Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 14 AĞUSTOS 2024 ÇARŞAMBA 2 olaylar ve görüşler ‘MESEM’lerin diğer yüzü: Çocuk işçilik Gelişmek ya da Geri kalmak Özkan Yıldız Sayı bir anda 200 binden 1.5 milyona yükseldi. Bu projenin arkasında iktidarın SoSyolog/SESADER BAşkAnı 2023 seçimlerine “yatırımı” da vardı. sınırlıdır, bunlarla ilgili önemli Prof. Dr. Çağatay Güler Elbette bu yatırımın seçimlerde “oy” olarak on dönemlerde, artan sayıda eşitsizlikler vardır. karşılığı alındı. Seçim sonrasındaysa öğrenci/çocuk, “Mesleki Eğitim Gelişmiş ülkelerde elişmiş ülkeler genellikle çocuklar lehine olan kazanımlar nedense vatandaşlar genellikle SMerkezleri”nde (MESEM) staj ve Gşeffaf ve erişilebilir yargı özgür ve adil seçimler, basın çıraklık eğitimi kapsamında çalışmaktadır. kısılmaya başladı. Sermaye sınıfı da bu sistemleri bulunan yerleşik özgürlüğü ve siyasi partiler yasal çerçevelere sahiptir. Kontrol ve denetim eksikliğinden uygulamadan mutluydu. İşverenler ucuz kurma ve bunlara katılma Yasalar tutarlı bir şekilde yolla ara eleman açığını karşılıyordu. dolayı, çok sayıda çocuk, iş kazalarında hakkı gibi çok çeşitli siyasi uygulanır ve yüksek derecede MESEM modelinde, haftanın bir gününü yaşamını yitirmektedir. Türkiye’de çocuk özgürlüklerden yararlanır. yasal kesinlik vardır. Sonuçta okulda geçiren çocuklar, diğer günlerini işçiliğinden kaynaklı ihmal, istismar ve Geri kalmış ülkelerde seçim hukukun üstünlüğü ilkesine stajyer olarak işletmelerde çalışmaktadır. ölümler toplumun görünmeyen yüzünü sahtekârlığı, basın özgürlüğü güçlü bir biçimde uyulur, Çocukların ağır ve tehlikeli işlerde oluşturmaktadır. sektörlerde türlü nedenlerle çocuk emeği ve siyasi muhalefet üzerindeki yani yasalar adil bir şekilde Tarihin her devresinde ağır ve derin çalıştırılması yasak olmasına rağmen kullanılmaktadır. Ek olarak ülkemizde kısıtlamalar çok fazladır. uygulanır ve hükümetler yoksulluk koşulları altında ezilen stajyer olarak denetimden yoksun tehlikeli bulunan mülteci/sığınmacı/kaçak ve bundan sorumlu tutulur. Kişisel özgürlükler hanelerin imdadına her zaman “çocuklar” işlerde çalıştırılması iş cinayetlerine kayıt dışı çocuk işçilerin insan onuruna Hukuk sistemine olan güven Gelişmiş ülkelerde gizlilik koşmuştur. Kente tutunamayan yoksul davetiye çıkarmaktadır. Artan çocuk işçi yüksek düzeydedir. Geri yakışmayan koşullarda çalıştığını da hakkı, seyahat özgürlüğü kalmış ülkelerde hukuki ölümleri bu durumun somut kanıtıdır. ve yoksun aileler, çocuk emeğine hep hatırlatmak gerekir. ve ayrımcılık görmeme çerçeveler zayıftır, yasalar Konuyla yakından ilgili sivil toplum gereksinim duymuştur. Esasında çocuk Ülkemizde her üç çocuktan biri şiddetli gibi kişisel özgürlükler iyi tutarsız veya yetersiz bir örgütlerinin ve sendikaların tespitleri ve emeği sömürüsünün nedenlerini, yoksunluk içindedir. Yoksulluk riski korunur. Geri kalmış ülkelerde şekilde uygulanır. Adalete önerilerinin