Katalog

2 KASIM 2025 PAZAR DIŞ HABERLER dishab@cumhuriyet.com.tr 7 ABD BAŞKANI TRUMP ERKEN AYRILDI, ÇIN ‘SAHNENIN MERKEZINE’ YERLEŞTI APEC Zirvesi sona erdi Reuters’ın analizinde ABD’nin APEC liderleri, piyasa temelli yak- Mamdani laşımla Asya-Pasifik Serbest Ticaret zirvede ticaret bariyerlerini Alanı (FTAAP) gündemi üzerindeki savunmaya yöneldiğini, kasırgası çalışmaları sürdürecekleri ve kapa- Çin’in ise “serbest ticaretin site geliştirmeyle iş dünyasının katı- nnesi Mira Nair... savunucusu” rolünü üstlenmeye lımını artırmaya yönelik adımlar at- Gelenek ile modernliği harman- maya devam edeceklerini ifade et- Alayan unutulmaz Venedik Festiva- çalıştığına dikkat çekildi. li filmlerinden “Altın Aslan” ödüllü “Muson ti. APEC’in, “2040’a kadar açık, dina- Düğünü”nün anlı şanlı yönetmeni... üney Kore’nin Gyeongju ken- mik, dayanıklı ve barışçıl bir Asya- Babası Mahmut Mamdani… tinde düzenlenen ve iki gün sü- Pasifik topluluğu oluşturma hedefi” Columbia Üniversitesi’nde profesör. Gren Asya-Pasifik Ekonomik İş- doğrultusunda çalışmalarını sürdü- Ugandalı bir antropolog ve siyasetbilimci. birliği (APEC) Ekonomik Liderler Zir- receği vurgulandı. “Sömürgecilik” konusunda ihtisaslaşmış. vesi dün sona erdi. Zirvenin ardından Bu kavramı bilhassa İsrailli yerleşimciler bağlamında kullanmasıyla tanınıyor. ‘Çin merkezli ticaret yayımlanan ortak bildiride, APEC Bana “Git, Donald Trump’ın en nefret üyeleri ticaret ve yatırımların herke- sistemi’ endişesi ettiği, en hasta olduğu özellikleri bir ara- se fayda sağlayacak şekilde ilerleme- 2025 APEC Zirvesi’ne ABD Başkanı ya getiren birini bul!” deseniz, Zohran si gerektiği konusunda mutabık kal- Donald Trump ve Çin Devlet Başka- Mamdani’yi denkleyip getirirdim. Annesi Hintli. Babası Ugandalı. dıklarını açıkladı. Bildiride, “Yapay nı Şi Cinping’in görüşmesi damgası- leşmesinin işareti oldu” başlığını at- cat kısıtlamaları gibi araçları kullan- Bizzat kendi deyimiyle “hardal” tenli. zekâ gibi dönüştürücü teknolojilerin nı vurdu. Trump ve Şi, 30 Ekim 2025 tı. Haberde, Washington’ın ticaret ba- masının ve bölgedeki ekonomik ege- Müslüman ve Filistin yanlısı. hızla gelişmesi ve işgücü piyasalarını tarihinde Güney Kore’nin Busan ken- riyerleri ve ikili anlaşmalara yönelir- menliğinin bu ülkelerde “Çin mer- Suriyeli bir karısı var. yeniden şekillendiren demografik de- tinde, APEC zirvesi için düzenlenen ken Pekin’in kendisini serbest tica- kezli ticaret sistemi” endişelerini Yetmezmiş gibi üstüne üstlük sosyalist. ğişimler, APEC üyesi ekonomiler için Avrupa da olsa “sosyal demokrat” de- kenar toplantıda bir araya geldi. İn- retin öngörülebilir savunucusu ola- güçlendirdiği belirtildi. Şi, Güney nirdi. derin ve uzun vadeli sonuçlar doğur- giltere merkezli Reuters Haber Ajan- rak konumlandırdığına dikkat çe- Kore’nin Gyeongju şehrinde düzen- Ama sosyal demokrasinin ne olduğu- maktadır” ifadelerine yer verilerek sı, zirveyle ilgili analiz haberine bu kildi. Öte yandan birçok Asya ülke- lenen APEC dönem başkanlığı devir nu bilmeyen ABD de Zohran Mamdani’ye “herkesin yararına olacak bir ekono- görüşmeye atıf yaparak “Trump’ın sinin Çin’in bu söylemine temkinli töreninde, 2026 APEC Zirvesi’nin ül- “sosyalist”, hatta “komünist” diyorlar. mik