Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2025
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
8 21 NİSAN 2025 PAZARTESİ İNCELEME/YORUM
En doğru ve en hakiki tarikat medeniyet
Şeytanın
İlker
tarikatıdır. Başka şeylerden medet
Başbuğ’un
Atatürk diyor ki:
ummak, heyeti içtimaiye için bir lekedir.
yeni kitabı
aklına gelmez
çıktı. Lider-
zgür Özel, iktidarı besleyen
Güç-Strateji.
bazı firmalar için: “Buraları İçinde ünlü
Yılmaz Hayat şöyle der:
Öboykot edin” çağrısı yaptı.
dünya liderleri ve tabii ki Atatürk
eveni çok kızanı az. Sözcü
Troller bu isimlerin arasına var. Salık veririm. Danışma
en, olmamı istediğin gibi olurum. Sana,
utanmazca söylüyorlar ki bazıları
Arçelik, Kırmızı Kedi Yayınevi, STV’de “Kırmızı-Beyaz”a
“Bbana davrandığın gibi davranırım. Beni kitabı olabilir.
bunlara inanıyor. Saraçhane
bir bakın. Ben sevdim. Bizim
Koçtaş’ı da sıkıştırmış. Gerçekten
bir sorun olarak görürsen, ben de senin için
başından gençleri biber gazıyla
şeytanın aklına gelmez. “Kırmızı aile sevdi. Biraz uzun bulanlar
bir sorun olurum. Bana bir engel muamelesi
Saraçhane Camisi’nin avlusuna
da var. Ama siz bir izleyin.
Kedi” benim kitaplarımı da basıp
yaparsan, ben de senin için bir engel olurum.”
Acayip şiirler
sürdüler. Ertesi gün haber şöyle çıktı:
yayımlıyor. Ülkenin en prestijli Seveceğinizi umuyorum.
Eckhart Tolle
“Bunlar caminin mezar taşlarını kırıp, azıl Say, benim bu kitabımdaki
demokrat yayınevlerinin başında
Facayip şiirleri bestelemek
camide içki içtiler.”
gelir bu kurum. Yalanı öyle
olan (astronot veya kozmonot yerine istemişti. Aradan uzun yıllar geçtikten
Ay’a gidiyoruz
aktrolot olabilir) ilk uçucular kim bilir sonra aklıma geldi, kitaplığa gittim,
953 yılında ilk kez İstanbul Maçı başka kanal veriyormuş. buldum o kitabı. 1987 yılında
ne kadar güzel olacaktır. Tribünler,
ek korkum var: Sadece geri
TRT
yazmışım bu saçmalıkları. Birkaçı
1Radyo Çocuk Kulübü’nde Neyse. Senin benim vergilerimle
protokol, davetlilerin güzelliği, ikram
vitesi olan bir uzay aracı
beğenilmişti. Küçük bir seçki yaptım.
mikrofonla tanıştım. Uzun maaşlarını alan pek çok edilecek şerbetler, her şey gözümün
Tyaparlarsa mahvoluruz. O
Kitabı raflarda bulmanız bence
süredir TRT televizyonunda ana
görevli, haberlerde çalışıyor. Bir kez önüne geliyor, heyecanlanıyorum.
uzay araçları çok değişik bir şey.
olanaksız. Belki burada ara sıra
haber bültenini izlemiyordum. Milli izlemenizi salık veririm. Toplumun
Tek tereddüdüm araca sadece
Gerçeği söylemek gerekirse bizim
görürüz.
maç öncesi açtım. Biraz baktım. gülmeye ihtiyacı var.
mühendislerimiz bu işi kıvırırlar. geri vites takılma olasılığı. Bunu
Ne zaman ki Hamlet
yapmayacaklarından eminim ama
Çünkü içlerinde çok yetenekli olanları
Kafayı üşüttü
var. Bu gerçek. Yapılacağı yer yine de merak işte. Küçücük bir hata
Danimarka krallığı
sviçre’de ineğin boynundaki çan düz gidiyor sanıyor.
meselesine gelince: Tank ve Palet bile aracın fırlamasını engelleyebilir.
