Katalog

28 KASIM 2025 CUMA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 9 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR Av RO sterlİn FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 42.44 49.31 56.17 38.79 10.945 38.775 5.673 2 kuruş 24 kuruş 12 kuruş 0.52 puan 31 puan 45 lira 13 lira Merkez Bankası Başkanı Karahan, sürekli değişen enflasyon tahminleri hakkında konuştu TÜFE’de fatura altına! Bir bilim insanının 400-500 milyar dolarlık uzun yolculuğu: yastıkaltı altına ve bunun ‘Yanlış adres bu’ Ufuk Akçiğit harcamaya dönük servet oç Üniversitesi’nin onuncu kez verdi- Merkez Bankası Başkanı Fatih etkisine dikkat çeken Fatih ği Rahmi M. Koç Bilim Madalyası bu yıl Karahan’ın altınla ilgili vurgusunu KProf. Dr. Ufuk Akçiğit’e verildi. Üstelik Karahan, “Bu da talep değerlendiren ekonomistlerden bu kez ödül yalnızca uluslararası çapta öncü Arda Tunca, “Yastıkaltı altın bir ekonomi profesörüne değil, aynı zamanda yönetimimizi zayıflatan üniversitenin kendi mezunlarından birine gitti. gibi ‘savunma amaçlı’ tasarruf unsurlardan” dedi. Chicago Üniversitesi’nde yaptığı çalışmalarla biçimlerinin hedef gösterilmesi, ekonomi bilimine yön veren Akçiğit’in, Nobel para politikasının toplumsal Komitesi’nin 2025 Ekonomi Bilimleri raporun- erkez Bankası Başkanı Fatih maliyetini yanlış adreslere da “alanı şekillendiren dört araştırmacıdan bi- Karahan, özellikle toplumun yüklemek anlamına gelir” derken ri” olarak gösterildiğini de ekleyelim. Bir ülke- nin bilim kapasitesinin, kurumsal vizyonunun, Mgeniş kesimlerinin alım Dr. Murat Kubilay da altına 18.7 sebatının ve hafızasının ne anlama geldiği- gücünü sürekli eriten yüksek talebin Merkez Bankası’nın mİLYAR Do LAr ni yıllardır anlatan biri için bundan daha doğru Fatih Karahan geçmiş hatalarıyla bağlantılı enflasyonun (TÜFE) nedenleri ve İlk 10 aylık altın ithalatı bir sembolik an olamazdı. olduğunu vurguladı. Ancak İris Benim içinse bu ödül haberinin başka bir an- sürekli yeniledikleri tahminlere lamı daha var: Ufuk Akçiğit’i ilk kez 2021 yılında Cibre amacın enflasyonun yükünü ilişkin ilginç değerlendirmeler yaptı. altında yaptıklarını, bunların içinde bizim talep yönetimimizi zayıflatan yazmıştım. O dönem dünya çapında ün kazan- birine devretmek olmadığını Önceki gece canlı bir televizyon birçok iç ve dış faktör bulunduğunu unsurlardan bir tanesi.” mış, Almanya’nın en prestijli araştırma ödülünü şöyle savundu: “Altın fiyatındaki sosyal bilimlerde kazanan ilk Türk bilim insanı yayınına katılan Karahan, anlatan Karahan, bu kapsamda en Öte yandan TÜİK’in dün artış, sahiplerinin harcama, varlık olmuştu. O yazıda, kapılarını ona sonuna kadar konuşmasında enflasyonu önemli başlıklardan olan yastıkaltı yayımladığı “Dış Ticaret alımı davranışlarını etkiliyor ve açan ülkeleri, araştırma dosyalarını önüne se- virüse benzeterek “Vücutta uzun altına şöyle dikkat çekti: İstatistikleri, Ekim 2025” raporunun