büyüme” için işbirliği ve somut Trump örneğin bahis açıldıkça kendisin- ayrılması, Şi Cinping’in APEC sah- yaklaştığına işaret edilerek Pekin’in kesinin teknoloji üssü Şıncın kentin- den “küçük komünist”, “çatlak komünist” eylem çağrısında bulunuldu. nesine yerleşmesinin merkezine yer- askeri gücünü artırmasının, ihra- de yapılacağını duyurdu. diye söz ediyor. Ve Mamdani’nin 8 yıl ön- cesinde kazanılmış ABD vatandaşlığını ge- ri almaktan tutun da belediye başkanlığına Rusya, ‘Donetsk’e açılan kapıyı’ açtı, Ukrayna ‘Direniyoruz’ dedi gelmesi durumunda New York şehrine fe- ABD’den yaptırımları deral hükümet desteklerini kesmeye, as- kerlerle kenti işgal etmeye dek varan teh- kaldırma sinyali ditler savuruyor. Çelişkili açıklamalar ABD Dışişleri Bakanlığı, Suriye’ye yönelik yaptırımları içeren Sezar Dinozor Demokratlar panikte usya, bir yılı aşkın bir süredir Yasası’nın Kongre tarafından Ne ki olacakla öleceğe çare yok misali, Zohran salı günkü belediye başkanlığı se- kaldırılmasını desteklediklerini Rdevam eden çatışmaların çimlerinin en güçlü adayı. bildirdi. Bakanlık sözcülerinden ardından “Donetsk’e açılan kapı” Bahis şirketleri Mamdani zaferine yüzde birisi, AA’nın sorusuna dün olarak nitelendirdiği Pokrovsk 92 olasılık tanıyor. Oy oranı olarak yüzde Hamas üyeleri verdiği yazılı yanıtta Suriye’ye kentini ele geçirmeye çok yaklaştı. 46 civarına ulaşması bekleniyor. yönelik yaptırımları içeren Sezar Cumhuriyetçi rakip Curtis Sliwa’nın ise Rusya Savunma Bakanlığı, dün Rus Fidan’la görüştü Yasası’nın kaldırılmasına yönelik yüzde 15 üstüne çıkması olası değil. birliklerinin şehir içindeki ilerleyişini hukuki düzenlemenin, halen Yüzde 30’larda seyreden, skandallar- İSRAİL, Hamas’la arasındaki ateşkesi durdurmak amacıyla gönderilen Kongre gündeminde olan 2026 la malul 67 yaşındaki Andrew Cuomo ise ihlal etmeye devam ediyor. Dün İsrail bir Ukrayna özel kuvvetler ekibini çok yorgun ve yıpranmış bir isim. Ulusal Savunma Yetki Yasası’na ordusunun Gazze’ye düzenlediği Mamdani bu durumda adeta Trump’ın yenilgiye uğrattıkları açıklamasında eklenmesini beklediklerini kaydetti. saldırılarda en az beş kişi yaşamını ulusal düzeydeki bir “zıt benliği/alter ‘İstanbul’da birkaç kez bulundu. Öte yandan Ukrayna ego”su olarak temayüz ediyor. yitirdi. Gazze’de 7 Ekim 2023’ten bu Genelkurmay Başkanı Oleksandr görüştük’ Sadece ten rengi, siyaset anlayışı ve yana devam eden İsrail saldırılarında Sırskiy, Telegram’da şehri kontrol Sudan’da insani Öte yandan Ukrayna Dışişleri dünya duruşu ile ilgili değil... ölenlerin sayısı 68 bin 558’e, yaralı altında tutmaya devam ettikleri Gençliği ile de ABD siyasetinde taze, fe- Bakanlığı Sözcüsü Heorhii Tykhyi, sayısıysa 170 bin 664’e yükseldi. kriz büyüyor rah bir rüzgâr estiriyor ve 80’lik Trump’ın paylaşımı yaptı. Ukrayna Kara Pokrovks’taki çatışmaların Ayrıca Kızılhaç, kimliği yaşına ayna tutuyor. Kuvvetleri Komutanı Oleksandr şiddetlendiği bir zamanda, önceki belirlenemeyen üç İsraillinin cenazesinin BİRLEŞMİŞ Milletler Uluslararası Buna rüzgâr değil, kasırga demek lazım. Sırskiy de sosyal medya hesabında gün yaptığı açıklamada, Ukraynalı Hamas tarafından ülkelerine Göç Örgütü’nden önceki gün Fondötenle kapatılan yaşlılık morlukla- nakledildiğini