İşte o zaman çöktü
Çan
İne kadar büyükse sahibi o kadar Adam yine sormuş:
Bu olmasın. Amerikalılardan sonra
Fabrikası kiralanabilir. Orada imalata
Demek ki kıssadan
zengin demektir. Bizde bunun - Peki boynundaki çan ne?
geçilip sonra fırlatılabilir. Tabii bunlar Ay’a gidenler ilk biz olalım. Bu
Hisse alalım,
karşılığı ne olabilir bilemiyorum. - Beyim ben uzakta tarlada
benim düşüncelerim. Bu işi proje lazım, gerekli. Öyle “Eller Ay’a, ben
Bir devletin başı
Aklıma bir fıkra geldi: çalışıyorum. Çanın sesi durursa
olarak ele alan büyüklerimiz kim bilir çocukluğumu bindirdim tramvaya”
Ne zaman ki oynatıyor
Şehirlinin birinin yolu köye bilirim ki eşek de durmuştur.
daha neler düşünüyorlardır? Zaman olmaz. Ben Ay’ı görmek istemem ama
O devlet işte o zaman batıyor.
düşmüş. Bir şey ilgisini çekmiş. Bir “Deeeh” derim o dönmeye devam
var önümüzde. Mesela ilk gidecek görenlerden dinlemek isterim.
1987
eşek boynunda çan, gözleri bağlı eder.
dönerek bostan kuyusundan su Bizim şehirli demiş ki:
üney Afrika’da Halkın kahramanı oldu.
çıkartıyor. Tarlada çalışan sahibine - Peki ya durduğu halde kafasını
Mandela
G“apartheid” beyazlarla Avrupalı siyaset
X ve Y kuşağı
yaklaşmış. Sormuş: sallayıp çandan ses çıkarırsa?
siyahların ayrı yaşayıp ayrı yorumcuları: “Erdoğan,
- Bu eşeğin gözleri neden bağlı? Köylü cevap vermiş: İktidarı götüreceğiniz korkusu
kurallarla bir arada olmalarıdır. Bu İmamoğlu’nu Mandela yaptı”
Köylü cevap vermiş: - Aman beyim sizin kadar akıllı yayılıyor. Ne varsa gençlikte var.
işe karşı çıkan Mandela hapse atıldı. yorumunda bulunuyorlar.
- Başı dönmesin diye. O kendini eşek nereden bulacağız?
(5)
Bu iktisat bize nerelerden geldi?
1929’da bu yaşandı. Bulaşıcıdır. 1931’de, Almanya, Avrupa’da ekonomik
Şükrü Bey (Saracoğlu) 1927 buhranın tam merkezinde idi! Ve siyasal
karanlığa gidiyordu.
Kasım’ında maliye bakanıdır.
Biliyoruz, 1920’lerde demiryollarını
1930 sonbaharında anlatıyor.
döşemeye başlayan Cumhuriyet
Olup biteni saklamaya, gizlemeye,
1930’larda bunu yılda ortalama 200
durumu tozpembe göstermeye
km ile sürdürdü. Ve 1934’ten başlayan
tenezzül etmiyor. Cumhuriyetin
sanayi hareketinin yatırımlarını yaptı.
özgüvenini taşıyor. Şöyle diyor:
nlamış olmalıyız, yirmi küsur Dikkat edilecek nokta şudur: İktisatçı
“Bir yanık, bir alev memleketin
yıldan beri dünyadan giydirilen gözüyle gerçek “istikrar”, ekonominin
her tarafını sarmıştır. Manisa’dan
Abir “model”in içindeyiz. üretim, iş ve gelir artışını getirecek olan
köylüler ceplerindeki dört kuruşu
“Model”de bir iddia vardı. İddia yatırım hareketi ile güvenceye alınabilmesi
İngiliz lirasına tahvil etmek (çevirmek)
demektir. Kemer sıkma ile hareketsizliğe
dünya sermayesiyle su geçirmez
için İzmir’e şitap (akın) etmişlerdi.
mahkûm olmak değildir. Ekonomik disiplin
şekilde uyumlu bir “ekonomi”
Beş ay sonra lazım olacak İngiliz
ile “büyüme”nin bağdaştırılmasıdır.
yaratmaktan ibaret değildi. Bir
lirasını bugünden satın almak için
Cumhuriyeti kuranlar bunu günümüz
“rejim” yaratmaktı. Sadece
aşırı istek göstermişlerdi. Bu panik
iktisatçılarının bazılarından daha iyi
sermaye ya da sadece siyasetle
Başbakan Şükrü Saracoğlu ve başkanı olduğu Fenerbahçe’nin
devresinde derhal acil tedbirler
biliyorlardı. Dışarıdan gazel okuyanların
bu becerilemezdi. Tek başlarına
1945 Başbakanlık Kupası’nı kazanan takımı.
almak gerekiyordu ki Türk parasının
çizmeden yukarı çıkma niyetlerini de ters
değil ancak ikisinin bir “ittifak”ta
nedreti (değerce kıtlığı) kendini
yüz ettiler.
