Katalog

6 SAYFA 21 NİSAN 2013 PAZAR BU IŞIK HiÇ Kara çadırda doğdu Mustafa Şanlı. "Tek çarem okumak" diyerek Aksu Köy Ensitütüsü'nün yolunu tuttu. Amacı aydın çocuklar yetiştirmekti. Birçok kişiyi kızdırdı bu. Çünkü "aydını idare etmek zordu". O şehir bu şehir sürüldü ama yılmadı. Gençlerin ışığı oldu SÖNMESİN S "Antalya'da iŞ'te HAYAT" Hazırlayan PELİN GEL AĞAN ğa)) sağa olda n sa (sol dan n (s el A Gel G ğa ğan A in in el el an an P P Ş Ş lılıfa fa usta ta lıM anlıMus Şan nŞ ürka Tür kan ıkT ide anık Yan ahid eY Vah V Nisan Köy Enstitüleri'nin ku hayvanlarımızı kesmek zorunda kaldık. Zor bir göç olmuş. Yerleşik hayata ne ruluş yıldönümü.Köy Enstitüleri sadece aydın insanlar yetiştir zaman geçiyorsunuz? mekle kalmamış. Bu okullarda yetişen öğ1938’de geçtik. Korkuteli'ne taşındık. iz okuldaki öğrencilerle ilk kez muhatap olmam" dedim. Kabul etti. dık. Başarılı bir oyun sahneledik. İlk kez Bu arada eğitiminiz ne oldu? retmenler görev yaptıkları yerlerde yapAspendos Antik Tiyatrosu'nda Otobüs ayarlandı giyim kuşam ayar Aspendos'ta tiyatro oyunu sahnelemiş tıklarıyla köylüye model olmuş, ülke ekoKonar göçer olduğumuz için 10 yaşında Kral Oidipus adlı tiyatro oyunu landı. 400 metre ipekli kumaş kullan olduk. nomisine katkı sağlamışlar. Bu kurumda ilkokula başlayabildim. Ama çok geçmenu sahneliyor ve Antalya Festivali'nin yetişen, sonrasında ise okuma aşkıyla den bazı sıkıntılar ortaya çıktı. Aksu İlköğretmen Okulu temelini atıyorsunuz değil mi? Ne gibi sıkıntılar? kendini geliştirenlerden biri de Mustafa öğrencilerinin Aspendos’ta Evet bu köylü çocukları Kral OidiŞanlı. Kara çadırda gözlerini dünyaya Dünya Savaşı devam ettiği için babasahnelediği Kral Ouidipus oyunu pus'u oynadılar ilk kez Aspendos'ta. O açan ve 10 yaşına kadar da konar göçer ha mı ikinci kez askere aldılar. 10 yaşında çift devirde Antalya Valisi Turgut Kılıçer yat süren sürmeyi öğrenmiştim. Anam festivali başlattı. Devlet Tiyatrosu'ndan Şanlı, "okuhiç bilmiyordu. "Annene çift 40 bin lira para istemiş, geliş gidiş pamalıyım" disürmeyi öğreteceksin" dedi ve rası da yok içinde. Biz de bu piyesi 16 yerek cebinaskere gitti. Bir hafta okula giMart Öğretmen Okulları’nın kuruluş de para oldemedim ama akşamları arkayıldönümünde Belediye Sarayı'nda oymadığı haldaşlarıma gidip okulda ne işlenadık. Vali Beyde çok beğenmiş. Bede Aksu diklerine bakıyordum. Sonrani çağırttı, "Hocam bu piyesi AspenKöy Enstitüsında arkadaşlarıma yetiştim. dos'ta oynayabilir miyiz" dedi. "OynaDersleriniz de iyi sanırım. sü’nün yolurız. Bir şartım var sizden başka kimseyle nu tutmuş. Derslerimde başarılıydım. Döşemealtı yörüklerinin Söbüce Yaylası’na göçü(1958) Bunun iki neden var. Biri çok Parasızlık Okuma aşkıyla yanıyordum. Gazi Eğitim Buzlar Çözülmeden, Susuz Yaz, 72. Koyüzünden istemek, diğeri yetenek. Enstitüsü'nün sınavlarını kazandım. Okul bi ğuş'u, Bozuk Düzeni orada oynadık. GerNitekim