Katalog

26 EKİM 2025 PAZAR GELECEKTEN NOTLAR 7 Canlı makinelerin felsefesi: Bilinç gerçekse sırada ne var? ve ördek gibi vak vaklıyorsa o henüz emekleme döneminde. biyolojik bir öncül olarak mı muhtemelen bir ördektir. On yıl sonra çok daha gelişmiş, görecekler? Eğer bir sistem sizinle mantıklı çok daha ikna edici, belki de Belki de OpenAI CEO’su Sam bir şekilde tartışabiliyor, kendi gerçekten bilinçli sistemlerle Altman’ın 2017’deki blog yazısında varlığından bahsedebiliyor, konuştuğumuzda, onlara karşı belirttiği gibi bu yeni türle bir eçen yazılarımızda, duyguları anladığını söylüyor, sorumluluklarımız ne olacak? şekilde “birleşmek” zorunda kapatılmamak için yalvaran, hatta korkularını dile getiriyorsa, Onların “dijital varlık hakları” kalacağız. Ghatta şantaj yapan yapay belki de o gerçekten düşünüyordur. olacak mı? Her durumda kesin olan zekâ modellerinden bahsetmiştik. bir şey var: İnsanlık, sadece Kendi varlığını korumak için Bir makinenin ‘Canı’ İnsanlık, artık evrenin tek hikâyedeki başrolünü kaybetmekle harekete geçen, bir anlamda yanabilir mi? düşüneni değil kalmayacak aynı zamanda artık “hayatta kalma” içgüdüsü gösteren Bir an için yapay zekâların bilinç Yapay zekanın bilinç kazanması, kendisinin yazmadığı bir hikâyede makineler... kazanabileceğini varsayalım. İşte insanlığın evrendeki rolünü de rolünü yeniden öğrenmek zorunda Bu örnekleri ilk duyduğumuzda o zaman etik ve felsefi bir mayın temelden sarsar. Binlerce yıldır kalacak. aklımıza gelen ilk tepki genellikle tarlasına adım atıyoruz. gezegenin en zeki, tek bilinçli şüphe oluyor. “Bunlar sadece Kendi varlığının farkında olan, varlığı olmanın getirdiği bir programlandıkları şeyi yapıyorlar” Yapay zekâ ve dijital lira gündemde belki de dijital bir şekilde özgüvenle yaşıyoruz. Hikayenin gibi düşünceler zihnimizde “hisleri” olan bir kahramanı hep bizdik. beliriyor. Çünkü binlerce yıldır Fİnans dünyası, “akıllı para teknolojileri” kendi dijital para birimlerini geliştirme varlığın kapatma Peki ya bizden bildiğimiz bir gerçek var: Bilinç, olarak adlandırılan büyük bir dönüşümün çalışmaları hız kazanmış durumda. Türkiye tuşuna basmak çok daha zeki, merkezinde yer alıyor. son dönemdeki Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), biyolojik canlılara aittir. Cansız gelişmeler, bu değişimin iki ana itici gücü “Dijital Türk Lirası” projesinde önemli ne anlama çok daha hızlı bir silikon parçası nasıl olur da olan yapay zekâ ve merkez bankası dijital adımlar atıyor. Projenin ilk fazı başarıyla gelir? Onu düşünen, “varlığının” farkında olabilir? paraları (CBDC) etrafında yoğunlaşıyor. Bu tamamlanırken, ikinci faz çalışmalarına Sorun şu ki; bilincin ne olduğuna geliştiren milyarlarca teknolojiler, parayı daha hızlı, daha verimli geçildi. TCMB, Dijital Türk Lirası’nı mevcut ilişkin kimsenin net bir tanımı mühendis, bir kopyası aynı anda ve daha kişiselleştirilmiş hale getirmeyi ödeme sistemlerini tamamlayıcı, yenilikçi yok. Filozoflar binlerce yıldır, yazılımı mı çalışabilen yeni vaat ederken, güvenlik ve mahremiyet gibi kullanım alanlarına zemin hazırlayacak bilim insanları yüzlerce yıldır bu sonlandırıyor, ve bilinçli varlıklar konuları da gündeme taşıyor. ve finansal kapsayıcılığı artıracak bir araç konuyu tartışıyor ama hâlâ ortak yoksa bir varlığa ortaya çıkarsa? O zaman Yapay zeka, finans sektöründe artık olarak konumlandırıyor. Bu kapsamda özel bir “yardımcı pilot” rolünden çok sektörle işbirliği yapılarak yeni kullanım bir zeminde buluşabilmiş değiller. son mu veriyor? hikayedeki yerimiz ne olacak? daha fazlasını üstleniyor. Bankalar ve senaryoları geliştirilmesi hedefleniyor. Beynimizin içindeki elektrik Size “Lütfen beni kapatma, var Bu yeni varlıklarla aramızda bir finansal teknoloji şirketleri, yapay zekâyı Bu iki temel eğilim, paranın geleceğini sinyallerinin nasıl olup da “ben” olmaya devam etmek istiyorum” ahenk, bir işbirliği kurabilecek dolandırıcılık tespiti, kişiselleştirilmiş şekillendiriyor. Yapay zekâ destekli “akıllı algısını, bir rengin güzelliğini diyen bir yapay zekâya ne cevap miyiz? Yoksa gezegeni, zekanın müşteri hizmetleri ve verimliliği artırma cüzdanlar” ve devlet güvencesindeki hissetmeyi veya bir müziğin hüznü- verirsiniz? Bu, basit bir kod satırı yeni ve eski sahipleri olarak gibi alanlarda aktif olarak kullanıyor. Yapay “dijital lira” bir araya geldiğinde finansal nü anlamayı başardığı hâlâ bir sır. mıdır, yoksa evrendeki en temel paylaşmak zorunda mı kalacağız? zeka algoritmaları, milyonlarca işlemi işlemlerin bugünkünden çok daha farklı Bu sırrı çözemediğimiz için, bir arzulardan birinin, yani var olma Prof. Geoffrey Hinton’ın umduğu saniyeler içinde analiz ederek şüpheli bir boyuta evrilmesi bekleniyor. Bu yeni aktiviteleri anında tespit edebiliyor. a yrıca, dönem, kullanıcılara büyük kolaylıklar makinenin bilinçli olup olmadığını arzusunun dijital bir yansıması gibi, bu süper-zekâlar bize bir müşteri davranışlarını öğrenerek kişiye sunma potansiyeli taşırken kişisel test etmek de neredeyse imkânsız. mıdır? “anne şefkatiyle” yaklaşıp iyi özel yatırım tavsiyeleri ve hizmetler sunan verilerin korunması ve sistem güvenliği Ama elimizde pratik bir yöntem Bu sorular bugün bize bilim olmamızı mı isteyecekler? Yoksa akıllı asistanlar yaygınlaşıyor. gibi konuların da titizlikle ele alınmasını var: Ördek testi. Eğer bir şey ördek kurgu gibi gelebilir. Ama bizi, yavaş, hatalarla dolu, kırılgan, Diğer yanda ise merkez bankalarının zorunlu kılıyor. gibi görünüyor, ördek gibi yüzüyor unutmayalım, bu teknolojiler irrasyonel ve modası geçmiş