ren bakanlıkları, kendi ülkesi için bir şey yap- bu enflasyonist. Bu realite ile mak istediğinde karşılaştığı duvarları ve “ina- süre kalınca onu def etmek de detaylarına göre Ekim 2025’te, Merkez’in savaşması mümkün dına araştırma” çabasını anlatmıştım. Bugün, İthalat tam gaz zorlaşır. Ama biz doğru bir reçete Ekim 2024’e kıyasla altın ithalatı değil. Bu ancak mali politikalarla o yazıdaki genç ve inatçı akademisyenin nasıl “Ülkemizde ciddi bir yastıkaltı uyguluyoruz. Bugüne kadar da yüzde 63.1 artışla 2.8 milyar doları etkisinin azaltılabileceği bir olgu.” dev bir uluslararası referansa dönüştüğüne ye- stoku var. Bunun 400 ila 500 milyar niden tanıklık ediyorum. epey olumlu sonuçları aldık. Nihai aşarken ihracat yüzde 34 düşüşle Prof. Dr. Serap Durusoy ise dolar arasında olduğunu tahmin açıklamaların geneliyle ilgili hedefe ulaşacağımız yönünde 93.9 milyon dolara indi. İlk 10 ‘Akademi ülkenin hafızasıdır’ ediyoruz. Son fiyat artışları bizim şu yorumu yaptı: “Söylemler de hiçbir kuşkumuz yok” dedi. ayda ise geçen yılın aynı dönemine Ödül töreni öncesinde yaptığımız sohbet, dezenflasyon sürecinin yükünü tahminimize göre en az 100 milyar “Uzun soluklu bir süreçteyiz” kıyasla ithalat yüzde 43.4 artışla 2021’deki konuşmamızdan çok farklı bir nok- ücretlilerin üstlenmeye devam dolarlık bir servet etkisine sebep diyen Karahan, hedefin “tek hane” 18.7 milyar dolar, ihracat yüzde 6.2 taya gelmişti ama bazı temel cümleleri hiç de- edeceğini gösteriyor.” ğişmemişti. Akçiğit hâlâ aynı sakinlik, aynı ka- oldu. Bu harcanmak zorunda değil olduğunu anımsattı. Ayrıca TÜFE düşüşle 2.6 milyar dolar oldu. l ELİF ÖZGE YALÇIN rarlılık ve aynı berraklıkla söylüyordu: ama bir kısmı harcanıyordur. Bu da tahminlerini belli varsayımlar l Ekonomi Servisi “Bir ülkenin akademisi aslında o ülkenin hafızasıdır.” Türkiye’de bu hafızanın yeterince siyaset üs- File’nin farklı şubelerinden 17 işçi performans düşüklüğü iddiasıyla çıkarıldı tü bir yerde tutulamadığını düşündüğünü söy- lüyor. Akademik verilerin, modellerin ve bulgu- ların kişiselleştirilmesinin, özellikle bürokrasinin orta kademelerinde ciddi korku yarattığını ekli- yor. “Sonuç pozitif de olabilir, negatif de. Eğer Sendikalaşma yine hedefte iyiyse arkasında durursunuz, kötüyse ders çıka- rırsınız” diyor. “Bu, politika yapanlar için de çok değerli. Ama dünyanın pek çok yerinde, Türki- İREM KARATAŞ bitmeden kod 49 ile çıkarıldığını ye dahil, kişi çıkarı ile toplum çıkarı her zaman Emekçiler Sivas belirterek “Sendikaya öncülük örtüşmüyor.” erakendeden madenciliğe kadar ettiğim için atıldım. Çocuğumla Divriği’de nöbette Pbirçok sektörde emekçiler, Ekonomik güven market önünde eylem yapıyorum” 2021’e kısa bir dönüş: düşük ücretler, güvencesiz çalışma dedi. Kod 49 nedeniyle iş oYAK Holding’e bağlı Kapıların kapandığı dönem ve sendikal baskılara karşı bulamadığını söyleyen Kırca, ’100’ün peşinde Ermaden’in taşeronu olan 