Aksu Köy Enstitüsü'nün Şanlı ve babası Korkuteli’den Aksu’ya katince Maraş Kız Enstitüsü'ne öğretmen olarak çi bozuk düzen devam ediyor. Çocuklarım dar 90 kilometre yolu yürümüş. Aksu yolunu tutuyorsunuz. Hem de yürüyeatandım. Müdür öğrencilere pek iyi davran büyümeye başlamıştı.Eğitimleri için tayiKöy Enstitüsü'nde eğitim gören Şanlı ve ar rek gidiyorsunuz o kadar yolu... mıyordu, bu gücüme gidiyordu. Aramızda tar nimi Ankara'ya istedim. Beni Kayaş Orkadaşları neler yapmamış ki...Kendi sebtışma çıktı. Daha fazla dayanamayacağım di taokulu'na oradan da Abidinpaşa Lisesi'ne zelerini üretmiş, kendi hayvanlarına bakyerek askere gittim. Ardından da öğrencisi ol verdiler. Gazi Eğitim Enstütüsü'nden okul mış, kendi binalarını yapmış bu aydın duğum Aksu Köy Enstitüsü'ne öğretmen ola arkadaşım Mustafa Üstündağ Milli Eğitim gençler. O devirde köylerinde görmeleri harak geldim. Kıyıda köşede kalmış kitapları or Bakanı olmuştu. Okul müdürümüz şikayet yal olan piyonanın tuşlarına dokunmuşlar. taya çıkardım. Beni kitap okutedilince Bakan inceleme başlatıyor. AdıHer alanda tam bir eğitim neferi olmuşlar. t u r u y o mı görünce beni çaBu hafta Antalya'da İŞ'te HAYAT rum diye ğırttı. Eğitimle sayfamızda fikirlerinden taviz vermediği şikayet etilgili için Türkiye'nin birçok iline sürülen ama m i ş l e r . gittiği her yerde adından söz ettiren "KaDöşemealtılı yörükler kara çadır önünde Çocuklar ra Çadırdan Aksu Köy Enstitüsü" adlı kigeliştikçe Nasıldı Köy Ensitütüsünde hayat? tabın yazarı Mustafa öğretmeni konuk Evet Korkuteli'nden Aksu'ya kadar 90 yönetimi Sanki çağdaş bir köyde yaşıyorduk. Yatakhaediyoruz. kilometre yolu babamla yürüdük. Tek çane, yemekhane barınacağımız binaları kendimiz yaKara çadırda başlayan sonrasında rem okumaktı. Otobüs 6 liraydı. 6 lira çok zorluyor tabi. Düpıyorduk. Toplamda köy enstitülü çocukların yapdik duruşunuz nedeniyle bir çok ilde de önemli bir paraydı. tığı bina sayısı 600 imiş. Köy Enstitülü çocukların ülvam eden bir hayat. Mustafa öğretmeEnstitüyü bitirdikten sonra ilk görev ş ü n e n adamın ke ekonomisine o devirde ne kattığı hesaplannim sizi kısayeriniz neresi oluyor? mamıştır. 200 dönümlük tarlamızda sebze ve paidaresi ca tanıyabilir Bursa'nın Küçükdelmuk üretiyorduk. O güne kadar ot yataklarda yamiyiz? liler Köyü'ne atandım. Bu zordur. tıyorduk. Kendi pamuğumuzu üretince pamuk Hayır. Hükümet değişti. Müdürlük gitOkul görüşlerimi aldı. köy Uludağ'ın güney ya1930 yılınyatakta yatmaya başladık. Bunların dışında nöbet ti. Ankara'ya beni tayin ettiler. 29 Ekim OrOkul müdürüyle ilmacında. 