Katalog

KItap BULMACA [email protected] Dil yarası, gönül yarası... Hazırlayan: İLKER MUMCUOĞLU [email protected] 1 M2 N 3 G 4 B 5 J 6 K 7 A 8 N 9 N 10 B 11 B 12 I 13 M 14 E 15 L 16 B 17 F 18 C 19 A 20 E 21 C 22 I 23 I 24 C 25 C 26 E 27 A 28 K 29 H 30 D 31 A 32 C 33 M 34 E 35 E 36 K 37 H 38 A 39 E 40 A 41 E 42 C 43 A 44 C 45 G 46 D 47 F 48 B 49 M 50 A 51 N B ir zamanlar iki kişinin dövüştüğünü gören, araya girer ayırmaya çalışırdı. Düşene el uzatılır, ağlayana nedeni sorulurdu. Şaşırana, yolu gösterilir; açlara, açıkta olanlara yardım edilirdi; ölü çıkan eve yemek taşınır, düğünde dernekte el ele halaya durulurdu. Duygusu, duyarlılığı diline yansırdı insanın. “Bal damlıyor ağzından” denirdi güzel konuşana; tatlı dilli insanlarla söyleşmeye doyum olmazdı. Kullanılan dil, gönlümüzün aynasıydı. Doğruluğuna inandığı sözün arkasında dimdik dururdu kadınlar erkekler; “söz namus”tu. Toplumun tüm duyguları, duyarlılıkları gibi dil bilinci de yaralanmaya başladığından bu yana söz namus mu? Üstüne sinek pislemiş, sırları dökülmüşçesine orası burası kararmış aynalara bakmak zorunda bırakılıyoruz. Bütün aynaları, doğallıkla dil aynasını da kirli sanıyoruz. Aynalar kirlenir, zamanla eskir; kırılır. Dil eskir; kırılmaz; kirlenmez, kirlenen düşüncedir. Düşünce kirlendikçe ekmekten suya her şey, dağdan denize her yer kirlenir. Yönetenler yönetilenler, herkes her yerde konuşuyor; anlaşamıyoruz, niye? Çünkü aynalar çoklarına kendi yüzünü göstermiyor; çokları ağzından çıkanı da toplumu da duymuyor. Toplumun büyük bölümü, özellikle yönetilenler hırçın, öfkeli, tepkili... Yönetenler son 1718 yılda ağzını açtıkça ayna ayna “ben”den güzeli, “ben”den doğru konuşan var mı havasında… Kimi kez Hacivat’ın, kimi kez Karagöz’ün rolündeler; “söz namus”muş? Ulusal paramız dolarla yer değiştirmeye başlayınca, ortak dilimiz Türkçe de dolarla yarışır oldu. Önce İngilizceye, son on yılda da Arapçayla Osmanlıcaya öykünenler iktidar koltuğuyla kapısına yapıştı; bir korku sardı hepimizi. İnsan çanağa ne doğrarsa, kaşığına o çıkar; bana göre de yersiz bir korku değil bu. Ancak bilim ve sanat dili Türkçeyi bilinçle işleyen onlarca bilimcinin, sanatçının emeğini de görmezden gelemeyiz. Doğallıkla dil yarasının gönül yarasına dönüştüğünü de unutmuyoruz. Yıllar önce Manisa’ya gitmiştim; söyleşiye girişim gençlere pek seslenmemiş, orta yaştaki öğretim üyeleri kahkahayı basmıştı. “Adnan Menderes Airport”a inmiş, “Celal Bayar Üniversitesi”ne gelmiş, “Süleyman Demirel Salonu”nda “sahne almış”tım; doktor adaylarının çoğu “performans”ımı beğenmiş, birkaçı dilimi yadırgamıştı. 100. yılına yaklaşan Türkiye’nin “vizyon” ve “misyon”undaki değişmeyi bu üç özel ad ve dönemlerinde yaşananları, onlardan sonra gelenlerin yaptıklarını; eğitimdeki başkalaşmayı anlamak için gençleri dinlemek yetiyordu. Manisa’daki su gibi temiz gençler Evren li dönemde bebek ya da çocuk, Özallı yıllarda ortaöğretimdeki ergenlerdi. Hocaları “uygarlık, devrim” derken çoğu, “medeniyet, inkılap” diyerek konuşuyordu. Bugünün okuyan okuyamayan gençlerinin çoğu AKP iktidarına