2021’de bana uzun uzun anlatmıştı: ses yükseltiyor. File Market’te markette temizlikten güvenliğe Almanya’dan, Fransa’dan, Danimarka’dan, Çiftay madencilik’in Sivas t ÜİK’in dün yayımladığı kadar görev tanımı olmadan ABD’den davet üzerine davet alırken yaşanan toplu işten çıkarmalar ile Divriği şantiyesindeki kapalı “Ekonomik Güven Endeksi, Kasım Türkiye’de bir kurum bile ona kapı açmamış- düşük maaşla çalıştıklarını, Divriği’deki nöbet, iş dünyasındaki ocakta şirketin “zarar ettiği 2025” raporuna göre ekonomik tı. Ülkesinin bilim ekosistemi üzerine çalışmak işten çıkarılanların tamamının gerekçesiyle” 700 emekçi krizin çalışanlara yansımasının istemişti ama veri paylaşılmamıştı. güven endeksi geçen ekim ayında örgütlenmeyi başlatan kişiler işinden çıkarılma tehlikesi ile Ne yaptı? iki çarpıcı örneği. Perakende 98.2 puanken bu ay yüzde 1.3 olduğunu vurguladı. karşı karşıya. DİSK’e bağlı Dev- Kendi cebinden milyonlarca kaydın bulun- sektörünün büyük zincirlerinden artarak 99.5 puana yükseldi. Tez Koop-İş avukatı Cem Özmen duğu dev akademik veri setlerini satın aldı. maden Sen ve Divriği Belediyesi File Market’te, düşük maaş ve Bu kapsam tüketici güveni yüzde Ekip kurdu. Model geliştirdi. Ve sonunda ise işten çıkarmaların sendikal ilçe meydanında nöbet “Türkiye Bilim Raporu”nu hazırladı. TÜBA ya- 1.6 artışla 85, reel kesim (imalat ağır çalışma koşullarına karşı Tez örgütlenmenin öğrenilmesinin başlatarak “Cumhuriyetin ilk yımlamasa kendi blogunda yayımlayacak- sanayi) güveni yüzde 1.2 artışla Koop-İş’te örgütlenen 17 işçi 14 hemen ardından başladığını yıllarından beri türkiye’nin tı; çünkü çarpıcı tespitlerin tartışılmasını isti- 103.2, hizmet sektörü güveni Kasım’da “performans düşüklüğü” demir madeni ihtiyacını belirterek “File, yasal prosedürleri yordu. Ona yöneltilen “yanlı rapor” suçlama- yüzde 1 artışla 111.8, perakende karşılayan Divriği kaderine ları karşısında ne kadar yaralandığını da yine gerekçesiyle işten çıkarıldı. hiçe sayarak hukuksuz biçimde ticaret sektörü güveni yüzde o gün anlatmıştı: “Türkiye o kadar politize ol- terk edilemez” dendi. Belediye işçi çıkarmıştır. Anayasal hak olan muş durumda ki bilimsel tartışma bile yapıla- 0.9 artışla 114.2, inşaat sektörü Süt izni dolmadan başkanı Cihan Deniz Akbaş sendika hakkına yönelik bu saldırı mıyor” demişti. güveni yüzde 1.5 artışla 84.9 da “Hepimiz işçimize sahip karşısında tüm illerde hukuki Bu işçilerden biri olan Kader Bugün geldiğimiz noktada, aynı bilim insanı puana çıktı. Anımsanacağı gibi çıkacağız” diye konuştu. süreçleri başlattık” dedi. dünyanın en saygın kurumlarında politika şe- Kırca, 6 yıldır çalıştığı İstanbul l ANKARA 0 ile 200 arasında değer alan bu killendiriyor, IMF ve Dünya Bankası’nın rapor- l İSTANBUL Bayrampaşa şubesinden süt izni larında imzası var, Nobel Komitesi’nde refe- endeksin 100’den küçük olması rans gösteriliyor. genel ekonomik duruma ilişkin 2025’te