kaynaşması ile olabilirdi. Bunu
hissettirsin. Aldığımız ilk tedbirler
koymuştu. 1922 Kasım’ında İsmet harcamalarını kısacaksınız. En başta,
Ekleyebiliriz: Cumhuriyet Merkez
yaşadık. “Rejim” şimdi daha fazla
Türk parasını koruma tedbirleri idi.”
Paşa Lozan’da masaya otururken girişmiş olduğunuz demiryolu yatırımları
Bankası 1931’den başlayarak kesintisiz
ilerleyemeyeceği bir noktaya gelmiş
Manisalı köylüler İngiliz lirası
durum bu idi. O 158 milyon orada gibi büyük yatırımlara son vereceksiniz
altın rezervi yaptı. 1945’te, Şükrü
görünüyor. Ama iktisatçının pek
(sterlin) edinmek için yollara düştüğü
İskender Kılıcı ile alındı ve genç ve savunma giderlerini azaltacaksınız.
Saracoğlu bu kez başbakan iken altı yıl
sevdiği bir tekerlemeyi eklemeden zaman kapitalizm âleminin 1929’un
(Cumhuriyet o vakit yılda ortalama 180
Cumhuriyetin karşılıksız emisyonu
sürmüş Dünya Savaşı’ndan kimsenin
olmaz: Diğer koşullar aynı kalmak ekim ayında Wall Street’deki panikle
km demiryolu yapıyor.) Kısaca, kemerleri
(banknot hacmi) oldu. 1930’ların
burnu kanamadan çıkan Cumhuriyet ciddi
kaydı ile!
başlayacak çöküşüne daha vakit
iyice sıkın, öyle kalın, buna “istikrar”
ortalarına kadar bu tutar korunacak.
bir altın rezervine sahipti!
vardır. “1929”, bizde bize özgü bir
diyeceksiniz. Daha sonra “Merkez
Peki, Osmanlı’dan para bahsinde
“sermaye kaçışı örnek olayı”dır.
‘Şitap etmişlerdi!’
bankamız olsun” demeye başlarsınız,
başka ne kaldı? Büyük hacimde
‘On sekiz’in içinde
Genç Cumhuriyetin ekonomisini
Şimdi 95 yıl geri gidelim ki bugün diyordu. Yatırım yapmak, gelir ve iş
Osmanlı borçları kaldı. Öde öde, o
Bugünün “ittifak” ekonomisinde
darmadağın edebilirdi. Ama
için bir şeyler öğrenme fırsatımız yaratmak neyinize diyordu açık açık.
borçların yükü 1954’e kadar sürdü.
sermaye, onu bilenleri mahcup etmiyor.
dümende oturanlar, devleti kuranlar
Sürpriz sayılmaz, başta Serbest
olsun. Mustafa Şeref Bey’in bizlere
Bunlar tarihten birer yaprak
Kaçarak “şok” yaratma özelliğiyle
küçümsenemeyecek insanlardı.
Fırka, Müller’in reçetesini içeride de
yaptığı analizle, Osmanlı Devleti’nin
değil, bugün de lazım olacak kısa
ekonominin gündemini belirleyen gücünü
benimseyenler, savunanlar vardı.
sürekli açıklar vererek nasıl tüm
bilgilerdir. Cumhuriyet var olmak
tazeliyor. Bulaşıyor. Manisalı köylüler
Osmanlı döviz filan İsmet Paşa ise 1929’un aralık ayında,
varlıklarını yitirdiğini not etmiştik.
için zamanı nasıl hızlandıracağını,
de “dolar” edinmek için kente “şitap”
bu raporları yok sayarak TBMM’de
Genç Cumhuriyet oradan ekonomide
bırakmadı mı?
bunun ayarını bilenler tarafından
ediyorlar. İlginç görüşler yaratan ama tek
“Cumhuriyet Merkez Bankası’nın
bir harabe devralmıştı. Dış açık
Osmanlı Devleti para yönetimine kurulmuştur.