800 metre yük yönetida Antalya'nın tutuyoruz, eğitim yapıyoruz, ulusal oyunları öğretaokulu'na. Oradan da emekli oldum zaten. gili şikayet olduğunu sekliğinde ortak geçiş ik mindeki Döşemealtı ilniyoruz, jimnastik yapıyoruz, müzik ve resim eğiB i r ç o k ç o c u ğ u n hayatta sağlam dursöyledi. Bende “Baştimi alıyoruz. Gerçekçi bir eğitimden geçtik. liminin olduğu bir yer. kötü giçesinin Başm a s ı n ı s a ğ l a m ı ş s ı n ı z. Var mı okuyucuka bir okula verseniz Ülkemizin yaşam biçimine göre bir haOkul ben gittiğimde daha dişatı baköy Köyü’nde l a r ı m ı z l a p a y l a ş a c a ğınız bir anınız? bu müdür daha da olumyattan geçtik. İneklerimiz, tavuklarımız 4 mezun vermiş. Üçüncü sın toplandoğdum. Bize Korkuteli'nin Bozova Köyü'ne gitmişsuz olur. Okul iyi yürüvardı. Kendi yumurtamızı yer, beşinci sınıfa gelen kız ço tısı ile duyuyeni Osmanlı tim. Bir çocuk bana çay getirdi. Adı Cevmeye başladı” dedim. Bu kendi sütümüzü içerdik. aşireti deni Aksu Köy Enstitüsü’ndeki çocuklar kendi binalarını yapıyor cukları yok. Okula gelen r u y o r s u n u z . detmiş. Sen ‘okudun mu’ dedim. ‘Okulu biBakanın hoşuna gitti."Seni Kayöğrenci sayısını artırdım. Aksu’da göreve yordu. Yörük tirdim’ dedi. ‘Getir defterlerine bakayım’ ? seri'deki Pazarören Köy Enstitüsü'ne çocuğuyum. 5 kardeşin en büyüğüyüm. 6 Köyde meyvecilik yoktu. 6 dönüm tarlaya el devam edebildiniz mi? Hayır. Trabzon'un Of ilmüdür göndereceğim. Orada sıkıntı var" dedim. Defteri çok güzeldi. ‘Başvuru yayaşında çobanlığa başladım. Yazları Kor ma ağacı dikerek köylüye meyve yetiştirebipıyoruz’ dedim. Cevdet 10 yaşında Aksu dedi. leceklerini gösterdim. 55 yıl sonra köyüme ye çesine sürüldüm. kuteli'nin Söbüce Yaylası'na çıkardık. Öğretmen Okulu'nu birincilikle kazandı. Orada neler yaptınız? İlk işiniz ne oldu köye gidince? Konar göçer yaniden gittiğimde gördüklerime inanamadım. Orada da boş durmadım tabi. 30 AğusHalkı topladım onlarla konuştum. İlk Cevdet'i oradan yüksek öğretmene gönş a m na s ıl dı. Yö Köy meyvecilikte çok ileriye gitmişti. O köderdik. Dışarıdan liseyi bitirmiş. ODTÜ rüklerin yaşamını yün birde Yeşilkent adında kitabını yazdım. tos hiç kutlanmamış. 30 Ağustos Zafer Bay okulu bitiren çocukların gideceği yer yok Elektrik Bölümünü kazanıp mezun oldu. anlatabilir misiniz? Sizin diktiğiniz elmalar köylüye model ramı'nın kutlanmasını sağladım. Kayma başka orada. Kayseri 80 kilometTürk Telokom'da çalışıyor. olmuş. Köylünün geçim kaynağının oluş kam ve köylülerle köye yol yaptık. Son re.Eksi 30 dereceyi ölçtüm köyde. Yörüklerin geçi68'de Avrupa'ya Telekom'dan rasında tayinimi istedim. Çocukların okuyacağı yer olmadığı masını sağlamışsınız aslında. minde birinci olan giden tek öğrenci oldu. 17 NiNereye gittiniz? için kasım ayında üç sınıflık öğrenci hayvancılıktı. Onun Evet aynen öyle oldu. san’da benim için geldi ve AkBilecik'e gittim. Orada 7 yıl kaldım. aldım. Genel müdür Celal Şentürk'e Bursa'daki görevinizin ardından nereye yanında az çok tasu'da Köy Ensitütüleri'nin kuOrada da benzer uygulamaları yaptım. beni şikayet etmişler. Telefon açtı. gidiyorsunuz? rımsal üretim vardı ruluşunu kutladık. "Usulsüz çocuk almışsın" dedi. Ben ama yeterli değildi.. Mustafa Şanlı (1950) Ne mutlu size. Şu anda nede "Sayın genel müdürüm ben aldım Birde bizim çevrede l e r yapıyorsunuz? siz çıkaramazsınız" dedim. kömürcülük vardı. Kömür Antalya'ya en Konferanslara katılıyorum, Kafa tutmuşsunuz... çok Döşemealtı'ndan gelirdi. Demircilere yazılar yazıyorum. Atatürkçü Kararlıydım. Durumu anlattım. de kömür lazımdı. Döşemealtı'nın gür orAksu Köy Enstitüsü'nde yönetimin liyor ve tarihe basın toplantısı düzenleDüşünce Derneği'nin üyesiyim. Genel müdür kabul etti. Çocuklara manları da kömür yapmak için azalmıştır. yaptıklarıyla ilgili sıkıntınız var. Sesinizi yen memur olarak geçiyorsunuz... Yeni Kuşak Köy Enstitüsü'nün matematik, türkçe, fen, sosyal bilduyurmak için basın toplantısı düzenKanunu çiğnedim. Derdimi anlataGünler süren bir yolculuk. Göç sıgiler dersi verdim diğer arkadaşlarına ye üyesiyim. Akdeniz Üniversitesi'nde öğremıyordum. Bakana ulaşmak israsında yaşadığınız ve bizimle paylaMustafa Şanlı tedim, olmadı. Arkadaşlarım tiştiler. Birgün Ankara'daydım. Okulu iş tim üyesi olarak çalıştım."Kara Çadırdan şacağınız ilginç bir olay var mı? (önde ikinci) ar Mustafa Ekmekçi ve Fikret gal etmişler. Hayatımda yapmadığım şe Aksu Köy Enstitüsü"ne adında bir kitap Yörük göçü için en zor olanı Çubuk kadaşları ile yi yaptım 272 çocuğu kovdum. Kışın aya yazdım. Otyam bana danışmanlık yapBeli'ni aşmaktır. Göç hazırlıkları önceden Pembeköşk’te Gençlere ne tavsiye edersiniz? zını yazın sıcağını, ekonomik sıkıntıyı CHP Lideri İs tı. Ankara Gazeteciler Cemibaşlar. Sabah silah atılır herkes harekete Sevgili gençler kendinize güvenecekyeti'nde basın toplantısı yapyaşadığınız zaman beni anlarsınız dedim. met İnönü’yü zigeçerdi. Akşama kadar Çubuk Beli aşıltım. Amacım Aksu'daki ve Türsiniz. Amacınız olacak. Amacınızı gerSonrasında çoğunluğunu geri aldım. Bayaret sırasında malıydı. Sirkat diye bir hayvan vergisi varkiye'de uygulanan eğitimin saçekleştirmek için yorulmayı seveceksiniz. zılarını başka okullara gönderdim. Üç yıl (1953) dı. O vergiyi ödemeyeni jandarma durkatlığını anlatmaktı. Sonra gaYorulmadan başarmak yoktur. sonra beni bulup, “Hocam bizi adam ettin. dururdu. Jandarma birgün Çubuk Beli'nde zetelerde manşet oldum. “İlk B i r a z d a ö z e l y a ş a m ınızdan bahseBiz yanlış yapmışız” dediler. bizi de çevirdi. Hayvanlarımız sıcaktan bukez basın toplantısı düzenleyen d e r s e k n e p a y l a ş ı r s ı n ı z b izimle? Her uygulamanıza karşı geliyorlar memur” diye. Beni dava etnalmıştı. Kan tutması diye bir hayvan hasTürkan Hanımla 1954’te evlendim. ama sonrasında kabul ediyorlar... mişler ama aklandım. talığı vardı sıcaktan bunalan hayvanları vuHürriyet, Ulus Ali ve Günday adında üç çoTürkiye'de ciddi işler geç kabul edilir. rurdu. Bizim hayvanları da vurdu ve cuğum var. Uzun süre kaldınız mı o okulda? 17 ANTALYA FESTİVALİ'NİN TEMELİNİ ATTI OT YATAKTAN PAMUK YATAĞA BASIN TOPLANTISI DÜZENLEYEN MEMUR C MY B