ise Akçiğit bambaşka bir hikâye ya- kötümserliği gösteriyor. Endeks en zıyor: Ülke ülke gezip akademi ile bürokrasi son Mart 2025’te 100.8 puanla 100 arasında yepyeni bir iletişim modeli kuruyor. puanı aşmıştı. l Ekonomi Servisi Bana şöyle anlattı: “Daha önce yapılmamış bir şey yapıyo- ruz: Yaz okullarını öğrenciler için değil, bü- rokratlar için düzenliyoruz.” KISA... KISA... KISA... Chicago’da... Bakanlar, bakan yardımcıları, merkez ban- l BİRLEşİK Kamu-İş’in Kasım kası başkan yardımcıları geliyor. 2025 açlık-yoksulluk araştırmasına 37 ülkeden katılımcı ağırlamışlar. Bu yaz Suudi Arabistan’ın enerji bakanı bi- göre açlık sınırı bir ayda 266 lira le sınıftaymış. artarak 30 bin 61 liraya çıktı. Dün Orada yapılan şey basit ama devrimsel: Eko- yapılan açıklamaya göre yoksulluk nomik teorileri birlikte tartışmak, modellerin na- sınırı da 1459 liralık artışla 93 bin sıl çalıştığını göstermek, karşılıklı şeffaflık oluş- 697 liraya ulaştı. turmak. “Bir ajandamız olmadığını görünce in- sanlar rahatlıyor” diyor. “En korktuğum söylem l Merkez Bankası’nın açıkla- ‘Yurtdışından geliyorlar, bize ne yapılması ge- masına göre toplam rezervler, 21 Vergi ve cezalar yüzde 25.49 artacak rektiğini söylüyorlar’ oldu hep. Bu direnci kır- Kasım haftasında 6.8 milyar dolar maya çalışıyoruz.” azalarak 180.6 milyar dolara indi. ihlalinin cezası 2 bin 719 liraya, hız sınırını Gelir vergisi tarifesi de YDO Mart ayında bu programın Türkiye’ye geti- MUSTAFA ÇAKIR rilmesi için çalıştığını da söyledi: l ÇEv RE, Şehircilik ve İklim yüzde 50’den fazla aşmanın cezası 11 doğrultusunda güncellenecek. Şimşek, “Bürokrat, akademi ve özel sektör aynı masa Değişikliği Bakanı Murat Kurum, HAZİNE ve Maliye Bakanlığı, yeniden de- bin 630 liraya, hatalı park 1.246 çalışanlar ve dezavantajlı gruplar etrafında... Bu kez Türkiye’de deneyeceğiz.” 10 Kasım’dan bu yana 5 milyon ğerleme oranını (YDO) yüzde 25.49 ola- liraya, ehliyetsiz araç kullanma için geçerli pek çok istisnanın Henüz niyet aşamasında ama eğer gerçek- 314 bin kişinin “Yüzyılın Konut rak resmen açıkladı. Bu oran, gelecek yıl ise 23 bin 439 liraya çıkacak. aynı oranda artırılacağını leşirse Türkiye için büyük bir fırsat olabilir. Projesi”ne başvurduğunu açıkladı. maktu vergi, harç ve cezaların aynı oran- Söyleşide yapay zekânın ekonomilere etki- Şimşek, 2026’da vergi ve belirtti. 2025’te 158 bin lirayı sine dair üç kritik alan çizdi: Kurum, ayrıca ilk kuraların 29 da artacağı anlamına geliyor. Ancak harç artışlarının “enflasyon aşan gelirde yüzde 20’lik vergi 1. Altyapı: Dijital ve teknik altyapının sağ- Aralık’ta çekileceğini söyledi. cumhurbaşkanının birçok kalemde artışı hedefiyle uyumlu şekilde” dilimine geçiliyordu. 2026’da ilk lam olması. l AKARYAKIt sektörü düşürme veya yükseltme yetkisi bulunu- YDO’nun altında tutulacağını dilim 198 bin 274 liraya çıkarılacak. 