doğdular; cumhuriyetle hesaplaşanların “vizyon” ve “misyon”una uydurulan sistem içinde düşe kalka büyüyorlar. Kendi “vizyon”umla “misyon”um da ara ara ayağıma dolanıyor. Kapısında deve dişi gibi “Fashion Out Let” yazan yere girdim; şaşkın şaşkın bakındığımı gören bir kadın, “Larşlar, ikslarşlar şu tarafta” dedi. Satıcıya, “Bu giysiler yabancı ürün mü?” diye sordum. “Yes, güzel teyzem! Aha bak Made in Turkey!” Bugün, 97 yaşındaki cumhuriyetimizin eğitimkültür siyasası var mı? Bugün, egemenlerin “vizyon misyon”uyla “Made in Turkey” yazılıyı yabancı sanan emekçininki farklı mı? Kuşkusuz Türkçe için kaygılanacağız; 2020 de sırtında binlerce sorunla geldi. Sorun yalnız dilde değil; ama her olumsuzluk dille başlıyor ve yayılıyor. Toplumu aç açık bırakanlara; çocuklara cinsel saldırıda bulunanlara; kadınları öldürenlere saygıyla andığım Hulki Aktunç’un, Büyük Argo Sözlüğü’deki sözcükler bile yetmez (YKY, 1998). n 52 A 53 A 54 E 55 O 56 H 57 G 58 B 59 A 60 I 61 I 62 L 63 C 64 B 65 I 66 J 67 O 68 O 69 E 70 L 71 E 72 D 73 E 74 F 75 F 76 J 77 A 78 G 79 O 80 O 81 J Önce aşağıda tanımları verilen sözcükleri bulmaya çalışın ve her bir harfi bir yatay çizgi üzerine gelecek biçimde yazın. Sonra çizgilerin altlarındaki sayılara göre bu harfleri bulmacadaki aynı sayılı karelere aktarın (Kara kareler iki sözcük arasını gösterir. Bir satırın sonunda kara kare yoksa bu, sözcüğün alttaki satırın başına sarktığını gösterir). Bulmaca tamamlanınca, sorulan tanımların karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukarıdan aşağıya doğru bir şiir kitabının ve içindeki bir şiirin adını oluşturacak; bulmaca karelerindeyse kitaptan dizeler ve şairin adı ortaya çıkacaktır. Tanımlar ve sözcükleriniz: A.Güzel Avrat Otu ve İmbatla Dol Kalbim adlı öykü kitapları da olan yazar. 50 52 7 59 27 43 31 53 19 40 38 77 B. Cemal Süreya’nın bir şiir kitabı. 64 48 75 58 16 8 4 11 10 C. “… Çığlığı” (Ahmet Ümit’in romanı). 18 44 24 61 42 32 63 25 21 D. “… Kıyılarından Eski Zaman Masalları” (Ahmet Ünver’in mitolojik masalları). 46 30 72 E. Kuvayi Milliye Destanı’nı yaratan şair. 26 20 41 14 71 73 69 54 39 35 34 F. “ben sana mecburum bilemezsin / adını … gibi aklımda tutuyorum” (Attila İlhan). J. “… Var Hüzün” (Attila İlhan’ın şiir kitabı). 66 81 76 5 K. Güney Afrika’da yaşayan iri kafalı antilop. 6 36 28 L. Nazım Hikmet’in soyadı. 15 62 70 M. Hareket eden nesnenin kısa bir zaman içinde, hızında oluşan değişmenin bu zamana oranı. 33 13 1 49 N. “Büyüyen …” (Albert Camus’nün öykü kitabı). 9 2 51 74 17 47 G. “Siyah …” (Turgay Kantürk’ün şiir kitabı). 78 45 3 57 H. “…, şal ve gül” (Y. K. Beyatlı). O. “Aylin …” (Gül Yabani adlı şarkısı da olan rock şarkıcısı). 80 68 67 55 79 29 37 56 I.”…Eray” (Ah Bayım Ah ve Beyoğlu’nda Gezersin adlı öykü kitapları da olan yazar). 60 23 65 22 12 1559 ÇÖZÜM: A. AYIŞIĞI, B. HİKMET BENOL, C. MAİ, D. EA, E. TARLA KUŞU, F. ORFF, G. KAR, H. TÜRKLERİN, I. ALİ, J. YUNUS KORAY, K. TURUNÇGİLLER, L. AÇ, M. NİCE. Şiir: “Günler / kemik anaforu / Her şeyi çoğaltıyor İstanbul / klarnetçileri, manifaturacıları, kuşkuyu” 16 9 Ocak 2020