kurulmakta olduğunu, sermayesi milli para renkli bir ortam oluşuyor.
olağanlaşmıştı. Sermayenin başka
adım atamadan sona erdi. Kendi
üzerinden ve milletin katılımına açık bir Meslektaşlarımızın bir kısmı faiz-döviz
ellere geçişi, birikmiş varlıkları
Çizmeden yukarı çıkmak
merkez bankasına sahip olamadı.
anonim şirket olacağını, özel bir kanunla
önerileriyle kilitli bir ekonomi tablosunu
başkalarının varlığı haline getiren dış
Ona “merkez bankalığını” İngiliz ve Cumhuriyet 1929’da “sermaye
kurulacağını” açıkladı ve ekledi “anlayanlar
sahipleniyorlar. Bu bakış “istikrar”a kısa
açık zamanla normal kabul edilmişti.
Fransızların sahipliğindeki Osmanlı kaçışı” ile karşı karşıya kaldığı
bunu tabii (doğal) görsün, hayale
ve uzun vadede hareketsizlikle (“talep
Olağanlaşmıştı.
Bankası yaptı. Yaparken Babıâli ile zaman henüz bir merkez bankası
kapılanlar hayret etsin!”
yaratmak tehlikelidir”!) erişecek bir
Harabeden çıkmaya çalışan
değil Düyunu Umumiye (Osmanlı kurabilmiş değildi. Belirttim, Osmanlı
Avucunuzu yalayın, Cumhuriyetin kapısı
ekonomi “tasavvuru”nun dışına çıkmıyor.
1920’lerin basit köylüler
Borçları İdaresi) ile paslaşıyordu. Devleti bu işi bilenleri yetiştirmemişti.
büyük devletlerin ve finans sermayesinin
Sermayenin buna bir itirazı yoktur. Dıştan
ekonomisinde bir olağanüstü durum
Zaten Düyunu Umumiye de Cumhuriyette yaparak öğrenilecekti.
bildiğimiz reçetelerine kapalıdır, siz
da destek görür. Avrupa’dan başlayarak
doğarsa olağanlaşmış tabloda
devlete bir çeşit “maliye bakanlığı”
1926’da merkez bankası kurma
çizmeden yukarı çıkıyorsunuz demenin
Türkiye’ye “ucuza kapatılabilecek
kuvvetli sarsıntı doğar. Olağanlaşmış
yapıyordu. Dıştan takmalı motorla
kararı alındı. Avrupa’ya soralım,
daha açık ifadesi olur mu?
muhtaç ülke” gözüyle bakan çevreleri
sermaye çıkışı hızlı kaçışa döner.
yol almaya hüküm giymiş bir devlete yol gösterebilir, diye düşünüldü,
Ayrıntıya girmeyelim. Şunu bilmek
heveslendirir. İçeriden de destek bulur.
1929’da genç Cumhuriyet kendi,
“Dövizin yok mu idi?” gibi bir soru danışıldı. Avrupa’dan uzmanlar
yeterlidir. Merkez Bankası taslağını, Maliye
“Efendim, burada hukuk olsa yabancı
yeni gümrük ve ticaret düzenini
yöneltmek acımasızlıktır.
geldi, gitti. En son 1929 Haziran’ında
Bakanı Şükrü Saracoğlu hazırlamıştı.
sermaye gelip yatırım yapar. Hukuk işte
kuracaktır. İğneden ipliğe hemen her Osmanlı 1914’te, savaşta Alman
Alman Schacht’ın yardımcısı Müller
Önce, 1930 Şubat’ında, hazırlanan Türk
bunun için çok lazım!” görüşünün sahipleri
şeyini dışarıdan alan bir tablonun
tarafında yer aldı. O yıllarda ihtiyacı raporunu verdi. O rapor yabancı “yol
Parasını Koruma Kanunu yasalaştı.
iddia kazanmaya başlarlar. Yatırım yapma
yerine kendini korumayı bilen bir
olan parayı Alman Hazine tahvilleri göstericiliğin”in bir berrak özetiydi!