2. Üniversiteler: Yapay zekânın ülkelere gi- kaynaklarının verdiği bilgiye göre yor. Bu nedenle özellikle motorlu taşıtlar söyledi. Bu açıklama gözleri Orta YDO’nun açıklanması asgari riş kapısı akademidir. Araştırmanın endüstriye aktarımı artık hiç olmadığı kadar hızlı. bugünden itibaren benzinin litresi vergisi ve bazı harçlarda nihai artış oranı Vadeli Program’a çevirdi, zira gelecek ücrete yapılacak zammı da yeniden 3. Genç girişimciler: Yapay zekâyı en hızlı 73 kuruş, motorininki ise 2.11 TL Cumhurbaşkanı kararlarıyla netleşecek. yıl için TÜFE hedefi yüzde 16. Artışların gündeme taşıdı. Artışın YDO’ya paralel benimseyen kesim genç işletmeler. “Gençleri ucuzlayacak. YDO’nun belirlenmesiyle trafik cezaları bu hedefe göre yapılıp yapılmayacağı, belirlenmesi halinde 2026’da 27 bin 630 ekonomide daha aktif kılmak artık bir lüks de- da ciddi biçimde yükselecek. Kırmızı ışık cumhurbaşkanı kararlarıyla belli olacak. liraya yükselmiş olacak. l ANKARA ğil, zorunluluk” diyor. Peki ya beyin göçü? Bu soruya cevabı yine yalın ve biraz da ol- ‘Hizmet ihracatımız Yılın ‘iyi yönetilen gunlaşmış bir bakış açısı taşıyordu: “Önemli olan, insanların neden gittiği- ni iyi anlamak ve ülkedeki koşulları iyileş- ticaretin lokomotifi’ şirketleri’ açıklandı tirmek. Ama bazı insanların yurtdışında ol- HİZmEt İhracatçıları Birliği (HİB), DELoItt E Private tarafından 45 ması sağlıklı; köprü oluyorlar.” Köprü... Aslında Ufuk Akçiğit’in tüm “Hizmet İhracatının Şampiyonları”nı ülkede düzenlenen, Türkiye’de hikâyesinin özeti bu kelimede saklı. yedinci kez açıkladı. ise bu yıl QNB Türkiye ana Koç Üniversitesi’nde aldığı lisans eğitimin- Bu amaçla düzenlenen törende sponsorluğunda yapılan “Best den MIT’ye, oradan Chicago’ya uzanan yol... katkıyla hizmet ihracatı Türkiye’nin Berdan Civata, Akra Hotels/BHM konuşan isimlerden HİB Yönetim Managed Companies (En İyi Türkiye için hiçbir zaman kapanmayan bir kapı... küresel pazardaki iddiasının yeni Otelcilik, Farplas Otomotiv, İGA Bilimle, veriyle, modellerle kurulan köprüler... Kurulu Başkanı Şekib Avdagiç, Yönetilen Şirketler)” programının Ve bugün aldığı ödülle yeniden bize hatırla- sembolü olmuştur” derken Türkiye İstanbul Havalimanı, Karaoğlu Peyzaj, “Dünya hizmet ihracatından daha kazananları açıklandı. tan bir gerçek: İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Kastaş Sızdırmazlık Teknolojileri, fazla pay almak için hiç durmaksızın Verilen bilgiye göre iş dünyasından Bilim, doğru ellerde bir ülkenin geleceği- Mustafa Gültepe şu vurguyu Nazar Tekstil, Pharmavision, çalışıyoruz. Bu çalışma ve gayretler bağımsız üyelerin yer aldığı jürice bu ni değiştirecek en güçlü araçtır. yaptı: “Hizmet ihracatı ticaretin Sarıgözoğlu, Transorient Global sayesinde, ekonomimize ve cari ödüle layık görülen şirketler şunlar: Ufuk Akçiğit’in yolculuğu bunun en parlak örneklerinden biri. lokomotifi oldu.” Lojistik ve VSY Biotechnology. dengemize sağladığımız olumlu Akpa Kimya, Arel Enerji, Başarsoft,