Katalog

KU Kuşların biiyiik göçil başlad Asaf Ertan, Şahika Ertan "Ki uşlar bizim yaşadığımız duyular dünyasında yaşamıyorlar" diyor . Cornell Üniversitesi'nden Dr. Stephen Emlen. "Onlar bizimkinden çok daha genış bir dünyayı işitiyorlar, görüyorlar, hissediyorlar." • Ah keşke şu şehıin pis havasının içinden geçmek zorunda kalmasaydık. • Ya orman yangınından çıkan dumanlar? Umarım inmek için yakında yanmamış bir ağaçlık bulabilirim. Yoksa daha ileri gidecek gücüm kalmadı. • Benim çayırlara da bu evleri yaptılar. Beslenme çok zorlaştı. Sonunda aç kalacağız. • Haklısın senin için zor olmalı. Benim için henüz inme yeri arama problemi yok? Zannediyor musun ki senin bozkırtan boş bırakacaklar. • Hey tarlalar yanıyor gene. Kimbilir kaç arkadaş bu anızların arasında kavruldu gitti. Evet şu günlerde gökyüzünde buna benzer korkulu sözler konuşuluyor herhalde. Bu cümlelere şunları da ekleyebiliriz. "Yiyecek böcek yok ki, hepsi ilaçlı. • Şöyle temiz suyu olan bir göle varsam da yıkanabilsem. Kendi beyin düzenleri içinde birbirleriyle nasıl iletişim kuruyorlar bilemiyorum ama yukardakilere benzer senaryoları onlar namına üretebiliyoruz. Son günlerdekı çevreyi etkileyen olumsuzluklar hep biz insanlar açısından ele alınıyor. Acaba hiç düşündünüz mü; göçmen kuşlann yaklaşık 15 gündür bu olumsuz çevre şartlan içinde göç etmeye çalıştıklarını? Cayır cayır yanan ormanlarda ateş çemberi içinde kalan bütün canlıları? Tarlalarda kavrulanları? Bu sefer diğerlerini konu dışarı bırakıp kuşları ele alalım. Yaklaşık 3 ay sürecek bir zaman diliminde ülkemiz yüzlerce türden binler, onbinlerce kuşa ev sahipliği yaşacak. Bu ziyaretçilerin bir bölümü kışı ülkemizde geçirirken bir bölümü de belirsiz süreler içinde sadece geçit bölgesı olarak kullanacak güzel yurdumuzu. Bazılan Balkanlar'dan gelerek iki ayn yoldan ülkeye girecekler. Kimi Igneada sazlıklannda ve subasar ormanlannda dinlenip, beslenip yola devam edecekler. Kimileri de Meriç Dettası'nda yem arayacaklar. Bir bölümü pek de ne olduğunu anlayamadan havata veda edip hemcinslerine veda fırsatı bulamadan avlanacaklar. Yaralanıp sazlar, çalılar arasında kalanlar kendi dünyalanndaki hemcinsleri tarafından doğa kanunlanna uydurulmayı bekleyecekler. Canını kurtaranlann bazılan yollanna devam edip Kuş Cenneti'ne ulaşacaklar, Ulubat'a konacaklar, Kazdağt'nda, ormanlarda, yaylalarda, çayırlarda gün do Uçun turnalar, bıldırcınlar, çulluklar, sumrular, leylekler, uçun!... Şu günlerde gözünüz sık sık gökyüzünde olsun. Her an büyük bir kuş kafilesini başınız üzerinde uçarken görebilirsiniz. Türkiye, Istanbul Boğazı, dünyanın önemli göç yollarından biri. Ancak insanlık, kuşlara göçü her yıl daha da zorlaştırmakta. kuşlann bedenlerinin bu zorlu yolculukl İçin inanılmaz bir güçle donatıldığı. örn ğin göçten önce kimisi ağırlığının iki ka na çıkacak kadar yağ depolayabilmeki Bu birikim tıpkı bir otomobilın yedek y kıt alabilmesi gibi olabıldığınce uzak m safelere ulaşmasına destek sağlamakl Okyanus ustünde durmadan 115 saat çan bir yağmurcun türü Kanada'dan Br zilya'ya bu yağ stoku yardımıyla vanyc Kas ve omurga yapılan, ayrıca solunu ve dolaşım sistemleri öylesine bir gelişı göstermıştır ki oksıjenin çok düşük old ğu 8500 m.'nın ustünde kanat çırpmala na imkân vermektedir. Ancak hepsi de bu yüksekliğe çıkme Çoğu 200600 m.'ler arasında göç ed« Küçük kuşlar dahil