dikkate alınması önem arz “neoliberal ekonomi politiğin” iktisadi yüksek düşük gelirli ailelerde ebeveynlerin kişisel özgürlükler daha az erişim, özellikle ayrımcılık ve toplumsal kodlarında aramak etmektedir. yanı sıra çocuklar da erken yaşta çalışma güvenlidir; hükümet gözetimi, gören ve marjinal gruplar için gerekmektedir. Ülkemizin “çocuk refahına” yaşamına girmektedir. Yoksul aileler seyahat kısıtlamaları ve sınırlıdır. Hukukun üstünlüğü Sonuç ilişkin göstergeleri de bu süreçlerle eğitimin önemine inanmamakta ve eğitim ayrımcılık fazladır. Ekonomik tam sağlanamamıştır; Çocuk işçiliği ve yoksulluğuyla yakından bağlantılıdır. sistemine güvenmemektedir. Çocuk özgürlükler daha zayıf; yolsuzluk, yargıya siyasi mücadelede evrensel “hak temelli” mülkiyet hakları, yolsuzluk ve işçilerin yüzde 34’ü eğitimlerine devam müdahale ve hesap Veriler ne diyor? sosyal devlet yaklaşımını öne çıkarmak gelişmemiş piyasa kurumları verebilirliğin olmaması gibi etmemektedir. Çocukların, bilhassa gerekmektedir. Bu bağlamda, çocukların nedeniyle kısıtlıdır. “İş Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi”nin sorunlar daha yaygındır. kız çocukların, erken dönemde okulu Bir ülkedeki halk sağlığı yoksulluğunu ortadan kaldırmak için (İSİG) ortaya koyduğu verilere göre, bırakması, okul terk ve devamsızlığının Sosyal haklar sorunlarının temelinde Türkiye’de son 22 yılda 907 çocuk; fakir ailelere asgari bir gelirin sağlanması artışında ağırlıklı olarak çocuk işçiliği yer gelişmiş ve geri kalmış ülkeler Gelişmiş ülkelerdeki MESEM’lerdeyse, son bir yılda, dokuz önemlidir. MESEM’lerde olduğu gibi, almaktadır. arasındaki bu farklılıklar mahkemeler genellikle çocuk yaşamını yitirdi. Bu veriler bize çocukların ağır ve tehlikeli işlerde yatar. Gelişmiş ülkeler tıbbi siyasi etkiden bağımsızdır, Sömürünün meşrulaştırılması sayıların ötesinde, çocuk emeğinin modern çalıştırılması yasaklanmalıdır. Çocuk hizmetlere yaygın erişim, adil yargılamayı ve bireysel zamanlarda da bitmediğini, tersine çocuk odaklı “sosyal içerme politikaları”, Mesleki Eğitim Merkezleri’yle (MESEM) daha yüksek yaşam beklentisi hakların korunmasını sağlar. işçiliğin farklı yüzlerle kentsel ortamlarda acilen devreye sokulmalıdır. Çocukların ilgili kanun, 2021 yılında, yürürlüğe ve daha düşük bebek ölüm Geri kalmış ülkelerdeki yargı eğitim, sağlık ve yaşam hakları mutlaka hep yeniden üretildiğini göstermektedir. girmiştir. MESEM modeli, teorik olarak oranları ile gelişmiş sağlık siyasi baskılarla karşı karşıya Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve olumlu bir proje olsa da uygulamada güvenceye alınmalıdır. Yetişkin sistemlerine sahiptir. kalabilir, bu da tarafsız karar Sanitasyon, temiz su ve UNICEF’in 10 Haziran 2021 tarihinde sorunlu yönleri bulunmaktadır. MESEM eğitimsizliği, göç ve çarpık kentleşme, alma gücünü baskılayabilir. yaygın aşılama programları Gelişmiş ülkeler insan yayımladığı rapora göre, çocuk