Martta Merkez Bankası taslağı hükümette
“hakkı”nı geçmiş 25 yılda toplumca
düzen gelecektir. Bu kesinleşince karşılığında tertipler halinde çıkardı. Müller diyordu ki önce dış ticaret
görüşüldü ve Meclis’e getirildi. 11 Haziran
sermayeye devrettiğimize göre şimdi
tüccar dövize hücum eder, ithal 1918’de 158 milyon liralık bir fazlanız oluşmalı ve maliye sağlam
1930’da 1715 sayılı yasa ile Cumhuriyet
hukuku da “sermayenin hakkı” gibi kabul
stoku yapar. Türk Lirası’ndan banknot hacmi vardı, bu karşılıksızdı! olmalı ki finans piyasası gözüyle
Merkez Bankası doğdu. Günün dünya
etmek sürpriz sayılır mı?
sermayenin kaçışı başlar. İşte Alman Hazinesi’ne galipler el kabul edilebilir hale gelesiniz. Devlet ekonomisi 1870’lerden beri İngiltere’nin
Faiz-döviz ile kilitli bir ekonomi
yönettiği “altın standardı” ile işliyordu.
Bunu daha önce yazmıştım. Şu ayrıca not tablosunu benimseyenlere dostça bir
etmeğe değer: 1924 başlarında radikal bir hatırlatma lazım. Bunu teknik olarak
KİM KİME DUM DUMA BEHİÇ AK behicak@yahoo.com.tr
para reformu yapmış olan Sovyetler’de,
yapabiliriz ama okurlar yabancılık duyarlar.
mayıs ayındaki parti kongresinde, Merkez
Bir kolaylığa sahibiz. Uzun zamandır her
Komite üyesi Kamenev demişti ki: “Altın
şeyi futbol sayesinde kavrayabiliyoruz. Ne
standardı parası sağlık ve hastalığı ölçen
muhteşem bir kurgusu varmış! İktisada da
harika bir termometredir!”
yardımcı. Şunu görelim: Merkez Bankası,
Türk Lirası’nın “resmen” tanımı için
yani faiz-döviz ekonomisinin göz bebeği
gerekli minimum altın rezervi İsveçli
(ve aynı zamanda, günah keçisi) yapılan
kibrit kralı Ivar Kreuger’e verilen bir kibrit,
kurum, takımın kalecisidir. “On sekiz”in
çakmak vs. imtiyazı karşılığı alınan 10
dışına çıkamaz. Kuralla bağlıdır. Onu
milyon dolarla sağlandı. Bankanın kurulma
tribünlerden teşvik edenler olabilir. “Çık,
işlemlerinin tamamlandığı tarihte, 3 Ekim
çık” diye bağırırlar. Örneğin onu “Asgari
ücret ne kadar olsun, söyle!” diye teşvik
eden yerli-yabancı seyirciler vardır. Bu
1920: Mustafa Kemal Paşa,
gibi “iğva”lara gelirse kaleyi boşaltıp “on
Meclis’in 23 Nisan 1920
sekiz”in dışına çıkmış olur ve toplum
günü açılacağını bildiren bir
(takım olarak) golü yer! Bir merkez bankası
genelge yayımladı.
için “on sekiz”in dışına çıkmak, çizmeden
1952: Türkiye ile Yunanistan
de yukarı çıkmaktır.
arasında imzalanan Sermayenin “şok yaratma kapasitesi”,
anlaşmayla vize formaliteleri evet, tek renkli de olsa çeşitliliği bol
bir medyatik ortam yaratıyor. Bunu da
kaldırıldı.
yaşayarak öğreniyoruz. Ancak o kapasite
1994: İlk Güneş dışı gezegenler,
bugüne kadar o faiz-döviz kelepçesinin
Polonyalı gökbilimci Alexander
“parad”ını alabilecek kişileri bugüne kadar
Wolszczan tarafından keşfedildi.
ortaya çıkarmadı. Kimleri? Cumhuriyette
15 milyonluk nüfusa üretim, iş ve gelir
NAMAZ VAKİTLERİ
yaratmayı dert edinen kişilerin bugün 85
İmsak Güneş Öğle İkindi Akşam Yatsı
milyonluk nüfus için düşünen benzerlerini.
İstanbul 04:35 06:09 13:08 16:54 19:57 21:24
ÇİZGİLİK KAMİL MASARACI kamilmasaraci@gmail.com
Yapay zekâ sormuştu ya, “Nasıl?” diye.
Ankara 04:23 05:55 12:52 16:37 19:39 21:05
İsterseniz bu yoldan ilerleyebiliriz.
İzmir 04:51 06:20 13:15 16:59 20:00 21:23
Çizerimiz yıllık izninin bir bölümünü kullandığı için çizgiliklerine ara vermiştir.