed. Bl.’nce 28- Baskın, sorgu, şafak bölümlerinde farklı farklı dönem- 29 Aralık 2011’de düzenlenen sempozyumdaki bildiriler- leri aktaran anlatımıyla romanın önde gelen kişileri olan ÖMRÜNÜN SON GÜNLERİNDE YAZMAYA le 12 Mart’ın 40. Yılında Sevgi Soysal panelindeki konuş- Oya ve Mustafa’yı merkez alarak kısa zaman dilimlerin- BAŞLADIĞI ‘HOŞ GELDİN ÖLÜM’... de birçok karakterin düşüncesini bir arada verdi, hapislik- Ancak ölümünden sonra 1980’de yayımlanacak olan ya- malardan oluştu (Derleyen: Seval Şahin, İletişim, 2011). Yeni genç kadın tiplerini romanımıza kazandıran, ya- lerden kadın-erkek, birey-toplum ilişkilerine uzandı. rım kalan, bir anlamda ölüme direnişini anlattığı Hoş Geldin 12 Mart’ı yaşayıp nedenleri, sonuçları, etkileriyle olan- Ölüm romanını ömrünün son günlerinde yazmaya başladı. pıtlarında asıl ağırlığın kadın dünyasında olduğu -yazar- ca gerçekliği, bütünselliğiyle ve tanıklıklarla anlatarak 12 Mart günlerinde Politika gazetesinde yazdığı, toplu- ların sıfatlandırılmalarına karşı olsa da- 12 Mart’ın doğ- öncülük yaptığı ve nesnel değerlendirmeleriyle kahra- mun sözcüsü olma çabasıyla çırpınan, alaycılık ve ironi- rucu, feminist, gerçekçi, devrimci yazarı Sevgi Soysal’ı manların iç dünyalarını, bulundukları noktaya nasıl gel- den vazgeçmeden haksızlıklara, faşizme karşı sözünü sa- sevgiyle, saygıyla anıyorum. n FİLİZ ALİ’DEN ‘BİR TUTKUNUN PEŞİNDE CARL EBERT: GENÇ CUMHURİYET’İN TİYATRO VE OPERA SERÜVENİ’ Bu rapor doğrultusunda kurucu kadroya dahil olan uzmanlar- ‘‘Onunla tanıştığımda çok küçüktüm. O zamana kadar la birlikte son derece disiplinli bir çalışma süreci başlar. tanıdığım hiç kimseye benzemiyordu. İlk görüşte müthiş Carl Ebert, dört yıl gibi kısa bir sürenin sonunda Türk seyirci- etkilenmiş olmalıyım. O etki bugüne kadar devam etti. sine Türkçe olarak oynanan iki opera örneği sunarak Atatürk’e Konservatuvardaki tiyatro ve opera provalarını, verdiği sözü tuttuğunu gösterir. temsillerini izleyerek ama en çok büyülenmiş gibi onu Filiz Ali, Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanan Bir Tut- izleyerek büyüdüm. kunun Peşinde Carl Ebert: Genç Cumhuriyet’in Tiyatro ve Öğrencilerinin onun ağzından çıkan her sözcüğü, Opera Serüveni adlı incelemesinde, kişisel yaşamında derin gösterdiği her jest ve mimiği nasıl hayranlıkla izler bırakan Carl Ebert’in Ankara’da geçirdiği 11 yılda bir ope- özümsediklerine tanık oldum. Öğrencilerle aynı dili ra kurulması ve opera kültürünün oluşması için yaptıklarını, konuşmamalarına rağmen babamın aracılığıyla kurulan müthiş eğitim anlayışını, çalışma arkadaşlarını ve öğrencilerini dinamiği deneyimledim.” Filiz Ali anlatırken Cumhuriyet’in ilk yıllarında sanat ve kültür yaşamımızdaki gelişmeleri ve bu sürecin aktörlerini de tüm nkara’da “Musiki ve Temsil Akademisi” ve bunun devamı ayrıntılarıyla ele alıyor. n A olarak Devlet Tiyatro ve Operası’nı kurmak üzere Türki- ye Cumhuriyeti hükümeti tarafından davet edilen Carl Ebert, Bir Tutkunun Peşinde Carl Ebert: Genç Cumhuriyet’in Tiyatro 1936’da yazdığı raporla bir yol haritası hazırlar. ve Opera Serüveni / Filiz Ali / Yapı Kredi Yayınları / 240 s. / 2024 3 Ekim 2024 11