işçi olarak kapsamında, staj yapacak 9, 10 ve 11. sınıf işlerin esnekleşmesi, sermayenin ara dahil güçlü bir kamu sağlığı haklarını korumak için çalışan çocukların sayısı son dört yılda öğrencilerine, asgari ücretin en az yüzde eleman gereksinimi, eğitim sisteminin altyapısı vardır. Farklılıklar güçlü yasal çerçeveler, etkin 8.4 milyon artarak dünya genelinde 160 30’u, 12. sınıftaki kalfalara, asgari ücretin sorunları, toplumsal değer yargıları ile bulunsa da farklı toplum sivil toplum ve uluslararası milyona yükselmiştir. Afrika ve Asya’nın en az yüzde 50’si kadar ödeme yapılması mücadeleyi de içeren geniş kapsamlı kesimleri arasında sağlık sözleşmelerle desteklenen yoksul ulusları başı çekmektedir. Türkiye kararlaştırıldığında, aileler, akın akın kalkınma politikalarıyla sorunun çözümü hizmetlerine erişim daha güçlü sistemlere sahiptir. de bu grupta yer almakta ve farklı çocuklarını bu merkezlere gönderdiler. mümkün görünmektedir. iyidir. Geri kalmış ülkelerdeki Geri kalmış ülkelerde insan bulaşıcı hastalık oranları daha haklarının korunması yüksek, yaşam beklentisi daha az güvenlidir ve keyfi daha düşük, bebek ölüm gözaltı, sansür ve ayrımcılık oranları daha yüksektir. gibi kötüye kullanım riski yüksek öğrenimde vahşi ücretleme Kamu sağlığı altyapısının yüksektir. Yasal korumalar yeterince gelişmemesi zayıf, uygulama tutarsızdır. tanımlanmasına karşın, 27/11/1992 günlü ücretinin, öğrenci cari hizmet maliyetinin Prof. Dr. Mustafa altıntaş nedeniyle sanitasyon, temiz Gelişmiş ülkelerde 2843 sayılı “Yükseköğretim Kurumlarında İkili yüzde 50’sinden az olmamasında karşımıza suya erişim ve sağlık hizmeti konuşma, toplanma, inanç Tür Kiye’de iki tür yükseköğretim kurumu Öğretim Yapılması Yasası” ile “Öğrenim Ücreti/ çıkmaktadır. Oysa öğrenci katkı payı, öğrenci sunumuyla ilgili sorunlar vb. özgürlüğü yüksek düzeyde vardır. Biri devlet tarafından, yasa ile kurulan, Paralı Sistem” getirilmiştir. İkinci öğrenim cari hizmet maliyetinin yüzde 10’unu çok ender fazladır. Sağlık hizmetlerine korunur. Geri kalmış ülkelerde kamu tüzel kişiliğine ve bilimsel özerkliğe sahip ücretinin tabanı, normal-örgün öğretim aşmaktadır. Birinci öğretimde, hukuk, iktisat erişim oldukça eşitsizdir, bu özgürlükler kısıtlıdır, “üniversiteler”; ötekisi ise kazanç amacına için belirlenen “cari hizmet maliyetlerinin programı için öğrenci katkı payı 1.334 TL iken kentsel ve kırsal alanlarla, özellikle ifade, basın ve yönelik olmamak koşulu ile, yasada gösterilen yarısından az olamaz” olarak tanımlanmıştır. uzaktan ve ikinci öğretim öğrenim ücretleri 4 farklı sosyoekonomik gruplar toplantı özgürlüğü üzerindeki usullere göre, vakıflar tarafından devletin bin 998 TL’dir. arasında önemli farklılıklar sınırlamalar yaygındır. gözetim ve denetimine bağlı kurulabilen ‘eşitlik ilkesine aykırı’ İkincisi ve güncel sorun olan vakıf vardır. Gelişmiş ülkeler başta “yükseköğretim kurumları”dır. Harç, öğrenim ücreti