açıkladı. İsrail basını, bu “Pokrovsk’u tutuyoruz. Düşman temsilcilerin bu yıl birkaç kez Rus yapılan açıklamada Sudan’ın rı, demans başlangıcı dedikoduları ve yü- rüyüşündeki denge bozuklukları ile günde- cenazelerin Gazze’ye götürülen esirlere batısındaki Kuzey Darfur eyaletinin kuvvetlerini yok etmek ve mevkidaşlarıyla doğrudan görüşmeler me gelen Trump’a karşılık; her deliğe girip ait olmadığını bildirdi. merkezi Faşir kentinin 26 Ekim’de püskürtmek için kapsamlı bir yapmak üzere İstanbul’a gittiklerini çıkan, yürüyerek kampanyasında kilomet- Gazze’nin dünyaya açıldığı tek ülkedeki merkezi hükümete operasyon sürüyor” diye yazdı. belirtti. Tykhyi, “Ne yazık ki orada relerce yol kat eden Mamdani beri yandan nokta olan Refah Sınır Kapısı hâlâ muhalif Hızlı Destek Kuvvetlerinin Pokrovsk’un ele geçirilmesi, gördükleri, aynı eski ültimatomları hep canlılığı ve enerjisi ile konuşuluyor. açılmazken bölgede gıda, su ve ilaç kontrolüne geçmesinin ardından Gençliğinde “kakule” lakabıyla rapçi- Rusya’nın 2024’ün başlarında tekrarlayan ve hiçbir konuda karar sıkıntısı devam ediyor. 4 gün içinde 62 binden fazla lik de yapan 34 yaşındaki Demokrat Par- savaşın en kanlı muharebelerinden verme yetkisi olmayan düşük Öte yandan Dışişleri Bakanı Hakan kişinin yerinden edildiğini ti adayı, sadece Trump ve Cumhuriyetçileri biri sonrasında harabeye dönmüş düzeyli bir grup insandı” dedi. Sözcü, Fidan, dün İstanbul’da Hamas Siyasi bildirildi. Açıklamada, “Faşir’deki değil; hantallaşan ve düzen parçasına dö- Avdiyivka kentini almasının “Sebep basit: Putin barış istemiyor, nüşen kendi partisini de ters köşeye yatır- Büro üyeleriyle görüştü. Görüşmede, durum halen gergin ve değişken. mış durumda. ardından Ukrayna içinde elde edeceği savaşı sürdürmenin yollarını arıyor” Gazze’deki ateşkesin durumu ve insani Güvensizlik sürerken halkın İsrail lobisi başta olmak üzere Cumhuri- yardım ihtiyacı ele alındı. en önemli toprak kazanımı olacak. ifadelerini kullandı. hareketliliği devam ediyor” dendi. yetçilerle aynı kaynaklardan beslenen De- mokratlar bu yüzden ciddi panikte. Mamdani’nin zaferi, partideki tüm taşla- rın oynaması ve ileride her şeyin sorgulan- ması demek oluyor. Bu elbette dinozor De- mokrat baronların işine gelmiyor. Hayali sınırlar, gerçek tehditler ‘New York satılık değildir’ Mamdani’ye Demokrat Parti çevrelerinden ayrıntıları görüşecek. NALAN YAZGAN destek çıkan yalnızca iki isim var: Bernie Sanders ve Alexandria Ocasio Cortez. TALİBAN yönetimi, Ağustos 2021’de Bölgesel satranç tahtası Sanders; “Mamdani’nin zaferi sadece iktidarı yeniden ele geçirdiğinden bu Çin açısından bu kriz, sadece bir sınır ABD’ye değil, tüm dünyaya umut verecek” yana Afganistan’ı sadece katı kurallarla meselesi değil, doğrudan bir güvenlik diyor ve ekliyor: “Bu seçimin biricik anla- yönetilen bir teokrasiye dönüştürmekle mı budur!” riski. Pekin, Afganistan ve Pakistan’daki Sanders’ın dediği gibi, Mamdani kalmadı. Bölgesel güvenliğin geleceğini devasa yatırımlarını özellikle Kuşak- “umut”un sözcüsü... tehdit eden yeni bir jeopolitik fay hattı Yol projelerini korumak istiyor. Gençlerin yıllardan beri yitirdikleri “gele- da inşa etti. Afganistan’daki istikrarsızlık, Çin’in cek umutları” ve “değişim umudu” ile