pek çoğu ise gecelı yol alır, gündüzleri dinlenir ve beslenirU Su kuşlan ve kıyı kuşlan hem günd hem gece göç ederler. Göçler sonbaru da oyalanarak ama yoğun geçer. llkb harda ise bir dağınıklık ve acele görülür Kafeslere hapsolmamış sakalar. Belkl hepsi Toroslar*ın eteklerinde mutlu bir kış geçlncekler. Sakalar uzun yol göçmeni kuslardan değil, yer değiştirmeler TOrklye ve çevresi İçinde oluyor. ğuşunu, rüzgârian, yağmurlan, geceyi ve kendi kıyametlerini gözleyecekler. Benzer olaylar Slnop, Samsun, Arvin girişll olanlar için de söz konusu. Hepsi de dağ, dere, tepe diyerek beslenme, barınma ve hayatı devam ettirme amacıyla çabalayacaklar. Bazılan çeşitli konaklamalardan sonra ülkeyi terkedecek ve komşularımızda yaşam kavgasına devam edecekler. Kırlangıçlann bir bölümü giderek insan hakları savunucusu Nslson Mandeta'nın Güney Afrikası'na taa kuzey ülkelerinden selâm ulaştıracak. Söflut bülbüUerinin yolculuğa çıkışı belki bir ay önceydı. Norveç'ten geliyoriar. Şu birkaç leytek ıse Bremen yakınlanndan kalkmış geçen hafta. Saz bülbülünün Ukrayna'dan geldiği, ayağındaki halkadan belli. Az ilerideki dlkkuyruk firdek, Van OÖIO'nden kalkmış Burdur Gölü'ne kışı geçirmeye gelmiş. Bahara gene Van'a dönecek. Bizım evin oradaki baştankaralar yazkış hep kalıcı. Yerlerinde olsak biz de kalırdık. Her zaman bol yem ve güvenlik söz konusu olursa... Göçlerle ilgili sorular çok eski çağlardan beri insanoğlunun zihnini meşgul etmiştir. Aıisto da bu sorulara cevap bulmaya çalışmış, bazı kuşlann kış uykusuna yattığını, bazılannın göç ettiğini, bazılannın rakım değiştirdiğini yazmıştı ki bunlardan üçü de doğrudur. Bugün kuşlann neden ve nasıl göç ettiğine dair tam, kesin bir cevap yok. Besin ve iklim ile ilgili cevaplar bazı türler ve bazı yerter için yeterli olmuyor. Fakat kesin olan bir şey var ki o da Bılimsel araştırmalar kuşlann göçl sırasında evrende var olan pek çok uya cıyı kullandıklarını gösteriyor. Göçü yö lendıren ve kuşlann her yıl hedeflediklı noktalara ulaşmalarını sağlayan şeyler t zım hıssettıklerımızden çok daha farklı yarıcılardır. Güneş ışığı, içgüdüsel t zamanlama ve tecrübe, yıldız sister leri, ultraviyole ışınları, düşük titreşir sesler, manyetik dalgalar, uygun ha akımları, atmosfer basıncındaki de< şimler, yeryüzü şekilleri kuşlann ht gizemli kalmış göçlerinde kullandıkl. unsurlardır. Bu verileri kullanan kuşlar her yıl kc maşık ve son derece zor şartlara sah göç olayını yaşaıiar. İnanılmaz gibi g rünse de bir tür yağmurcun ve bazı k çük kuşlar deniz ustünde 6000 m.'dı yüksekte, en fazla 86 saatte 3500 kı yol katetmektedir. Ama göç şampiyoı kutup sumrusu.. Kuzey Kutbu'nd. başlayarak Güney Kutbu'na varan yolc luğunda 18000 km. katediyor. Baha aynı mesafeyi tekrar uçarak kuzeye çıl yor Ozellikle kıtalararası göç eden p çok kuş türü okyanusları durmaksızın g çer. Benzer bir olay Karadenız'ı geçip ı kemize gelen bıldırcınlar için de söz k nusu. Göç şampiyonu: Kutup sumrusu Istanbul Boğazı göçü engelliyor Niçin göç ediyorlar? Ne var ki göç, tehlikelerl dolu bir y < culuktur. Pek çok engel onların göç sıı sında telef olmasına sebeptir. Deniz a; uçuşlarda fırtınalar bir engeldir. Burac 700 km. yol katedip Karadeniz'i aşar Türkiye sahillerine ulaşan bıldırcınla karaya varma sevincini, avcıların sahille gerdikleri ağ tuzaklannda can vererek tirdiklerini hatırlatmak isteriz. Böylesi l