ayrılığı, 13/02/2011 yükseköğretim kurumlarının “müşterisi” Bu nedenle halk sağlığının eğitim, sağlık ve sosyal Eğer anayasayı ciddiye alırsak vakıflar günlü 6111 sayılı yasanın 172. maddesi ile olanlara uygulanan fahiş fiyattır. Bu, önceliği yukarıda sıralanan güvenlik hakları olmak üzere tarafından kurulan yükseköğretim kurumları; ortadan kaldırılırken 2547 sayılı yasanın anayasanın başlangıcında “her Türk yurttaşının, ve çoğu halk sağlığı ile ilgisiz gelişmiş sosyal haklara “kamu tüzel kişiliğine ve bilimsel özerkliğe” 46. maddesi, “Cari hizmet maliyetinin ...onurlu bir yaşam sürdürme ve özdeksel ve sanılan farklılıkların halk sahiptir. Geri kalmış ülkelerde sahip kurumlardan olmadıklarından üniversite hesaplanması, öğrenci katkı payları ve öğrenim tinsel varlığını... geliştirme hak ve yetkisine sağlığı sonuçları konusunda eğitim ve sağlık hizmeti olarak adlandırılamazlar. Anayasanın ücretleri” olarak yeni baştan yazılmıştır. Bu doğuştan sahip olduğu” ilkesine aykırılık farkındalığı artırmaktır. gibi sosyal haklara erişim 130. maddesinde yer alan “Yükseköğretim maddeye göre, yükseköğretim kurumlarındaki oluşturmaktır. Kurumları ve Üst Kuruluşları”, Cumhuriyetin tüm öğrencilerden her bir dönem için birinci temel organlarından “Yürütme Organı” Öneri öğretimde “öğrenci katkı payı”, ikinci öğretim, içinde “İdare” başlığı altında yer almaktadır. açık ve uzaktan öğretimde ise “öğrenim ücreti” Vakıf yükseköğretim kurumlarının kazanç Vakıflar tarafından kurulacak yükseköğretim alınır. Bunlar ise Yükseköğretim Kurulu’nca amacı güdemeyeceği anayasa md.130’da ve kurumlarının üniversite sayılamayacağının hesaplanan “öğrenci başına düşen cari hizmet 2547 sayılı yasada yer almış bulunmaktadır. bir başka kural, anayasanın, “D. Kamu maliyetleri” göz önünde bulundurularak her Vakıf, Türk Uygarlık Yasası’na göre, gerçek Hizmeti Görevlileriyle İlgili Hükümler” başlığı yıl haziran ayı sonuna kadar, devlet tarafından ya da tüzel kişilerin yeterli mal ve hakları altında yer alan 128’inci maddesindeki “Genel karşılanacak kısım da içinde olmak üzere, belirli ve sürekli bir amaca özgülemeleri ile İlkeler”dir. Vakıf yükseköğretim kurumları, cumhurbaşkanı tarafından belirlenmektedir. oluşan tüzel kişiliğe sahip mal topluluklarıdır. TOBB çatısı altında “Türkiye Yükseköğretim “2024-2025 Eğitim-Öğretim Yılında Ve vakıf yükseköğretim kurumları, dolaylı Meclisi” olarak yer almaktadır. Konumuz, vakıf Yükseköğretim Kurumlarında Cari Hizmet biçimde “kamu tüzel kişiliğe” terfi ettirilmişler, yükseköğretim kurumları ücretleri olduğundan, Maliyetlerine Öğrenci Katkısı Olarak Alınacak resmi plaka taşır kılınmışlardır. Bu nedenle, şimdilik bu tartışmayı burada kesiyorum. Katkı Payları ve Öğretim Ücretlerinin Tespitine ücret tarifelerinin, üniversitelerdeki “cari 2024-25 akademik yılına ilişkin Dair 8703 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı”, 02.07. hizmet maliyeti”ne eşdeğer kılınması