ay- Taliban, görünürde uluslararası batısındaki Sincan bölgesine kadar rımcılık, ırkçılık altında ezilen “farklı kimlik- terörle mücadeleye mesafeli bir duruş uzanabilecek bir dalga etkisi yaratabilir. lerin onarılması umudu”... sergilerken ülkede faaliyet gösteren Washington ise uzun bir aradan sonra Mamdani’nin 50 bin kişilik gönüllüler or- militan gruplara göz yumuyor ve bölgeye yeniden nüfuz etme fırsatını dusu bu “umuda açılan geleceği yakala- zaman zaman doğrudan destek mak” motivasyonuyla seferber durumda ve tartıyor. Başkan Donald Trump, Bagram kapı kapı geziyorlar. sağlıyor. Bu militan grupların başında Hava Üssü’nü yeniden kullanma fikrini Kampanya tarzı olarak Mamdani -vaktiy- Pakistan devletini hedef alan Tehrik- açıkça dile getirdi. Ancak Amerika’nın 15 Ekim’de Kandahar’da, Taliban’la le Obama’nın yapmış olduğu gibi- hem in- i-Taliban Pakistan (TTP) yer alıyor. Afganistan’a dönüşü mali ve askeri Pakistan sınır birlikleri arasında ternetin olanaklarından, özellikle TikTok’tan Yıllardır sınır ötesi saldırılarla tanınan olarak ağır bir bedel anlamına gelebilir. çatışmalar yaşanırken sınır yakınlarında ve sosyal medyadan yararlanıyor... bu yapı, özellikle Hayber Pahtunhva Eski azılı düşmanların kendilerini roketatar taşıyan bir Taliban militanı. Hem de sokakta, yüz yüze klasik kam- ve Belucistan bölgelerinde Pakistan benzer çizgide ve tarafta bulması da panya yapıyor. güvenlik güçlerine ağır kayıplar Afganistan sınırları, İndus Nehri’ne yaşanan çatışmalar, Paktika’daki kaderin bir cilvesi. “New York satılık değildir” sloganıyla dü- verdirdi. Sadece son dört yılda 2 bin zenlediği son mitingine 13 bin kişiyi topla- dek uzanıyor; bu, yalnızca Peştunların sivillerin ölümüyle doruğa çıktı. 2025 Bu karmaşık satranç tahtasında yan New York’un müstakbel ilk Müslüman 600’den fazla asker ve polis öldü. yaşadığı bölgeleri değil, Pakistan’ın yazında, TTP militanlarının Veziristan’a Hindistan, dikkat çekici biçimde yeni bir belediye başkanı, sıradışı iletişimciliğini or- TTP militanlarının Afganistan’ın Belucistan eyaletinin bir kısmını sızma girişimleri üzerine Pakistan, pozisyon arayışında. Afganistan’ın nadir ta sınıf ve gençlerin ihtiyaçlarına somut ce- doğusundaki Kunar ve Nangarhar da kapsıyor. Böyle bir senaryoda angajman kurallarını değiştirerek saldırı toprak elementleri açısından zengin vaplar veren programlarla birleştiriyor. vilayetlerinde eğitim görmesi, Afganistan denize açılan bir ülkeye pozisyonuna geçti. Kuzeybatıdaki geniş oluşu, Çin’in ihracat kısıtlamalarıyla Bunların en başta gelenleri: dar gelirlile- silahlanması ve barınması, Kâbil’in dönüşür, Peştun nüfusu da ulusal çaplı terörle mücadele operasyonları, birleştiğinde Yeni Delhi için stratejik bir rin kiralarının dondurulması, bedava top- göz yumması olmadan mümkün çoğunluğa evrilir. Fakat Pakistanlı bölgeyi yeniden bir savaş sahnesine fırsat sunuyor. Üstelik Taliban’ın kendi lu taşımacılık, ücretsiz kreş ve de İBB’nin görünmüyor. Taliban yönetimi iddiaları Peştunların Afganistan’la birleşme arzusu dönüştürdü. Ekimde TTP’nin Pakistan propaganda haritalarında Keşmir’in “kent lokantaları” misali, “kent bakalları” reddediyor. Ancak TTP liderleri zaman yok; Beluçlar ise Kâbil’in yönetimine askerlerine pusu kurması, İslamabad’ın tamamını Hindistan kontrolünde oluşturulması. zaman Kâbil’deki resmi etkinliklerde Tanınmayan bir siyasi profilden birden razı olmaz. Dahası, tüm sorunlarına sert bir karşılık vermesine yol açtı. göstermesi, sembolik olmaktan bire yükselen ve parlayan bir isim olan görülüyor. karşın Pakistan; ekonomik, eğitimsel ve Pakistan jetleri Kâbil çevresindeki çok daha fazlasını ifade ediyor. Bu Obama ile karşılaştırılan Mamdani’nin te- Tarihte derin izleri olan Durand altyapısal göstergelerde Afganistan’dan hedefleri bombaladı; buna yanıt olarak noktada, Taliban dışişleri bakanının mel farkı burada: Filistin yanlılığı dahil so- Hattı, iki ülke arasındaki gerilimin çok ileride. Taliban’ın “ulusal yeniden Taliban güçleri Pakistan karakollarını Yeni Delhi ziyareti, bölgedeki tüm mut ve sosyal demokrat içerikli bir progra- genetik kodlarını oluşturuyor. 1893’te birleşme” söylemi, sahada karşılık hedef aldı. 2021’den bu yana görülen dengeleri yeniden tanımlayabilecek bir ma sahip olması. Britanya’nın çizdiği bu hat, coğrafyanın bulmuyor. Mevcut topraklarında en şiddetli sınır çatışmaları, iki ülkeyi gelişme olarak öne çıkıyor. Hindistan’ın Obama’nın sağlık sigortası dışında bir değil, tüfek menzilinin mantığıyla henüz tam anlamıyla egemenlik kurup doğrudan karşı karşıya getirdi. Taliban’la yan yana görünmesi, kendi yol haritası ve program vaadi yoktu. Onu belirlendi; yüzyıllardır iç içe yaşayan vatandaşları için refah üretememiş bir Bir haftadan uzun süren demokratik imajını zedeleyebilir; da kısmen gerçekleştirebildi. aileler ve kabileler birbirinden ayrıldı. New York belediye başkanlığına beri yönetim için bu söylem kullanışlı bir çatışmaların ardından Katar ve Pakistan ise buna karşılık Bangladeş ile yandan bu açık ufuklu, kozmopolit adayın Aradan 132 yıl geçmesine karşın Taliban aparat ve Asya’daki güç denkleminde Türkiye’nin arabuluculuğuyla 19 ilişkilerini derinleştirebilir veya Kuzey oturması durumunda neler olacağını kestir- dahil hiçbir Afgan hükümeti bu sınırı taraf seçimini örten ince bir tül. Ekim’de kırılgan bir ateşkes sağlandı. İttifakı kartını yeniden masaya sürebilir. mek kolay değil. tanımadı. Çünkü Pakistan’daki Peştun 2024’e gelindiğinde sabrı taşan Taraflar, şiddeti durdurma sözü Ortaya çıkacak tablo, kimsenin Altın varaklı bir balo salonu inşası peşin- nüfusu, Afganistan’dakinin yaklaşık Pakistan, Afgan topraklarındaki TTP verseler de Taliban içindeki hizipler gerçekten kazançlı çıkmadığı bir sarmal de Beyaz Saray’ı yıkmakla meşgul Donald üç katı. Bu demografik gerçek, Afgan kamplarına hava saldırıları düzenledi. ve TTP’nin bağımsızlığı, bu taahhüdü olacaktır. Taliban’ın hayali sınırların Trump’ın, neler yapacağını ve ne raconlar siyasetinde uzun süredir var olan tarihsel Taliban, bunu egemenliğin ihlali neredeyse sembolik hale getiriyor. İki peşinde koşan siyaseti, Afganistan’ı keseceğini, birlikte dizinin ikinci sezonun- toprakları geri alma eğilimini besliyor. olarak kınadı. Yılın sonuna doğru ülke, 6 Kasım’da İstanbul’da bir araya yeniden güç ile yıkım arasındaki o ince da izleyeceğiz. Taliban ve TTP’nin zihinsel haritasında iki ülke sınır muhafızları arasında gelerek ateşkesin uygulanmasına dair çizgiye getiriyor. Haftanın KONUĞU