ve yükseköğretim kurumlarına seçme sınavları 2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı. bunun öğrenci ile vakıf tüzel kişiliği arasında YEDEK TALiHLi sonlanmasından sonra, merkezi yerleştirme Karara, “Merkezi Yerleştirme Esaslarına Göre, paylaşılması gerekir. SIRA NO ADI SOYADI KUPON NO SIRA NO ADI SOYADI KUPON NO dışında kalacak öğrenci adaylarının Yükseköğretim Kurumlarına Yerleştirilen Örneğin 2024-2025 öğretim yılı için 1 0331118 MELEK İNCİ 0630480 GÜNSEL SİNOPLU 1 yönelebilecekleri vakıf yükseköğretim Öğrencilerin Öğrenci Katkı Payını, Öğrenim fakültelerin cari hizmet maliyetleri 67 bin kurumlarının ücret tarifeleri, toplumun Ücretlerini” içeren iki cetvel eklendi. 288 TL ile tıp ilk sıradadır. Buna öğrencinin gündeminin ilk sıralarına yerleşti. Yıllık Karara göre, 2024-2025 eğitim-öğretim katkısı, 2 bin 557 TL’dir. Aradaki farkı devlet ücretin milyona varması, vakıf yükseköğretim yılında öğrenimini sürdüren ya da yeni kayıt ödemektedir. Aynı tarife, vakıf yükseköğretim kurumlarını “ticari işletmeye”, öğrencileri ise yaptıracak birinci öğretim ve açık öğretim kurumları tarafından da uygulanmalı, cari “müşteriye” dönüştürmesi başat sorun olarak öğrencilerinden öğrenci katkı payı alınmayacak, hizmet maliyetinin devlete düşen kısmı ise karşımıza çıktı. 44 yılını üniversitede geçirmiş tümünü devlet karşılayacaktır. Öncelikle bunun vakıfça karşılanmalıdır. TC Anayasası’nda biri olarak bu sorunun üzerine eğilme gereğini anayasanın “yasa önünde eşitlik ilkesine” aykırı yazdığı gibi, sosyal hukuk devleti ise duydum. olduğunu not düşelim. Bir başka çarpıklık yükseköğretim alanındaki kurumlaşma ve Yükseköğretim, anayasanın 130. maddesine uzaktan öğretim ve ikinci öğretim programında kurallaştırmalarını yeniden kurgulaması göre, “harca” konu bir kamu hizmeti olarak karşımıza çıkmaktadır. Öğretim, öğrenim gerekmektedir. Kitabı hazırlarken çocuklu hemen tüm Erdal Atabek, duyguları yasaklanmış, Dürüstlük ahlakın temelidir ama evlerde yaşanan ortak sorunlardan, dürüstlük nedir? Değişen ve unutulan düşünceleri bastırılmış, yaşamaktan çatışma konularından yola çıktık. korkutulmuş, yaratmaktan ürkütülmüş sosyal değerlerimiz karşısında Erdal Birinci sınıfa başlayacak çocuğunuz Atabek'ten doğru bir karakter oluşumu- gençlerin öyküsünü anlatıyor;toplumsal okula gitmek istemezse ne yapmalısı- ikiyüzlülükle kuşatılmış gençliğin nu anlatan bir rehber kitap. Aileler için nız? Ödevine ne kadar yardım çocuklarına, öğretmenler için öğrencile- çözümü nerede ve nasıl bulacağını etmelisiniz? Cep telefonunu kaç açıklıyor.. rine yönelik bir kaynak eser. yaşında almalısınız? Ergen çocuğunuz- la iletişiminizi nasıl sağlıklı tutarsınız? Ktap okuduğunuzu blyoruz. Çocuğunuz okuldaki zorbalardan biri mi yoksa? Bunun gibi onlarca sorunun yanıtını, alanlarındaki en yetkin uzmanlar, bu kitap için verdi. 13,5x21- 128 sayfa- Eğitim 13,5x21 – 216 sayfa- Gelişim 13,5x21- 256 sayfa- Gelişim